Vì một vài lý do sau:
1) Xã hội Nhật có cấu trúc khác với xã hội Mỹ. Tội phạm có tổ chức ở Mỹ đã/đang được cấu thành bởi những người nhập cư và những nhóm người ngoài luồng khác không thể phát đạt theo cách thông thường. Đến cuối những năm 1800, các băng đảng thường là của người Ireland, rồi đến thập niên 20/30 của thế kỉ 20, đa số tổ chức tội phạm là của người Ý và Do Thái. Định kiến về những nhóm người này đã giảm cơ hội kiếm tiền và khuyến khích họ sống trong các xã hội khép kín không tin tưởng người ngoài – điều thiết yếu tạo ra tâm lý “không chỉ điểm” trong các cộng đồng giúp tội phạm có tổ chức phát triển. Ngày nay, người Ireland, Ý, Do Thái (Ashkenazi) đều được coi là người da trắng bình thường và đã có thể hòa nhập vào xã hội Mỹ. Những áp lực bên ngoài/nội bộ cũng không còn tồn tại nữa. Tôi không biết nhiều về tội phạm có tổ chức thời hiện đại nhưng tôi đoán đa số các tổ chức tội phạm Mỹ vẫn đi theo xu hướng các nhóm người ngoài luồng/người nhập cư.
Yakuza Nhật và địa vị của họ trong xã hội Nhật thì hơi khác một tí. Ngày nay đã có vài yếu tố, ví dụ như sự xuất hiện của người Triều Tiên*, cũng như những người thuộc tầng lớp burakumin. Burakumin là một tầng lớp tương đối giống tầng lớp dalit của Ấn Độ. Ở thời Edo, do sự ảnh hưởng của Phật giáo, các ngành nghề liên quan tới chết chóc như đồ tể, thuộc da v.v. bị phản đối kịch liệt. Từ thời Meji, việc phân biệt đối xử với tầng lớp Burakumin đã trở thành điều trái pháp luật nhưng vẫn tiếp tục diễn ra cho tới tận thế kỉ 20. Theo quyển Yakuza của David Kaplan và Alec Dubro viết năm 1986, 70% của Yamaguchi-gumi, một trong những tổ chức yakuza lớn nhất có nguồn gốc từ tầng lớp burakumin này.
Yakuza nói chung không có tư tưởng “tư bản ngoài luồng” như mafia Mỹ. Yakuza có nguồn gốc tầng lớp thương gia tên tekiya và bakuto xuất hiện từ thời Edo. Giống như châu Âu, sự chuyển giao từ xã hội phong kiến sang xã hội tư bản đã được đánh dấu bởi sự phát triển của tầng lớp thương gia thay cho tầng lớp quý tộc trung cổ. Nguồn gốc xa xưa nhất của Yakuza là từ tầng lớp thương nhân này.
2) So với mafia Mỹ và xã hội Mỹ thì Yakuza được xã hội Nhật công nhận nhiều hơn, cả bởi chính quyền và một phần nhỏ công chúng. Rõ ràng mafia đã được lãng mạn hóa trên truyền hình/màn ảnh lớn của Mỹ, và các ông trùm thường được nhìn nhận thành những con người có bản chất “Robin Hood”. Ở Nhật cũng có việc này, nhưng mà quy mô còn lớn hơn. Trụ sở của Yakuza được biết đến một cách rộng rãi bởi đại chúng và chính quyền. Yakuza cũng có trang web chính tức. Trong giai đoạn 2014-2016 đã nổ ra tranh chấp/chiến tranh giữa vài nhóm Yakuza, ở thị trấn Toyama đã có một cuộc diễu hành/phô trương sức mạnh với khoảng 100 xe ô tô. Lúc đó tôi đang sống ở Toyama và đã được xem tận mắt cảnh này, khá ấn tượng đấy. Có thể tôi đã nhầm, nhưng tôi không nhớ ngày nay đã có tổ chức tội phạm nào của Mỹ dám phô trương sức mạnh táo bạo đến vậy chưa.
Yakuza còn là một phần của cộng đồng – ví dụ như việc họ đi phát kẹo mỗi mùa Halloween. Thậm chí họ còn làm việc với chính phủ để dừng hoạt động trong đại dịch COVID để tránh lây lan dịch bệnh.
3) Yakuza có quan hệ với chính trị, cụ thể là các chính trị gia cánh hữu. Tất nhiên là mafia Mỹ cũng có quan hệ với chính phủ, ví dụ như việc chính phủ Mỹ hợp tác với mafia trong thời Thế chiến 2 và quan hệ CIA/mafia về vấn đề Cuba ở thập niên 1960. Điều này còn đúng hơn ở Nhật, nhiều nhóm cánh hữu có liên quan và thậm chí còn làm việc cùng Yakuza. Kể từ thập niên 1950 Yakuza đã là một công cụ hữu ích để chống lại các nhóm/phong trào cánh tả ở Nhật cũng như là bảo vệ/hỗ trợ các nhóm thù ghét của phe cực hữu. Thậm chí họ còn là vệ sĩ cho tổng thống Eisenhower trong chuyến thăm Nhật năm 1960, được sắp xếp bởi Yoshio Kodama, người ủng hộ đảng Tự do Dân chủ (Đảng Tự do Dân chủ là đảng *bảo thủ* chính, đừng bị bối rối bởi cách dùng từ “tự do” trong chính trị Mỹ). Điều này vẫn tiếp diễn cho tới ngày nay với các nhóm cực hữu và nhóm thù ghét tiếp tục phối hợp với nhiều nhóm Yakuza.
*Người Triều Tiên ở đây là người sắc tộc Triều Tiên, người có tư cách thường trú tại Nhật Bản hoặc những người đã trở thành công dân Nhật Bản và có nhập cư đến Nhật Bản có nguồn gốc trước năm 1945 hoặc là hậu duệ của những người nhập cư đó.
_____________________
Dịch bởi Tuan Anh Nguyen
