‘Hãy thôi dọa dẫm con em chúng ta’
Một đứa bé lớp 3, con gái của bạn tôi, về nhà từ lớp học với những giọt nước mắt lăn dài trên má. “Cô giáo bảo con rằng chúng ta chỉ còn 10 năm cho đến ngày mực nước biển dâng lên và nhấn chìm tất cả mọi người,” con bé tức tưởi. “Tất cả chúng ta sẽ chết hết ạ?”
Đó quả là một gánh nặng khủng khiếp đặt lên vai một đứa bé chín tuổi.
Những câu chuyện u ám về ngày tận thế đã trở nên phổ biến ở trường học, trong sách vở, nhà thờ, trong phim ảnh và thậm chí cả những chuyện kể trước khi đi ngủ. Những Ông Ba Bị và Mụ Phù Thủy bị thay thế bằng các ông chủ tập đoàn dầu khí và giám đốc hãng xe hơi.
Chiến dịch tuyên truyền quá lố này rõ ràng đang có tác động đến tâm lý của giới trẻ. Gần đây chúng ta có Greta Thunberg, một cô bé Thụy Điển 16 tuổi, trở nên nổi tiếng toàn cầu bởi lời phát biểu nhiệt huyết trước Liên Hiệp Quốc: “Cả hệ sinh thái đang sụp đổ. Chúng ta đang bắt đầu một cuộc Đại Tuyệt chủng.” Cô bé cho rằng chúng ta chỉ còn 8 năm rưỡi nữa thôi.
Cô bé tội nghiệp, mà có người đắc chí cho rằng là tiếng nói của thế hệ, nghe có vẻ hoảng sợ vô cùng. Ai là người đã bơm vào đầu cô bé ý nghĩ buồn rầu rằng cái kết đang đến gần?
Rồi gần đây là Hạ Nghị sĩ Alexandria Ocasio-Cortez, tiếng nói 30 tuổi của thế hệ Millenial trong Quốc hội, người truyền đi thông điệp rằng thế hệ Baby Boomer đã hủy hoại hành tinh mà thế hệ cô đang sống. Cô nói rằng chúng ta có 10 năm để đương đầu với sự suy tàn của hành tinh. Chúng ta rõ ràng là đã đi hết một chu kỳ và quay lại buổi hồng hoang của nhân loại khi sự sống trên Trái Đất được mô tả bởi Thomas Hobbes là “bẩn thỉu, tàn bạo và ngắn ngủi.”
Điểm khác biệt duy nhất là ngay cả người Neanderthal cũng có nhiều hơn 8 năm rưỡi để tìm cách sinh tồn.
Đương nhiên, sẽ có những thử thách lớn cho thế hệ trẻ, cũng như mọi thế hệ của nhân loại phải đương đầu với thử thách của riêng mình. Thế hệ cha mẹ tôi phải chống chọi với bệnh bại liệt, với cơn Đại Suy Thoái, và với nước Đức Phát xít. Khi tôi còn bé, chúng tôi phải diễn tập tránh bom ở trường học bởi nỗi sợ chiến tranh hạt nhân với Liên Xô có thể quét sạch mọi thành phố.
Những để giới trẻ ngày nay phải đương đầu với nỗi sợ vô căn cứ về một cuộc “đại tuyệt chủng” là ngó lơ tình trạng thực sự của hành tinh. Hành tinh này đang không hấp hối. Giới trẻ nên mừng rỡ bởi mọi con số khách quan đang chỉ ra rằng: Họ đang sống trong những khoảnh khắc huy hoàng nhất của Địa cầu.
Những người dưới 30 tuổi, hãy nghe này: Các bạn sẽ còn sống lâu hơn, khỏe mạnh hơn với nhiều của cải vật chất hơn bất cứ thế hệ nào trước đây. Các bạn sẽ được thừa hưởng một thế giới ít nghèo đói hơn, ít bệnh tật hơn, nhiều thời gian thảnh thơi hơn, ít ô nhiễm hơn, ít phân biệt hơn, có nhiều cơ hội để đạt được những giấc mơ và hoài bão của mình hơn tất thảy các thế hệ khác – trừ những thế hệ đi sau nữa.
Các bạn không phải thừa hưởng một hành tinh đang trọng thương, mà là một hành tinh tích lũy trong mình hàng ngàn năm kiến thức của nhân loại gần như đủ để đương đầu với mọi vấn đề và tai ương nhìn thấy trước được.
Cả lịch sử thế giới hiện đại là những ngày nhân loại sử dụng trí khôn, sử dụng những phát minh và sáng kiến kỹ thuật để đương đầu với những thử thách đặt ra trước mắt. Nếu bạn cho rằng sự ấm lên toàn cầu là một thử thách, hãy biết ơn vì bạn không phải bận tâm đến bệnh đậu mùa, bệnh thương hàn, bệnh lao, bệnh bại liệt, hay dịch hạch. Cái Chết Đen đã bắt được ¼ dân số Châu Âu. Đó mới gọi là tận thế.
Giới trẻ ngày nay thiếu đi cái nhìn toàn cảnh.
Hạ Nghị sĩ Alexandria Ocasio-Cortez nghĩ rằng mình gặp vấn đề? Chỉ không lâu trước đây 1 trong 10 phụ nữ chết khi sinh nở.
Tôi vẫn thường bật cười khi nghe một cậu thanh niên than thở “Khổ thân tôi chưa” khi tay đang gõ chiếc iPhone $1000 (được sạc đầy bằng loại điện năng không thân thiện môi trường mà họ phản đối) và tay kia đang cầm cốc caramel latte Starbuck. Tôi dạy các con rằng nếu không có nhiên liệu hóa thạch, chúng sẽ không có điện để chơi game. Thế là không ai nói gì nữa.
Lại nói đến ô nhiễm không khí, khoảng một thế kỷ trước, các thành phồ từ London đến Pittsburg đến Mexico City đến Los Angeles bị phủ đầy những đám mây đen ngòm nguy hại toàn khói bụi, khiến người ta ngạt thở và không cho ánh nắng lọt qua. Mức độ ô nhiễm ngày nay đã giảm 50%, 70%, thậm chí 90%.
Lũ trẻ ngày nay được dạy rằng xe ô tô là những cỗ máy xả thải xấu xa và động cơ đốt trong cần phải bị loại bỏ. Thật vậy ư? Khi Henry Ford sản xuất những chiếc Model T đầu tiên 100 năm trước, ông ta được tôn vinh là cứu tinh vĩ đại nhất cho môi trường trong lịch sử của hành tinh này. Vì sao? Bởi những chiếc xe đã thay thế cho đàn ngựa – chúng xả ra hàng tấn phân trên đường phố. Hãy nghĩ đến tình cảnh đáng thương hại của Los Angeles nếu chúng ta có 3 triệu người cưỡi ngựa đi trên phố.
[Lược đi 1 câu vì mình không muốn lôi chính trị vào]
Những người trẻ thích trích dẫn sự “đồng tình khoa học” rằng biến đổi khí hậu sẽ rất thảm khốc. Có lẽ vậy. Nhưng 30 năm trước, các nhà khoa học đã cảnh báo về sự gia tăng dân số, về việc thiếu thực phẩm, thiếu năng lượng, thậm chí là nạn đói toàn cầu. Tất cả những nỗi sợ này đều dần có những phát minh và sáng chế để đẩy lùi.
Những điều xấu sẽ luôn xảy ra. Đâu đó trong thế kỷ sau này, một thiên thạch có thể va vào Trái Đất, một căn bệnh mới sẽ giáng lên nhân loại, hay một trận động đất có thể nuốt trọn California, khiến hàng triệu người thương vong. Ai biết trước được chứ?
Thứ chúng ta biết bây giờ là song hành với việc giàu có và khôn ngoan hơn, chúng ta có nguồn tài nguyên và trí tuệ dồi dào hơn các thế hệ đi trước để đương đầu với tai ương.
Trách nhiệm của chúng ta, những vị phụ huynh, giáo viên, luật sư, nhà báo, là hãy dạy cho con cháu mình cách giải quyết vấn đề một cách hiệu quả, không phải là rao giảng về ngày tàn của thế giới.
Thế hệ Millennial nước Mỹ sẽ thừa hưởng từ thế hệ của tôi đâu đó 100 triệu tỉ đô la – một kho báu của cải và kiến thức nhiều hơn tất cả thế hệ đi trước gộp lại. Nên tỏ lòng biết ơn chứ?
Nếu Trái Đất này tiếp tục ấm lên và đại dương dâng cao, chúng ta có sự sáng tạo, có những bộ óc và có một hộp đầy công cụ để tìm ra giải pháp. Tôi không biết giải pháp đó là gì, nhưng tôi biết rằng câu trả lời không phải là đưa nhân loại quay lại thời kỳ trước Cách mạng công nghiệp và nhiên liệu hóa thạch – khi mà cuộc sống khá là nhớp nháp.
Tôi là một người lạc quan nhưng cũng là một người thực tế. Thế hệ đi sau sẽ tìm ra câu trả lời. Chúng sẽ cứu hành tinh này khỏi diệt vong. Và điều đáng mừng là có nhiều hơn 8 năm rưỡi để tìm ra câu trả lời.
