Thói quen vô tình huỷ hoại lá gan người Việt thường xuyên mắc phải
Mới đây trên mạng xã hội xuất hiện đoạn clip ghi lại hình ảnh người phụ nữ vào hiệu thuốc mua paracetamol – một trong những loại thuốc giảm đau phổ biến nhất với lý do chồng bị đau đầu do uống rượu.
Người này cho hay, hễ đau đầu sau khi uống rượu liền mua uống. Việc này khiến không ít dược sĩ ngã ngửa. Một người khác cho hay, uống rượu hôm trước, hôm sau bị đau đầu, uống 1-2 viên paracetamol thấy đỡ.
Sau khi uống rượu, nhiều người có triệu chứng đau đầu liền có thói quen lạm dụng thuốc giảm đau paracetamol. Ảnh chụp màn hình
Trao đổi với PV Dân Việt, Ths.BS Đoàn Dư Mạnh, Thành viên Hội Bệnh Mạch máu Việt Nam cảnh báo, việc lạm dụng thuốc giảm đau và thuốc kháng sinh là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe gan.
“Đau đầu sau uống rượu là biểu hiện chủ yếu ngộ độc ethanol, ngoài ra một phần do mất nước và điện giải. Ethanol sau khi được nạp vào cơ thể sẽ khiến cơ thể mất nước, thậm chí làm giãn mạch máu nuôi não, gây nên hiện tượng đau đầu. Ngoài ra, rượu có chứa tyramine và histamin được cho là tương tác với các chất hóa học trong não và gây đau đầu.
Đặc biệt, lý do rượu bia gây đau đầu có liên quan đến căng thẳng thần kinh. Nhiều người có xu hướng dễ buồn ngủ khi uống rượu bia. Tuy nhiên, nồng độ ethanol chỉ khiến chúng ta buồn ngủ chứ không giúp có giấc ngủ sâu. Vì vậy, khi uống quá nhiều rượu bia sẽ dẫn đến tình trạng thường xuyên tỉnh giấc vào ban đêm khiến người uống bị chóng mặt, đau đầu và mệt mỏi sau khi thức dậy”, bác sĩ Mạnh thông tin.
Hình ảnh lá gan khoẻ mạnh (trái) và sơ gan cấp độ 1 (ảnh phải). Ảnh: BSCC
Bác sĩ Mạnh chia sẻ, gan là bộ phận trong cơ thể người có chức năng chủ yếu là thải độc. Dường như hầu hết các thuốc/hợp chất khi đi vào trong cơ thể đều đi qua gan để chuyển hóa và được thải trừ ra ngoài. Khi dùng rượu bia, gan sẽ phải làm việc để chuyển hóa và thải trừ ethanol.
Trong khi đó, paracetamol là thuốc giảm đau hạ sốt cũng được chuyển hoá qua gan, và có chống chỉ định với những người có bệnh lý gan cấp tính. Khi dùng chung với nhau, chúng ta vô tình làm tăng gánh nặng cho gan nhiều hơn và gây tình trạng ngộ độc paracetamol. Bên cạnh đó, paracetamol khi uống với rượu sẽ kích ứng niêm mạc dạ dày, gây chảy máu đường tiêu hóa, làm tăng gấp đôi tác hại lên gan.
Làm gì sau khi uống rượu mà bị đau đầu
Bác sĩ Mạnh cho hay, khi uống thuốc giảm đau liều cao hoặc kéo dài có thể làm suy giảm chức năng gan do tăng sản sinh các chất chuyển hóa độc hại, khiến gan quá tải và tổn thương nghiêm trọng. Lâu ngày sẽ gây suy gan, xơ gan.
Hơn nữa, thuốc giảm đau có mặt trong nhiều loại thuốc kết hợp, chẳng hạn như thuốc cảm cúm và thuốc giảm đau không kê đơn, khiến người dùng dễ dàng vô tình vượt quá giới hạn an toàn. Ngoài paracetamol, các loại thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen và naproxen cũng có thể gây tổn thương gan nếu sử dụng không đúng cách.
Bên cạnh thuốc giảm đau, nhiều loại thuốc kháng sinh cũng có thể gây hại cho gan nếu sử dụng không hợp lý. Tổn thương gan do thuốc kháng sinh thường diễn ra âm thầm, khiến người bệnh không nhận ra cho đến khi bệnh tiến triển nghiêm trọng. Các triệu chứng như vàng da, đau bụng, mệt mỏi, buồn nôn có thể là dấu hiệu của gan đang chịu tổn thương nghiêm trọng.
Bác sĩ Mạnh cũng nêu rõ, cơ chế của đau đầu do bia rượu là mất nước, rối loạn điện giải, làm cơ thể mệt mỏi, đau đầu. Vậy để giảm đau đầu do bia rượu, cách tốt nhất là giải quyết nguyên nhân vấn đề. Khi bị đau đầu do rượu, bia, bạn nên khống chế cơn đau bằng cách uống nhiều nước lọc, nước gừng và chất điện giải để giúp đào thải nhanh chất cồn khỏi cơ thể. Không nên để bụng đói trước khi uống khiến cơ thể hấp thụ rượu, bia nhanh và dễ say hơn. Ngoài ra, sau khi uống rượu, bia, bạn nên ăn cháo loãng hoặc súp nóng để bổ sung muối natri và kali, giúp cơ thể hồi phục nhanh.
Bác sĩ Mạnh khuyến cáo, để giảm nguy cơ tổn thương gan, người dân cần:
– Chỉ sử dụng thuốc giảm đau và thuốc kháng sinh khi thật sự cần thiết và theo đúng chỉ định của bác sĩ.
– Tránh dùng nhiều loại thuốc có chứa acetaminophen (paracetamol) cùng lúc để không vượt quá liều an toàn.
– Không tự ý mua và sử dụng thuốc kháng sinh khi chưa có hướng dẫn từ bác sĩ.
– Hạn chế sử dụng thuốc giảm đau kéo dài và tìm các phương pháp thay thế như thay đổi chế độ ăn uống, luyện tập thể dục để giảm đau tự nhiên.
– Theo dõi sức khỏe gan định kỳ, đặc biệt là những người sử dụng thuốc kéo dài hoặc có tiền sử bệnh gan.
Ngoài ra, một số nghiên cứu cho thấy rằng một chế độ ăn uống lành mạnh có thể giúp hỗ trợ gan chống lại tổn thương do thuốc. Các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như trà xanh, nghệ, cà phê và rau xanh có thể giúp giảm tác động tiêu cực của thuốc lên gan.
Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tổn thương gan do thuốc (Drug-Induced Liver Injury – DILI) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây suy gan cấp tính trên toàn thế giới.
WHO cảnh báo rằng việc lạm dụng thuốc giảm đau và kháng sinh không chỉ gây nguy cơ cao đối với gan mà còn làm tăng tỷ lệ kháng thuốc, gây ra những hệ lụy nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng.
Một nghiên cứu của American Journal of Gastroenterology cũng cho thấy, có đến 50% các ca suy gan cấp tính không do virus tại Mỹ là do lạm dụng thuốc, trong đó acetaminophen chiếm phần lớn.
Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sử dụng thuốc theo đúng hướng dẫn để tránh những hậu quả đáng tiếc.