Thử nghiệm chuột nghiệp vụ “đánh hơi” hàng lậu

Theo trang The Guardian, các nhà nghiên cứu tại tổ chức phi chính phủ Apopo có trụ sở tại Tanzania đã huấn luyện 8 con chuột túi khổng lồ châu Phi để phát hiện hàng lậu. Những con chuột này có thể đánh hơi chính xác các sản phẩm bất hợp pháp như vảy tê tê, gỗ, sừng tê giác và ngà voi, ngay cả khi chúng được giấu kỹ cùng các vật liệu như đậu phộng, lá cây, tóc giả và bột giặt. Apopo, tổ chức được thành lập bởi các nhà nghiên cứu người Bỉ, đã sử dụng phương pháp huấn luyện độc đáo để khai thác khả năng đánh hơi nhạy bén của loài gặm nhấm này, vốn cũng đã được dùng để phát hiện mìn và bệnh lao.

Thử nghiệm chuột nghiệp vụ “đánh hơi” hàng lậu

Những con chuột này, được đặt tên theo các nhà bảo tồn nổi tiếng như David Attenborough, ban đầu sẽ được thưởng thức ăn khi chúng giữ trạng thái đánh hơi trong 3 giây trước mẫu vật bất hợp pháp. Chuột sẽ mặc áo đỏ và được gắn thiết bị cảnh báo, sử dụng chân trước để báo hiệu khi phát hiện hàng cấm và nhận phần thưởng là thức ăn. Theo nghiên cứu của Apopo công bố trên Tạp chí Frontiers in Conservation Science, những con chuột này vẫn có thể nhớ mùi sau 8 tháng, cho thấy khả năng ghi nhớ lâu tương tự chó nghiệp vụ. Tuy nhiên, khả năng phát hiện ngà voi của chuột có thể bị ảnh hưởng do sự lưu trữ ngà voi thường đi kèm với sừng tê giác, trong khi chuột chỉ được huấn luyện với mùi sừng tê giác.

Năm 2023, chuột đã được thử nghiệm thực tế tại cảng Dar es Salaam, thủ đô thương mại của Tanzania. Những con chuột này đã thể hiện hiệu quả cao khi tìm thấy 85% các mẫu động vật hoang dã bất hợp pháp, ngay cả khi chúng được giấu kỹ trong các container vận chuyển và chỉ có lỗ thông hơi nhỏ. Kết quả này củng cố niềm tin vào việc sử dụng chuột túi khổng lồ như một công cụ hữu hiệu trong việc phát hiện hàng lậu và bảo vệ động vật hoang dã.

Interpol ước tính thị trường sản phẩm động vật hoang dã bất hợp pháp có giá trị lên tới 20 tỷ USD mỗi năm. Việc sử dụng chuột túi khổng lồ không chỉ giúp phát hiện các vụ buôn lậu nhanh chóng và hiệu quả mà còn mở ra hướng đi mới trong việc bảo tồn động vật hoang dã và ngăn chặn các hoạt động buôn bán bất hợp pháp. Apopo hy vọng phương pháp này sẽ được mở rộng ứng dụng tại nhiều quốc gia nhằm bảo vệ các loài động vật đang bị đe dọa.

Chuột túi khổng lồ châu Phi có tuổi thọ trung bình khoảng tám năm, do đó việc huấn luyện chúng trong một năm được coi là khoản đầu tư dài hạn xứng đáng, theo nhà nghiên cứu Szott. Quá trình huấn luyện diễn ra từ thứ hai đến thứ sáu, xen kẽ với các buổi chơi trong một khu vực ngoài trời rộng lớn có nhiều đồ chơi như dây thừng và bánh xe chạy.

Szott giải thích rằng chuột có mức độ thông minh và tò mò cao, khiến chúng trở thành những “học sinh” tốt. Bà nói: “Nếu cần chúng thực hiện điều gì mới, chỉ cần thả chúng vào khu vực huấn luyện và chờ chúng tìm hiểu cách làm”. Giống như con người, mỗi con chuột có tính cách khác nhau. Bà bổ sung: “Có những con sẽ hiểu ngay lần đầu, nhưng cũng có những con mất thêm thời gian, sau đó trở thành ngôi sao thực thụ khi đã nắm bắt được cách làm”.

Dù nghiên cứu này vẫn đang trong giai đoạn đầu, Apopo hy vọng nó sẽ mở rộng quy mô tương tự như các dự án trước đây. Đội ngũ dự định thực hiện thêm các thử nghiệm thực tế tại cảng và sân bay Dar es Salaam. Bước tiếp theo sẽ tập trung vào tối ưu hóa chiến lược triển khai, bao gồm việc đánh giá hiệu quả của chuột khi được dẫn bằng dây dài hoặc thả tự do, theo Szott.

Bà Szott tự tin rằng những con chuột sẽ hoàn thành tốt nhiệm vụ. “Đến nay, bất cứ thử thách nào chúng tôi đưa ra, chuột đều thực hiện được” bà nói.

“Nếu chúng tôi truyền đạt đúng cách, chuột luôn sẵn sàng cho nhiệm vụ”, bà cho hay.