Thuốc súng tìm ra được cũng là một sự ngẫu nhiên. Thời xưa, vua chúa xứ “con trời” Trung Hoa hay có vụ muốn được trường sinh bất tử, điển hình như Tần Thủy Hoàng hay cả Lý Thế Dân nên phái nhiều người đi tìm kiếm linh đan diệu dược, sai người cung cấp nguyên liệu cho các đạo sĩ luyện chế tiên đan.
Những đạo sĩ nguyên thủy là các nhà hóa học gia, điều chế thuốc men bằng các chất thân sa còn gọi là chu sa hay cinnabar tức mercuric sulphide, thạch tín cùng những khoáng vật khác mà họ tin rằng sẽ kết tinh thành linh đan, uống vào sẽ trường sinh bất tử.
Đương nhiên, những người uống mấy món này vô thường sẽ dẹo nhanh hơn tốc độ thông thường.
Ngay từ thế kỷ thứ nhất, các nhà luyện đan đã sử dụng lưu huỳnh, tiêu thạch, và nhiều lần phản ứng gây ra hỏa hoạn, đến thế kỷ thứ 8 đời Đường khi một số người vô tình trộn thêm than (charcoal) vào thì tạo ra được loại thuốc nổ đầu tiên đặt tên là hỏa dược (fire medicine), tức là thuốc súng sau này. Các phát minh có một phần lớn thường phát sinh trong những pha tai nạn vô tình, và thuốc nổ cũng vậy.
Lúc đầu, ba loại hóa chất này được dùng riêng rẽ như những vị thuốc mà thôi. Lưu huỳnh chữa ghẻ, tiêu thạch hạ sốt, đau bụng hay ứ huyết. Đến tận thế kỷ 16, thuốc súng vẫn còn được coi như một loại dược phẩm trị sán lãi, bệnh ngoài da và các chứng dịch tễ.
Sau khi tìm ra thuốc nổ, người Trung Hoa đã sử dụng vào công tác quân sự. Võ Kinh Thông Yếu viết năm 1044 đã có ghi công thức chế tạo thuốc nổ, lựu đạn khói và tạc đạn. Đến thế kỷ 12 thuốc nổ đã được dùng trong các loại hỏa tiễn, bắn tên, dùng nòng bằng ống tre, nhồi thuốc súng và mồi bằng cách châm lửa.
Năm 1332 súng thần công đầu tiên được đúc, hiện còn một khẩu tàng trữ trong Viện Bảo Tàng Sử Học Trung Quốc.
Người Trung Hoa cũng phát minh ra loại hỏa long, một loại hỏa tiễn thô sơ tự chế hai thì. Khi thuốc nổ trong thân chính của con rồng cháy hết thì lửa sẽ lan sang những hỏa tiễn trong bụng và những mũi tên lửa đó sẽ bắn ra theo miệng rồng. Khi sử dụng trong những trận thủy chiến thì chúng trông giống như những con rồng lửa bay trên mặt nước.
Trên lý thuyết và sách vở, người Trung Hoa là người đầu tiên phát minh ra thuốc súng và những ứng dụng ban đầu của nó trong quân sự. Nhưng thực tế họ sử dụng nó nhiều hơn vào mục đích giải trí như bắn pháo bông, súng ống của họ không được bảo trì và cải tiến đúng với tiềm năng của nó. Các quốc gia Châu Âu khi biết được công nghệ này đã có những bước cải tiến xa hơn trong kỹ thuật và ứng dụng nó vào trong kinh tế cũng như quân sự.
Một điều mỉa mai là ở cái đất nước phát minh ra thuốc súng trong nhiều thời kỳ lại phải đi nhập súng từ nước ngoài, ở Châu Âu, Nhật Bản thậm chí cả …. Việt Nam (Trương Hiến Trung – một thủ lĩnh nổi dậy cuối triều Minh cùng thời với Lý Tự Thành từng nhập đủ loại hỏa khí từ Việt Nam)
Nguồn: CK Thanh Binh nhập quan – Nguyễn Duy Chính
Ảnh: Ấm Chè
