Từ vụ trứng cút bốc mùi, cá ươn trong bếp ăn trường học: Không nên chỉ dừng ở việc “kiểm điểm, rút kinh nghiệm”

“Tôi cho rằng vụ việc trứng cút bốc mùi hay phát hiện cá ươn, thịt nhớt không nên chỉ dừng ở việc “kiểm điểm rút kinh nghiệm”, mà phải được coi là bài học cảnh tỉnh hệ thống về quản trị rủi ro trong an toàn thực phẩm trường học”, luật sư Lê Thu Hằng – Ban dân sự TAT Law Firm nhấn mạnh khi chia sẻ với PV Dân Việt.

Cảnh báo bữa ăn bán trú cho học sinh, lẽ ra phải được kiểm soát nghiêm ngặt nhất

Những ngày gần đây, dư luận đặc biệt quan tâm đến vụ việc “trứng cút bốc mùi” tại bếp ăn Trường tiểu học Cự Khê, xã Bình Minh hay vụ việc phụ huynh “bắt quả tang” bếp ăn Trường tiểu học Chu Minh, xã Quảng Oai (Hà Nội) nhập cá ươn, thịt nhớt…

Dù chưa ghi nhận hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe, nhưng sự cố này đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về công tác bảo đảm an toàn thực phẩm (ATTP) trong trường học – nơi lẽ ra phải là môi trường được kiểm soát nghiêm ngặt nhất.

Trao đổi với PV Dân Việt, luật sư Lê Thu Hằng – Ban dân sự TAT Law Firm cho rằng, từ góc nhìn pháp lý, các vụ việc này không chỉ là vấn đề “món ăn bị hỏng”, mà là dấu hiệu vi phạm quy định về điều kiện ATTP, kéo theo khả năng phát sinh trách nhiệm pháp lý từ hành chính, dân sự, đến hình sự đối với tổ chức, cá nhân liên quan.

Theo Luật An toàn thực phẩm năm 2010, cơ sở chế biến, kinh doanh dịch vụ ăn uống – đặc biệt là bếp ăn tập thể trong trường học phải đáp ứng nghiêm ngặt các điều kiện về cơ sở vật chất, nguồn gốc nguyên liệu, quy trình chế biến, bảo quản và lưu mẫu thực phẩm.

Tại Điều 28 và 29 của Luật quy định rõ, cơ sở dịch vụ ăn uống phải có đủ trang thiết bị phòng chống côn trùng, có khu vực riêng biệt giữa thực phẩm sống và chín, có dụng cụ chế biến hợp vệ sinh, bảo đảm nguồn nước sạch, người trực tiếp chế biến phải được khám sức khỏe định kỳ và tập huấn kiến thức ATTP.

“Nếu bất kỳ khâu nào trong chuỗi đó bị vi phạm, hành vi đã đủ yếu tố cấu thành vi phạm hành chính trong lĩnh vực ATTP theo Nghị định 115/2018/NĐ-CP ngày 4/9/2018 của Chính phủ với mức phạt từ 20 đến 100 triệu đồng đối với cá nhân, lên tới 200 triệu đồng đối với tổ chức, kèm hình thức đình chỉ hoạt động hoặc thu hồi Giấy chứng nhận đủ điều kiện ATTP”, luật sư Hằng nhấn mạnh.

Luật sư Hằng phân tích, cần xác định trách nhiệm pháp lý của các bên liên quan. Thứ nhất, trách nhiệm của nhà trường và đơn vị bếp ăn – bếp ăn trường học thường hoạt động dưới hình thức liên kết, trường ký hợp đồng với đơn vị cung cấp suất ăn. Do đó, trách nhiệm pháp lý mang tính liên đới. Nhà trường là đơn vị quản lý trực tiếp, có nghĩa vụ giám sát toàn bộ quy trình chế biến, kiểm thực và lưu mẫu. Nếu để xảy ra việc trứng cút bốc mùi – tức thực phẩm có dấu hiệu hư hỏng, không bảo đảm chất lượng thì rõ ràng đã có dấu hiệu thiếu trách nhiệm trong quản lý và kiểm soát nguồn thực phẩm.

“Đơn vị cung cấp suất ăn, với tư cách là tổ chức kinh doanh dịch vụ ăn uống, phải chịu trách nhiệm trực tiếp về chất lượng và an toàn thực phẩm. Nếu chứng minh được trứng cút nhập về trong tình trạng hư hỏng hoặc bảo quản không đúng quy chuẩn thì hành vi này vi phạm Điều 5 Luật An toàn thực phẩm, bị xử lý hành chính, thậm chí bị đình chỉ hoạt động hoặc thu hồi giấy phép kinh doanh”, luật sư Hằng lý giải.

Thứ hai, về trách nhiệm dân sự, nếu học sinh bị ảnh hưởng sức khỏe, tổ chức cung cấp suất ăn và nhà trường phải bồi thường thiệt hại theo Điều 584 Bộ luật Dân sự 2015, bao gồm chi phí khám chữa bệnh, tổn thất tinh thần, và thiệt hại khác phát sinh. Đặc biệt, trong môi trường giáo dục, yếu tố “niềm tin của phụ huynh” cũng là một dạng thiệt hại phi vật chất mà pháp luật ghi nhận khi xác định mức bồi thường phù hợp.

Thứ ba, trách nhiệm hình sự (nếu có hậu quả nghiêm trọng). Trong trường hợp việc sử dụng thực phẩm hư hỏng, quá hạn, gây ngộ độc tập thể hoặc tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe học sinh, cá nhân, tổ chức có thể bị truy cứu về Tội vi phạm quy định về ATTP theo Điều 317 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017), với mức phạt tù lên đến 20 năm.

“Dù vụ trứng cút bốc mùi hay phát hiện cá ươn, thịt nhớt… chưa gây hậu quả như vậy, nhưng xét về bản chất, hành vi sử dụng hoặc cung cấp nguyên liệu không đạt chất lượng đã tiềm ẩn nguy cơ hình sự, và cơ quan quản lý cần giám sát chặt chẽ.

Luật An toàn thực phẩm 2010 trao cho người tiêu dùng quyền được cung cấp thông tin trung thực về nguồn gốc và chất lượng thực phẩm. Phụ huynh có quyền yêu cầu nhà trường công khai hợp đồng với đơn vị cung cấp suất ăn, chứng nhận kiểm định thực phẩm, kết quả lưu mẫu, cũng như báo cáo kiểm tra đột xuất của cơ quan chức năng”, luật sư Hằng nói.

Không nên chỉ dừng ở “kiểm điểm rút kinh nghiệm”

Ngoài ra, luật sư Hằng cho hay, theo Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023, nếu phát hiện thực phẩm có dấu hiệu không an toàn, phụ huynh có thể gửi khiếu nại, tố cáo đến cơ quan y tế, quản lý thị trường hoặc UBND – cơ quan được giao thẩm quyền xử lý vi phạm ATTP tại địa phương.

“Từ góc độ nghề nghiệp, tôi cho rằng vụ việc trứng cút bốc mùi hay phát hiện cá ươn, thịt nhớt không nên chỉ dừng ở việc “kiểm điểm rút kinh nghiệm”, mà phải được coi là bài học cảnh tỉnh hệ thống về quản trị rủi ro trong an toàn thực phẩm trường học. Trường học là môi trường đặc thù, nơi đối tượng phục vụ là trẻ em – nhóm có sức đề kháng yếu, khả năng tự bảo vệ thấp. Vì vậy, nguyên tắc pháp lý phải là phòng ngừa cao nhất, chịu trách nhiệm nghiêm nhất”, luật sư Hằng nêu quan điểm.

Từ những vụ việc vừa qua, luật sư cho rằng, nhà trường cần tái cấu trúc quy trình kiểm soát bếp ăn: Thực hiện nghiêm “kiểm thực ba bước”, có biên bản lưu mẫu 24 giờ; Lắp camera giám sát khu vực sơ chế, chế biến; Công khai nhà cung cấp, tần suất kiểm định, và kết quả thanh tra ATTP lên bảng thông tin của trường; Thiết lập đường dây nóng cho phụ huynh phản ánh vi phạm.

Về phía cơ quan quản lý, cần tăng cường kiểm tra đột xuất các bếp ăn trường học, đặc biệt tại khu vực đông học sinh bán trú, đồng thời, nâng mức chế tài để đủ sức răn đe – bởi hiện nay, mức phạt hành chính nhiều khi chưa tương xứng với nguy cơ đối với sức khỏe trẻ nhỏ.

Vụ việc “trứng cút bốc mùi, bếp ăn nhập cá ươn, thịt nhớt…” không chỉ là một sự cố nhỏ trong bếp ăn trường học. Dưới góc nhìn pháp lý, đó là biểu hiện của lỗ hổng quản lý, thiếu tuân thủ quy định an toàn thực phẩm và thiếu minh bạch trong giám sát.

“Trách nhiệm không chỉ thuộc về người nấu ăn, mà là trách nhiệm của toàn bộ hệ thống quản trị trường học và cơ quan giám sát ATTP. Một bữa ăn không an toàn, dù chỉ khiến học sinh khó chịu hay mất niềm tin, cũng đủ để đặt lại câu hỏi lớn về sự an toàn và đạo đức trong cung ứng thực phẩm học đường. Pháp luật đã có, chế tài đã rõ – điều còn thiếu chính là ý thức tuân thủ và tinh thần trách nhiệm”, luật sư Hằng chia sẻ thêm.

Đọc thêm