Hóa ra để thay đổi cách một người phản ứng với thất bại thì ẩn sâu trong tâm lý, thứ một người phải thay đổi đó chính là cách mình nhận định chính mình hay bản sắc cá nhân (Psychological Identity). Cụ thể, thay vì chúng ta nhận định mình dựa trên những thứ bên ngoài, thì thứ mà chúng ta cần nhận định về chính mình đó chính là những giá trị thuộc về bên trong, tức những phẩm chất tốt đẹp, mạnh mẽ mà không sóng gió cuộc đời nào có thể thay đổi được.
Tại sao cuộc đời lại có rất nhiều người mạnh mẽ? Tại sao cuộc đời có những người khiến chúng ta cảm nhận rằng họ có một sức mạnh, một ý chí, một nghị lực vượt trội hơn người? Vì sao có những người có họ khả năng vượt qua mọi sóng gió đến với cuộc đời họ? Lý do là bởi vì một khoảnh khắc nào đó, một sự kiện nào đó khiến họ đã có cách nhìn nhận về bản thân họ dựa trên những phẩm chất ở bên trong.
Chẳng hạn, nếu một người nhìn nhận bản thân mình rằng tôi là một người mạnh mẽ. Và nhận định đó được xây dựng, được lặp đi lặp lại đủ nhiều trong suốt cuộc đời của họ, thì khi sóng gió đến với họ, họ vẫn nhìn nhận mình là một người mạnh mẽ. Ví dụ như họ mất việc, họ vẫn nhìn nhận bản thân mình là người mạnh mẽ, mà một người mạnh mẽ thì sẽ không hề hấn gì nếu mất việc. Nếu họ mất người thân, một người mạnh mẽ sẽ có thể tự lập được dù người thân họ mất đi. Họ vẫn sẽ buồn, họ vẫn sẽ đau khổ, nhưng ẩn sâu bên trong, họ không sụp đổ bởi cách họ nhận định bản thân mình.
Hoặc một ví dụ khác, nếu một người nhận định bản thân mình hoặc có những trải nghiệm trong quá khứ ảnh hưởng đến cách họ nhận định bản thân rằng trong cuộc sống luôn luôn phải lạc quan thì khi người đó trưởng thành, lạc quan là một phần của con người họ. Điều đó có nghĩa là cho dù bị đẩy vào những hoàn cảnh tồi tệ nhất, họ vẫn có thể lạc quan và sự lạc quan là động lực để họ bắt đầu lại mọi thứ.
Thậm chí bản sắc cá nhân còn có sức mạnh lớn đối với cả một tập thể. Là mỗi người dân Việt, một trong những bản sắc quan trọng đó là ý chí kiên cường, đây có thể coi là một văn hóa tốt đẹp. Đó là lý do mà vì sao một trong những hiện tượng của thể thao Việt Nam trong 2018 – U23 Việt Nam mang đến nhiều cảm xúc cho người dân. Cho dù gặp đối thủ mạnh, cho dù phải vất vả, cho dù phải thi đấu với thời tiết khắc nghiệt, cho dù trước đó họ gặp nhiều thất bại thì sự kiên cường và lì lợm vẫn là một bản sắc quan trọng giúp họ đạt được thành công.
Không những thế, thậm chí bản sắc có thể còn ảnh hưởng đến cả một đất nước. Chẳng hạn Nhật Bản là một đất nước nổi tiếng với thiên tai bão lũ. Là tập hợp của những quần đảo, Nhật Bản liên tục phải gặp động đất, sóng thần, thậm chí cả núi lửa phun trào. Thiên tai bão lũ là những thứ xuất hiện thường xuyên đối với người Nhật. Cho nên, một cách nào đó mà ngay từ nhỏ, nhiều đứa trẻ ở đất nước này hình thành lên bản sắc rằng phải tương thân tương ái, phải mạnh mẽ vượt qua nghịch cảnh. Đó là lý do mà vì sao chúng ta có những câu chuyện cảm động nhưng nổi tiếng về những người dân đó là ngay cả khi thiên tai, phát đồ trợ cấp, họ vẫn xếp hàng ngay ngắn chờ đến lượt mình chứ không chen lấn xô đẩy.
Tôn giáo là một biểu hiện rõ nét của việc xây dựng nên những bản sắc cá nhân. Một người theo đuổi một tôn giáo có thể chịu ảnh hưởng bởi những bản sắc của tôn giáo đó mang lại. Ở đây, chúng ta không nói về việc một tôn giáo là tốt hay xấu, đó là quan điểm cá nhân của từng người. Nhưng chúng ta có thể chắc chắn một người theo đuổi một tôn giáo có thể bị ảnh hưởng bởi bản sắc của tôn giáo đó. Ví dụ một người ăn chay có thể bị ảnh hưởng mạnh bởi quan điểm không được sát sinh, từ đó dẫn đến việc luôn hướng đến bản sắc phải yêu thương người khác, yêu thương giống loài.
Tổng kết lại, có nhiều người không thể vượt qua nỗi đau tâm lý là bởi vì một cách nào đó, họ vô tình còn bị ảnh hưởng hoặc nhận định bản thân mình dựa trên những thứ thuộc về bên ngoài, những thứ có thể không chắc chắn và bị phá vỡ bất kỳ lúc nào trong cuộc đời. Ngược lại, để tìm được nguồn sức mạnh giúp mỗi người đủ khả năng đương đầu với thất bại, nghịch cảnh, sóng gió trong đời, thì thứ mỗi người cần nhìn nhận, cần xây dựng và nhận định về chính mình đó chính là những phẩm chất tốt đẹp, những giá trị bên trong. Dĩ nhiên, trong bài này không đủ thời gian để phân tích sâu hơn cách làm thế nào để xây dựng những giá trị tốt đẹp bên trong, phần còn lại để ngỏ cho bạn đọc có những góc nhìn riêng.
