Tỷ lệ hưởng lương hưu của Việt Nam cao nhất thế giới, vì sao vẫn đề xuất tăng lương hưu?

Tỷ lệ hưởng cao, nhưng mức hưởng thực lại thấp

Ông Tạ Hữu Đợi, 75 tuổi (Hoằng Hóa, Thanh Hóa) về hưu đã hơn 20 năm đang hưởng lương hưu là 3,5 triệu đồng/tháng. Theo ông Đợi, tuy mức hưởng tối đa là 75% tiền lương khi về hưu nhưng thực tế mức lương hưu lại rất thấp. Lý do là bởi Việt Nam có nhiều chính sách giới hạn mức hưởng.

Ví dụ, lao động về hưu phải đủ số năm đóng, đủ số tuổi đóng BHXH mới được hưởng mức hưởng tối đa 75%. Ngược lại nếu về hưu trước tuổi, hoặc thiếu năm đóng BHXH thì bị trừ tỷ lệ khá cao. Bởi vậy nên đa phần lao động về hưu mà không được hưởng tỷ lệ lương hưu tuyệt đối.

Ông Đợi cho biết, những người về hưu có mức lương hưu thấp gặp cực kỳ nhiều khó khăn trong cuộc sống. Chi tiêu không đủ, có khi ốm đau không dám điều trị vì tốn tiền.

“Mức lương hưu chỉ đáp ứng được mức sống tối thiểu cho mình tôi ở quê. Tôi rất mong tới đây, nhà nước có chính sách để tăng lương hưu và trợ cấp xã hội để hỗ trợ cho người có mức lương hưu thấp như tôi”, ông Đợi nói.

Để thực hiện hóa chủ chương từ Nghị quyết 27 về cải cách tiền lương, mới đây Bộ LĐTBXH cũng đã đề xuất tăng lương hưu và trợ cấp xã hội hàng tháng cho các nhóm đối tượng này. Cụ thể, Bộ đề xuất mức tăng trợ cấp BHXH 15%; tăng chi trợ cấp ưu đãi người có công với cách mạng 29,2%, từ 2.055.000 đồng lên 2.655.000 đồng; tăng trợ cấp xã hội 38,9%, từ 360.000 đồng lên 500.000 đồng.

Tuy nhiên, Bộ Tài chính đã có văn bản trả lời Bộ LĐTBXH không đồng ý với đề xuất này và cho biết đề xuất trên vượt quá khả năng của ngân sách. Bộ này hướng dẫn để Bộ LĐTBXH tìm kiếm các nguồn ngân sách khác từ nguồn cải cách tiền lương.

Trước đó, BHXH đã có ý kiến trước đề xuất tăng lương hưu của Bộ LĐTBXH. Theo đó, BHXH Việt Nam cho rằng nên duy trì mức tăng lương hưu 8% từ 1/7/2024 là hợp lý. Tuy nhiên, ông Phạm Minh Huân – Nguyên thứ trưởng Bộ LĐTBXH cho rằng mức tăng lương hưu 8% là thấp, chưa hợp lý, chưa đủ bù trượt giá, nhất là với nhóm có lương hưu thấp.

Ông Phạm Minh Huân nhận định: “Trong bối cảnh trượt giá lạm phát như hiện nay, cần thiết phải tiến hành cải cách tiền lương, đặc biệt xem xét tăng lương hưu cho người về hưu nhất là những người có mức lương hưu thấp”.

Nhiều ý kiến cũng cho rằng Việt Nam nên áp dụng chế độ “lương hưu tối thiểu” để đảm bảo mức tiền lương hưu của lao động phải đảm bảo cao bằng hoặc hơn mức sống tối thiểu.

Đề xuất giảm tỷ lệ đóng vì tỷ lệ hưởng lương hưu ở Việt Nam cao 75%

Mới đây, trước kiến nghị của Hiệp Hội dệt may về việc giảm tỷ lệ đóng BHXH, Bộ LĐTBXH cũng đã có phản hồi về vấn đề này. Bộ LĐTBXH cho biết, BHXH là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào Quỹ bảo BHXH.

Do đó, quy định tỷ lệ đóng BHXH cần được xem xét trong việc xác định mô hình, chính sách, quyền lợi hưởng các chế độ của người lao động và thân nhân của họ, mức độ bao phủ, các yếu tố kinh tế vĩ mô, sự phát triển kinh tế, GDP bình quân đầu người.

Theo Bộ LĐTBXH, Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ đóng BHXH tương đối cao so với một số nước trong khu vực. Tuy nhiên, theo tỷ lệ hưởng thì quyền lợi hưởng chế độ ốm đau và thai sản được đánh giá là cao, đặc biệt là chế độ hưu trí. Hiện nay, mức hưởng lương hưu ở Việt Nam cao nhất thế giới với tỷ lệ tối đa 75%, trong khi các nước khác duy trì ở mức 35 – 50%.

Bộ LĐTBXH cho rằng, việc điều chỉnh tỷ lệ đóng BHXH sẽ tác động rất lớn đến bộ phận người tham gia BHXH nói riêng và cả xã hội nói chung. Vì thế, việc giữ tỷ lệ đóng BHXH như hiện hành sẽ góp phần bảo đảm ổn định chính sách bảo hiểm xã hội và quyền lợi của người lao động.

Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 quy định, tỷ lệ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với người lao động và người sử dụng lao động là 32%. Trong đó, người lao động đóng 10,5%, bao gồm bảo hiểm xã hội 8%, bảo hiểm y tế 1,5%, bảo hiểm thất nghiệp 1%; người sử dụng lao động đóng 21,5%, gồm có bảo hiểm xã hội 17,5%, bảo hiểm y tế 3% và bảo hiểm thất nghiệp 1%.

Do vậy, nhiều khả năng các đề xuất liên quan tới giảm tỷ lệ đóng BHXH của các hiệp hội sẽ bị bác bỏ.

Hiện nay, Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đã được Chính phủ trình Quốc hội, vẫn duy trì tỷ lệ đóng bảo hiểm xã hội như quy định hiện hành để đảm bảo ổn định và bền vững của chính sách bảo hiểm xã hội.