Thứ hai, ngày 19/05/2025 12:21 GMT+7
Thăm ngôi trường thầy giáo Nguyễn Tất Thành dạy học gần 115 năm trước
Bùi Phụ Thứ hai, ngày 19/05/2025 12:21 GMT+7
Theo chân đoàn du khách từ TP.HCM, chúng tôi về thăm Di tích lịch sử Dục Thanh (Trường Dục Thanh), ở TP.Phan Thiết (Bình Thuận). Đây là ngôi trường mà gần 115 năm trước, thầy giáo Nguyễn Tất Thành đã tham gia dạy học trước khi ra đi tìm đường cứu nước. Nơi này nằm sát Bảo tàng Hồ Chí Minh chi nhánh Bình Thuận và cũng là điểm đến của du khách gần xa…
Ngôi trường gìn giữ những tài liệu, hiện vật quý báu
Ngôi trường Dục Thanh tọa lạc bên hữu ngạn sông Cà Ty, hiền hòa, thơ mộng, ở vị trí trung tâm TP.Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận.


“Trải qua đã hơn trăm năm, Trường Dục Thanh vẫn còn nguyên nét kiến trúc cổ xưa, đậm nét làng quê Việt Nam như thế này thật là đáng trân trọng. Đúng là điểm đến về nguồn cho giới trẻ nhưng chúng tôi…”, anh Lê Nguyên Tâm, một du khách đến từ TP.HCM chia sẻ.
Chị Nguyễn Thị Thu Nga, Trưởng phòng Nghiệp vụ thuyết minh – Bảo tàng Hồ Chí Minh chi nhánh Bình Thuận cho biết, chị rất vui khi được làm việc tại đơn vị hơn 25 năm qua.
Theo chị Nga, nhờ làm thuyết minh viên, chị vinh dự khi được tiếp xúc, gìn giữ những tài liệu, hiện vật quý báu về Chủ tịch Hồ Chí Minh, về Di tích lịch sử Dục Thanh nên chị rất trân trọng những gì lịch sử để lại…
Hầu hết những cây cảnh trong khuôn viên trường đều còn nguyên vẹn, đặc biệt là cây khế cổ thụ, giếng xưa vẫn còn, nhờ sự chăm sóc chu đáo của nhiều thế hệ.

Theo tư liệu của Bảo tàng Hồ Chí Minh chi nhánh Bình Thuận, trước khi vào Sài Gòn, lên tàu vượt đại dương ra đi tìm đường cứu dân, cứu nước, thầy giáo Nguyễn Tất Thành (sau này là Chủ tịch Hồ Chí Minh) đã dừng chân dạy học tại Trường Dục Thanh TP.Phan Thiết (Bình Thuận) từ tháng 9/1910 đến tháng 2/1911.
Theo sử sách ghi lại, năm 1905, trong chuyến Nam du khảo sát dân tình các tỉnh Nam Trung Bộ, cụ Phan Châu Trinh đã dừng chân ở Phan Thiết, gặp gỡ, trò chuyện với những người đồng chí hướng và cụ đã gặp 2 người con trai của nhà thơ văn yêu nước Nguyễn Thông.
Từ đó, cụ Phan Châu Trinh gợi ý nên mở trường dạy học để con em nhân dân Phan Thiết có điều kiện học tập, mở mang kiến thức.
Tán thành chủ trương trên, năm 1907, hai người con trai của nhà thơ yêu nước Nguyễn Thông là Nguyễn Trọng Lội và Nguyễn Quý Anh đã vận động bà con đóng góp để xây dựng ngôi trường trên mảnh đất chung của gia đình mình. Trường mang tên Dục Thanh, có ý nghĩa là giáo dục thanh thiếu niên.

Đôi nét về di tích lịch sử Dục Thanh
Ban đầu, Trường Dục Thanh không xây dựng thành từng lớp học riêng mà chỉ dựng một ngôi nhà chung, mái lợp ngói âm dương, nền lát gạch Bát Tràng, cột và vách đều làm bằng gỗ.
Trong lớp học gồm có 21 bộ bàn ghế được chia làm ba dãy, hai bên là hai tấm bảng đen, chính giữa là bộ họa đàn trường kỷ, nơi các thầy giáo ngồi dạy học và chấm bài.
Cũng theo tư liệu của Bảo tàng Hồ Chí Minh chi nhánh Bình Thuận, năm 1908, người thanh niên Nguyễn Tất Thành rời Huế đi dần vào Nam với hy vọng vào Sài Gòn sẽ là nơi có điều kiện thuận lợi để ra nước ngoài tìm đường cứu nước.
Trên cuộc hành trình ấy, người thanh niên Nguyễn Tất Thành dừng chân ở Quy Nhơn và sau đó ghé cửa biển Ninh Chử (Ninh Thuận), rồi đi vào Duồng (nay thuộc xã Chí Công, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận).

Tại đây, Nguyễn Tất Thành gặp cụ Trương Gia Mô (bạn thân với cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc – thân sinh của Người), nhờ mối quan hệ thân thiết giữa cụ Trương Gia Mô với những người quản lý trường, Nguyễn Tất Thành được giới thiệu vào dạy học tại Trường Dục Thanh vào tháng 9/1910.
Trong 7 vị thầy dạy học lúc bấy giờ có quý thầy giáo: Nguyễn Quý Anh (Hiệu trưởng), Trần Đình Phiên, thầy Chấn, thầy Trung, thầy Của, thầy Hải và thầy giáo Nguyễn Tất Thành là người trẻ nhất, lúc đó 20 tuổi. Số học trò nhiều nhất vào khoảng 50 đến 60 trò, có 4 học trò nữ (thời điểm ấy không gọi là học sinh mà gọi là học trò).

Đa số là con em gia đình khá giả, có trò ở xa trường vài chục km, có trò ở các huyện và tỉnh khác cũng đến trọ học. Học sinh được chia làm 4 lớp: lớp nhất, lớp nhì, lớp ba và lớp tư (tương đương từ lớp 2 đến lớp 5 hiện nay). Các vị học trò của Trường Dục Thanh sau này kể lại, những giờ lên lớp thầy giáo Nguyễn Tất Thành giảng bài rất nhiệt tình, vui vẻ và dễ hiểu.
Đến tháng 2/1911 khi điều kiện thuận lợi, thầy giáo Nguyễn Tất Thành đã rời Trường Dục Thanh vào Sài Gòn. Đến ngày 5/6/1911, với tên gọi Văn Ba, xin làm phụ bếp trên chiếc tàu buôn của Pháp mang tên đô đốc Latútsơ tơrêvin, người thanh niên Nguyễn Tất Thành Người tạm xa Tổ quốc, bắt đầu cuộc hành trình 30 năm bôn ba đi tìm con đường cứu nước cho dân tộc Việt Nam.

Theo tư liệu của Bảo tàng Hồ Chí Minh chi nhánh Bình Thuận, năm 1978, Trường Dục Thanh được trùng tu, phục dựng lại, đến năm 1980 hoàn thành, trở thành Di tích Dục Thanh, là nơi tham quan, học hỏi cho người dân và đặc biệt là thanh thiếu niên.
Di tích Dục Thanh được Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng Di tích lịch sử – văn hóa cấp Quốc gia vào ngày 12/12/1986. Lâu nay trở thành địa chỉ đỏ về nguồn, nơi tuyên truyền giáo dục lý tưởng sống, đạo đức cách mạng, tư tưởng, đạo đức phong cách Hồ Chí Minh đối với thế hệ mai sau.
Hiện tại, trong khuôn viên của Di tích Dục Thanh còn nguyên lớp học; Nhà Ngư; Nhà thờ Cụ Nguyễn Thông; Ngọa Du Sào; cây khế; giếng nước.