Trung Hoa mỹ nhân Vương Chiêu Quân: Âm thầm chịu cảnh làm phi tần cho cha lẫn con, hy sinh bơi xứ người cho hòa bình giữa hai dân tộc Hán và Hung Nô
Tên gọi
Vương Chiêu Quân tên thật là Tường (薔, 牆, 檣hoặc 嬙), tự là Chiêu Quân (昭君), cũng trong Hậu Hán thư lại nói “tên Chiêu Quân, tự là Tường”, người ở quận Nam (南郡; nay là huyện Hưng Sơn, tỉnh Hồ Bắc).
Cái tên [Chiêu Quân; 昭君] có một ý nghĩa rất lớn. Sách Thuyết văn (说文) nói: 「”Chiêu, nhật minh dã”; 昭，日明也。」, có nghĩa chữ “Chiêu” là nói đến ánh sáng của mặt trời, mà mặt trời khi xưa thường ví Thiên tử. Còn như “Quân”, là một phong hiệu từ thời Tiên Tần dùng cho các vương thất công tử, như Mạnh Thường quân hay Xuân Thân quân, đời nhà Hán thường hay phong tước Quận quân cho các nữ quý tộc (như chị cùng mẹ của Hán Vũ Đế là Tu Thành quân Kim Tục), hoặc lại có lệ đặt tên con gái theo chữ này, như Hứa Bình Quân, Hoắc Thành Quân và Vương Chính Quân.
Cái tên “Chiêu Quân”, ý nói Hán Hoàng rọi sáng Hung Nô, một biểu trưng rất lớn, nên nhiều người cho rằng “Vương Chiêu Quân” là có được tên này chỉ sau khi Vương thị được chọn làm vợ cho Thiền vu. Thời nhà Tấn, Tư Mã Chiêu được tôn làm Vũ Hoàng đế, kị húy “Chiêu”, do đó Chiêu Quân bị sửa thành [Minh Quân; 明君], sử thường gọi là [Minh phi; 明妃].
Chuyện làm phi xứ người
Tương truyền rằng, vua Hán Nguyên Đế luôn chọn phi tần dựa trên những bức tranh chân dung của các cung nữ. Nhưng hoạ sĩ chân dung hoàng gia – Mao Diên Thọ – chỉ chọn vẽ những bức tranh đẹp nhất cho những cô gái đã hối lộ cho anh ta.
Vương Chiêu Quân hiểu rõ quy luật bất thành văn này, nhưng vẫn kiên quyết không hối lộ Mao Diên Thọ để được nhà vua chú ý qua cách thức tầm thường này. Vì từ chối đút lót cho họa sĩ là Mao Diên Thọ nên tên hoạ sĩ đã vẽ bức chân dung của Chiêu Quân vô cùng xấu xí, vì thế, nàng không được Nguyên Đế để mắt tới.
Như nhiều cung nữ “xấu số” khác, Vương Chiêu Quân phải chịu cảnh cơ cực nhiều năm trong cung, ví như con chim bị giam trong lồng kín, không có lấy một cơ hội để được nhà vua sủng ái.
Năm 33 TCN, thủ lĩnh Hung Nô là Hô Hàn Tà đến kinh đô Trường An để tỏ lòng thần phục nhà Hán và đề nghị được trở thành con rể của Hán Nguyên Đế. Vì không muốn gả cô công chúa độc nhất vô nhị của mình, vua Hán Nguyên Đế quyết định để Hô Hàn Tà chọn một cung nữ tuỳ thích trong cung.
Hán Nguyên Đế còn hùng hổ tuyên bố rằng: “Bất cứ mỹ nhân nào lọt vào mắt xanh của Hung Nô đây thì ta sẽ xem cô gái đó như công chúa con của ta.” Thời đó xứ Hung Nô xa xôi cách trở, người dân Hung Nô lại sống du cư trên các vùng hoang mạc, vì thế các cung nữ đều e dè không dám chấp nhận lời hứa hôn. Duy chỉ có Vương Chiêu Quân bước ra tình nguyện lấy Hô Hàn Tà.
Đến ngày hôn lễ giữa Hô Hàn Tà và Chiêu Quân, Nguyên Đế thấy nàng xinh đẹp nên sinh ra hối tiếc. Ông bèn hạ lệnh mang bức tranh nàng ra xem, thì thấy bức tranh do họa sĩ Mao Diên Thọ vẽ không giống chân dung thật, bèn sai xử trảm Thọ. Nhưng Nguyên Đế vẫn đành phải để Vương Chiêu Quân đi đến vùng Hung Nô như đã hứa.
Cuộc sống của mỹ nhân Vương Chiêu Quân ở miền đất Hung Nô xa xôi, lạ lẫm khiến nàng chưa bao giờ có được hạnh phúc thật sự, dù rằng Hô Hàn Tà rất si mê Chiêu Quân và luôn chiều chuộng nàng hết lòng. Bởi một lẽ, vua Hung Nô nay đã quá tuổi, qua cái tuổi phong độ ngời ngời của thanh niên trai tráng. Hơn thế, người Hung Nô có lối sống du cư nên thân thể vua Hung Nô không mấy thơm tho cho lắm. Tuy cuộc hôn nhân không hề hạnh phúc, nhưng nàng vẫn một mực cắn răng chịu đựng để giữ hoà hiếu giữa đôi bên.
Sau khi chồng lâm chung, theo hủ tục “phu tử tòng tử” của người vùng Hung Nô, Chiêu Quân trở thành phi tần của Phục Chu, con trai lớn của Hô Hàn Tà. Vốn trước đó Phục Chu – con trai vua Hô Hàn Tà đã say mê nhan sắc của Vương Chiêu Quân, vì vậy khi vua cha vừa mất, hắn đã cưới luôn Chiêu Quân làm vợ. Điều này đi ngược với tập tục của Trung Quốc dưới thời nhà Hán – người phụ nữ goá phụ sẽ thủ tiết để giữ gìn cái danh “tiết hạnh khả phong” của mình. Tuy nhiên, Vương Chiêu Quân vẫn chấp nhận điều này để giữ mối bang giao giữa hai đất nước láng giềng.
Cuộc đời của nàng chưa bao giờ được hưởng hạnh phúc. Vương Chiêu Quân sống ở vùng Hung Nô suốt quãng đời của mình và đã kiến tạo hoà bình giữa Hung Nô và Trung Quốc. Cô thuyết phục chồng mình là Hô Hàn Tà phải duy trì mối quan hệ hoà bình với triều đại nhà Hán. Thêm vào đó, nàng còn mang cả văn hoá và tập tục của Trung Quốc đến vùng đất Hung Nô khô cằn và trơ trọi này.
Trái với tính hiếu thắng và muốn chinh phục tất cả bằng vũ lực và chiến tranh, vua Hán Nguyên Đế trọng hai chữ nhân đạo. Ông coi trọng hoà bình và sự từ bi, điều này được thể hiện qua cuộc hôn nhân hoàng tộc được sắp đặt trước đó giữa Hô Hàn Tà và Vương Chiêu Quân.
Chính điều này đã vô tình hay hữu ý cứu rỗi hàng vạn sinh linh, tránh cho dân lành kiếp nạn binh đao. Quyết định của vị vua Nguyên Đế và sự hy sinh thầm lặng của Chiêu Quân đã tạo ra nền hoà bình kéo dài 60 năm giữa hai đất nước.
Tôn vinh
Sau khi Vương Chiêu Quân qua đời, những người vùng Hung Nô đã cho xây dựng một đền thờ tưởng niệm nàng. Qua nhiều thế hệ, ngôi đền được trùng tu bởi cả người Hung Nô và người Hán.
Không những thế, Vương Chiêu Quân còn được tôn sùng bởi dù đã qua đời, nhưng những gì mà Chiêu Quân đã làm cho cả hai dân tộc đều khiến đời đời lưu nhớ và kính phục.
Tương truyền rằng, sau khi mất đi, một người phụ nữ sở hữu nhan sắc tuyệt mĩ và đức hạnh sẽ được hưởng sung sướng sau khi qua đời, đặc biệt là khi Vương Chiêu Quân đã phải sống cam chịu bao nhiêu năm chỉ để duy trì mối bang giao giữa hai sắc tộc. Tâm hồn của nàng được ví như một đoá hoa luôn toả ngát hương cho người đời. Kể từ đó, Vương Chiêu Quân trở thành nữ thần của loài hoa mẫu đơn.
Trong văn hoá Trung Hoa, hoa mẫu đơn là biểu trưng của sự thanh lịch, quý phái và thịnh vượng. Nhiều người Trung Quốc rất thích loài hoa này và thậm chí còn xem đây là quốc hoa của Trung Quốc
Nguồn:
– Wikipedia Tiếng Việt (https://vi.m.wikipedia.org/wiki/Vương_Chiêu_Quân)
– Kênh 14 (https://m.kenh14.vn/my-nhan-vuong-chieu-quan-am-tham-chiu-d…)
Ảnh: Tượng Vương Chiêu Quân bằng đá trong lăng Chiêu Quân mộ (Nguồn: Kênh 14)
