Mary Stuart, hay còn gọi là Mary I of Scots, là nữ hoàng của Scotland tại vị từ tháng 12/1542 đến tháng 07/1567. Bà luôn có vị trí cao trong các bảng xếp hạng những nữ hoàng nổi tiếng nhất mọi thời đại không chỉ riêng đối với Vương Quốc Anh mà còn trên cả thế giới, bên cạnh những cái tên mà hầu hết ai cũng biết đến như Nữ hoàng Cleopatra của Ai Cập, Võ Tắc Thiên của Trung Hoa hay Elizabeth I của Anh Quốc. Cuộc đời của Nữ hoàng Mary là một chuỗi những kịch bị do những xung đột chính trị giữa Pháp, Anh và Scotland khiến bà phải thường xuyên trốn chạy và bị giam cầm. Và dù là một Nữ hoàng đức cao vọng trọng nhưng khi mất đi, bà phải mang danh là một kẻ phản quốc.
Mary Stuart chào đời vào ngày 08/12/1542 lại lâu đài Linlithgow, Scotland. Mary mang dòng máu lai do cha bà là Vua James V của Scotland và mẹ bà là Mary xứ Guise, Pháp. Bi kịch đầu tiên Mary Stuart phải đối mặt lúc bà chỉ mới 6 ngày tuổi khi cha bà, Vua James V, qua đời sau trận chiến Solway Moss và ngay lập tức, bà được sắc phong làm Nữ hoàng, đất nước được cai trị bởi nhiếp chính Arran trong 12 năm và sau đó mẹ bà đã lên thay thế ông ta.
Khi Mary lên 1 tuổi, người cai trị Anh Quốc lúc bấy giờ là Vua Henry VIII, muốn thâu tóm toàn bộ Scotland bằng việc ép Mary cưới con trai ông là Hoàng tử Edward. Tuy nhiên, cuộc hôn nhân bị Quốc hội Scotland ngăn cản vì Mary lúc này còn quá nhỏ và nếu nó diễn ra thì Scotland sẽ rơi vào tay nước Anh. Hiệp ước Greenwich được lập ra và ký kết, theo đó, khi Mary tròn 10 tuổi thì bà sẽ kết hôn với Hoàng tử Edward và chuyển đến nước Anh. Thế nhưng, hiệp ước nhanh chóng bị Nghị viện Scotland bác bỏ chỉ vài tháng sau đó, nguyên nhân là do nhiều thương gia Scotland làm tay sai cho Pháp bị Vua Henry bắt giữ và hàng hóa của họ bị tịch thu. Tức giận, Vua Henry đem quân xâm lược Scotland nhằm bắt cho bằng được Mary nhưng mẹ con bà đã được hộ tống sang nước Pháp.
Đặt chân đến nước Pháp khi mới 5 tuổi, Mary sống và được nuôi day trong môi trường hoàng gia Pháp suốt 13 năm sau đó. Đây có thể nói là khoảng thời gian tươi đẹp nhất trong cuộc đời Mary. Nhờ lớn lên trong sự yên bình nơi đây, Mary sở hữu một nhan sắc đẹp tuyệt trần và được mệnh danh là người đẹp nhất châu Âu thời đó. Mary kết hôn với Thái tử Francois, con trai Vua Henri II và trở thành Thái tử phi năm 1558. Hơn 1 năm sau, Vua Henri II băng hà và Thái tử Francois nối ngôi cha trở Hoàng đế Francois II của nước Pháp. Quyền lực của Mary Stuart lúc này đã tăng lên đáng kể khi bà vừa nắm giữ danh phận Hoàng hậu nước Pháp, vừa là Nữ hoàng của Scotland.
Tuy nhiên, cuộc hôn nhân hạnh phúc này không kéo dài được lâu khi 1 năm sau, Hoàng đế Francois II qua đời vì bệnh tật và để lại ngai vàng cho em trai ông là Hoàng thân Charles IX. Mary đã không còn vị trí trong hoàng gia Pháp nên bà đành trở về nơi mình đã sinh ra, một Scotland đang mắc kẹt trong xung đột giữa Công giáo Chính Thống và Kháng Cách. Về đến Scotland, Mary kết hôn với người em họ là Henry Stuart, Lãnh chúa Darnley, một người Công giáo. Cuộc hôn nhân này ảnh hưởng đến quyền lợi của Bá tước Moray, người đứng đầu phe Kháng Cách và là anh cùng cha khác mẹ của Mary. Bá tước Moray tuyên chiến với Nữ hoàng Scotland dẫn đến chiến dịch Chaseabout Raid nổ ra nhưng ông ta đã thất bại và phải chạy trốn sang Anh.
Một thời gian sau khi kết hôn, Darnley dần trở nên không hài lòng với vị trí phu quân của nữ hoàng nên đã ra đề nghị sẽ tiếp quản ngôi vua nếu Mary chết trước mình nhưng yêu cầu đó đã bị bác bỏ ngay lập tức. Tức giận vì đề nghị bị khước từ cộng thêm việc ganh ghét với Rizzio, người bạn thân của Mary, ông ta đã bí mật tham gia âm mưu lật đổ Nữ hoàng của nhóm người thuộc phe Kháng Cách và đồng thời chính tay giết chết Rizzio ngay trước mặt bà. Mary lúc này đang mang thai đứa con đầu lòng với Darnley và bà lặng lẽ bỏ qua chuyện này. Tuy nhiên, cái chết của Rizzio đã làm rạt nứt cuộc hôn nhân giữa 2 người nên Mary đã tính đến việc li hôn và sẽ loại bỏ Darnley theo “một cách suôn sẻ và có lợi nhất cho đất nước”.
Darnley sau đó mắc bệnh và chuyển đến ở Kirk o’ Field. Năm 1567, một vụ nổ bất ngờ xảy ra ở nơi đây và Darnley được cho là đã chết do bị ngạt thở. Dĩ nhiên, người bị tình nghi hàng đầu trong vụ án bí ẩn này chính là Mary, nhưng bên cạnh đó còn có Lãnh chúa Bothwell, người đã hỗ trợ nữ hoàng trong cuộc chiến với Moray, do hai người trước đó bị tình nghi là đã có gian tình với nhau. Cũng trong năm này, Mary đến thăm con trai mới 1 tuổi là Hoàng tử James ở Stirling và trên đường trở về thủ đô Edinburgh, bà bị bắt cóc và hãm hiếp bởi Bothwell. Hai người sau đó kết hôn và trở về Edinburgh. Cuộc hôn nhân này khiến cả phe Công Giáo lẫn Khách Cách sửng sốt vì họ cho rằng Nữ hoàng đã kết hôn với kẻ đã giết chết chồng mình. Một cuộc chiến nổ ra giữa liên minh các lãnh chúa Scotland và nữ hoàng và thắng lợi nghiêng về phía liên minh. Sau cuộc chiến, Botwell bỏ trốn còn Mary bị bắt và giam lỏng ở đâu đài Loch Leven. Vài tháng sau đó, Mary bị ép thoái vị và nhường ngôi cho Hoàng tử James do Moray (trước đó đã được bà xóa tội và gọi về nước) làm nhiếp chính.
Trong nỗ lực đào thoát khỏi nhà ngục nằm giữa biển, Mary cuối cùng cũng thành công và bà tìm đến sự giúp đỡ của người cai trị của nước Anh lúc bấy giờ là chị họ của bà, Nữ hoàng Elizabeth I. Mary là cháu nội của Margaret Tudor, chị ruột của Vua Henry VIII. Trước đó, vào năm 1558, con gái lớn của Henry VIII, Nữ hoàng Mary I của Anh qua đời và người thừa kế là em gái bà, Elizabeth I. Tuy nhiên, Elizabeth lại không được phía Công giáo công nhận vì cho rằng bà là con ngoại hôn nên họ cho rằng người thực sự có quyền ngồi vào ngai vàng ấy là Mary Stuart, cháu nội của Margaret Tudor, chị ruột của vua Henry VIII. Elizabeth ban đầu muốn giúp Mary giành lại ngai vàng ở Scotland thế nhưng bà muốn xem xét kỹ lại liệu Mary có thật sự giết chồng hay không cộng thêm sự hiện diện của Mary tại Anh sẽ làm lung lay ngôi vị của của mình nên bà đã chần chừ. Thậm chí trong thời gian lưu lại nơi đây, Mary còn bị gán ghép cho một âm mưu sát hại Nữ hoàng. Kết quả là Mary đã bị kết tội phản quốc và bị hành quyết tại Great Hall vào tháng 2/1587.
NGUỒN: Moveek. com
Ảnh: Chân dung Mary
