Theo lịch sử, vào thời Âu Lạc, Cổ Loa nằm vào vị trí đỉnh của tam giác châu thổ sông Hồng và là nơi giao lưu quan trọng của đường thủy và đường bộ. Từ đây có thể kiểm soát được cả vùng đồng bằng lẫn vùng sơn địa. Cổ Loa là một khu đất đồi cao ráo nằm ở tả ngạn sông Hoàng.
Địa điểm Cổ Loa chính là Phong Khê, lúc đó là một vùng đồng bằng trù phú có xóm làng, dân chúng đông đúc, sống bằng nghề làm ruộng, đánh cá và thủ công nghiệp. Việc dời đô từ Phong Châu về đây, đánh dấu một giai đoạn phát triển của dân cư Việt cổ, giai đoạn người Việt chuyển trung tâm quyền lực từ vùng Trung du bán sơn địa về định cư tại vùng đồng bằng. Quá trình định cư tại đồng bằng chứng tỏ một bước tiến lớn trong các lĩnh vực xã hội, kinh tế trong giao tiếp, trao đổi con người dễ dàng đi lại bằng đường bộ hay bằng đường thủy; trong nông nghiệp có bước tiến đáng kể về kỹ thuật trồng lúa nước, mức độ dân cư cũng đông đúc hơn.
Thành Cổ Loa gắn liền với những truyền thuyết về vua An Dương Vương (208 – 179 TCN) định đô, xây dựng nhà nước Âu Lạc tự chủ. Trải qua hơn 2000 năm, Loa Thành chỉ còn lại những dấu tích nhưng là minh chứng của một lịch sử nước nhà đã từng tồn tại, không hổ danh là “tòa thành cổ nhất, có quy mô lớn nhất và cũng là nơi có cấu trúc độc đáo nhất lịch sử xây dựng thành lũy của người Việt Cổ”.
Ở Thành Cổ Loa có cây đa trước di tích thờ Mỵ Châu là cây đa ngàn tuổi, không còn bất cứ một cây nào khác có tuổi đó ở Hà Nội. Tương truyền đây là cây đa mà Lý Thường Kiệt đã trồng khi đi ngang qua vùng đất Cổ Loa. Thời điểm đó, Colombo còn chưa đặt chân đến châu Mỹ. Thành Cát Tư Hãn vẫn chưa đặt nền móng du mục khởi đầu trên vùng thảo nguyên Trung Á. Adam Smith với cuốn sách “Sự thịnh vượng của các quốc gia” còn chưa được ra đời. Chính biến Thiên Hưng còn là một nốt mơ hồ trầm mặc của hơn 400 năm sau. Cho đến tận bây giờ, lịch sử đã thay đổi bao nhiêu, thì cây đa vẫn sừng sững ở đó, Vì vậy, khi tới đây, có lẽ bạn sẽ thấy những lát cắt lịch sử, thời gian trôi qua. Thấy những con người nhỏ bé bị cuốn theo dòng chảy của số phận, phát hiện ra chúng ta nhỏ bé đến kì lạ, những sự việc trên thế giới có thể được định sẵn và cũng sẽ thay đổi không ngừng. Giống như cây đa ngàn năm tuổi, hay chiều dài 4000 năm của lịch sử.
