Gần đây tôi đọc báo thì thấy biến thể Lambda của COVID đang hoành hành ở khắp nơi trên thế giới.
Bên cạnh ảnh hưởng của nó thì tôi có để ý đến tên gọi của biến thể này. Theo thứ tự bảng chữ cái Hy Lạp thì Delta (δ) là kí tự thứ 4, còn Lambda (λ) thì tận kí tự thứ 11, thế còn tất cả những kí tự còn lại đứng ở giữa thì sao? Liệu là do tôi không biết nhưng các biến thể như Epsilon (ε) hay Kappa (κ) vẫn xuất hiện trên thế giới không?
Nếu không thì tại sao người ta lại bỏ qua các kí tự ở giữa khi đặt tên cho các biến chủng vậy?
_____________________
u/3Quondam6extanT9 (9.1k points – x2 silvers – x1 all-seeing upvote)
Người ta không bỏ qua chúng và vẫn có những biến thể được đạt tên theo những kì tự đó. Chỉ rằng Lambda là biến thể gây ảnh hưởng lớn hơn nên người ta mới chú ý nhiều hơn đến nó mà thôi. Bạn sẽ không nghe về những biến thể khác trừ khi nó gây một tác động lớn nào đó đến cộng đồng
>u/felekar (4.4k points – x3 silvers – x1 today i learned – x1 starry)
Đúng đó, vẫn có những biến khác ở ngoài kia, chỉ là chúng không xuất hiện trên các mặt báo hay phương tiện thông tin đại chúng mà thôi.
Có website này chuyên thu thập và cung cấp thông tin di truyền của tất cả những biến thể của COVID này:
https://nextstrain.org/ncov/gisaid/global
>>u/brothersand (1.4k points)
Chuẩn nè!
Bởi vì những biến thể sẽ đột biến một cách ngẫu nhiên, nên không phải biến thể nào cũng sẽ gây hại.
>>>u/flappity (491 points)
Cũng đúng, nhưng người ta thường sẽ chỉ đặt tên đối với những biến thể có sự thay đổi đặc biệt đáng chú ý về tính chất, ví dụ như: khả năng lây lan mạnh hơn, tăng khả năng chống lại kháng thể hay tăng khả năng kháng lại vaccine.
Tôi tin rằng họ còn dựa vào nhiều điều kiện khác nữa để đặt tên cho một biến thể, nhưng những tính chất trên là những cái hay xuất hiện trên báo đài nhất rồi.
>>>>u/nagCopaleen (210 points)
Cơ bản thì bạn nói cũng đúng rồi đó, nhưng tôi muốn nhấn mạnh hơn như sau: việc để xác định một biến thể có sự thay đổi khác biệt về những đặc tính trên là rất khó khăn và cũng rất là tốn thời gian luôn. Thường thì một biến thể sẽ thu hút sự chú ý của các nhà khoa học bởi dữ liệu dịch tễ của nó (tỉ lệ lây lan trong cộng đồng cao), chứ không phải các nhà khoa học có thể kết luận nhiều điều từ việc đọc trình tự di truyền.
Vì thế nên trong những tuần và tháng đầu sau khi các cơ quan y tế bắt đầu công bố về sự xuất hiện của một biến thể nào đó, việc gây hoang mang lo lắng là không thể tránh khỏi. Tôi nghĩ rằng việc đưa những công bố ở giai đoạn này là khá rủi ro, bởi vì việc này dễ bị nhưng tên phản khoa học vin vào để cố gắng làm mọi người mất niềm tin vào các chuyên gia y tế.
_____________________
u/EmpIzza (208 points – x1 bravo grande!)
Việc đặt tên theo các kí tự bảng chữ cái Hy Lạp không liên quan gì đến khoa học cả, chỉ là người ta muốn tránh đụng chạm thôi. Còn nếu muốn tên khoa học thì đây, tên theo phương pháp “PANGO” thì biến thể alpha sẽ có tên là B.1.1.7, còn theo phương pháp “nhánh GISAID” thì tên của biến thể alpha là GRY, đại loại vậy…
Tổ chứ Y tế Thế giới (WHO) đặt tên các chủng loại theo các kí tự mà chúng ta thường thấy là vì người ta muốn tránh đụng chạm đến danh pháp của các nước khác, chẳng hạn như “biến thể Anh” hay “đột biến Brazil”, ai mà muốn quốc gia mình có tên trong biến thể của con virus này cơ chứ phải không?
Bởi vậy nên “Những biến thể đáng quan tâm” (VOI a.k.a Variant of Interest) được đặt tên theo những kí tự trong bảng chữ cái Hy lạp. Ngoài ra còn có “Những biến thể đáng quan ngại” (VOC a.k.a Variants of Concern), đây là những VOI nhưng chúng ở một cấp độ cao hơn một bậc. Không phải tất cả VOI đều có thể trở thành VOC. Hiện tại thì các chủng loại có tên và được phân loại như sau: alpha (VOI + VOC), beta (VOI + VOC), gamma (VOI + VOC), delta (VOI + VOC), eta (VOI), iota (VOI), kappa (VOI), and lambda (VOI). Có thể xem bảng bên dưới cho chi tiết hơn:
Lần lượt là (Tên) – (Chủng loại) – (Phân loại)
(Alpha α) – (B.1.1.7) – (VOI + VOC)
(Beta β) – (B.1.351 / …) – (VOI + VOC)
(Gamma γ) – (P.1 / …) – (VOI + VOC)
(Delta δ) – (B.1.617.2 / AY.1 / …) – (VOI + VOC)
(Eta η) – (B.1.525) – (VOI)
(Iota ι) – (B.1.526) – (VOI)
(Kappa κ) – (B.1.617.1) – (VOI)
(Lambda λ) – (C.37) – (VOI)
Theo WHO, tổng quan thì các phương tiện truyền thông đại chúng thường sẽ chỉ đề cập đến “Những biến thể đáng quan tâm” (VOC a.k.a Variants of Concern), chứ không đề cập đến “Những biến thể đáng quan ngại” (VOI a.k.a Variant of Interest). Còn cộng đồng các nhà khoa học thì không dùng những tên gọi của WHO vì về mặt khoa học thì chúng không có ý nghĩa gì cả. Ví dụ như nếu bạn cảm thấy hứng thú và muốn tìm hiểu về “chủng alpha” thì bạn phải dùng cái tên B.1.1.7 để tìm tòi và nghiên cứu, chứ không phải là alpha như chúng ta hay biết đến.
Danh sách tên những biến thể của SARS-CoV-2 có thể được tìm thấy ở đây https://www.who.int/…/act…/tracking-SARS-CoV-2-variants/. Ngoài ra thì có rất rất nhiều những biến thể khác nữa, nhưng chúng không phải là VOI lẫn VOC.
_____________________
u/Semanticss (158 points)
Những comment ở trên cơ bản đã giải đáp câu hỏi của ông rồi, nhưng nếu ông muốn tìm hiểu sâu hơn thì đây (https://ajp.amjpathol.org/…/S0002-9440(21)00317-5/fulltext), hôm nọ tôi có tìm được bài báo này mô tả về việc nhiều biến thể khác đã được tìm thấy, nhưng chỉ một ít trong số đó được coi là những “Biến thể đáng quan ngại” (Variants of Interest a.k.a VOI hoặc Variants of Concern a.k.a VOC).
_____________________
u/okashiikessen (96 points)
Đầu tiên, vẫn có những biến thể khác của COVID được xác định và đặt tên. Chỉ là mức độ đột biến của những biến thể này không đáng chú ý thôi.
Trong vài tuần gần đây, biến thể Lambda đang dần trở thành một mối quan ngại lớn khi mà nó đang hoành hành ở khu vực Nam Mỹ, nhưng người ta nhắc đến nó nhiều ở đấy vì mãi đến bây giờ nó mới bắt đầu lan đến khu vực này mà thôi.
WHO có một bài đăng về thống kê của các loại biến thể này (https://www.who.int/…/act…/tracking-SARS-CoV-2-variants/), bài viết cho thấy rằng quá trình phát triển của những biến thể khác đã được ghi nhận và theo dõi từ rất lâu trước cả khi báo đài bắt đầu nói về nó. Nhân tiện thì biến thể Delta xuất hiện lần đầu tiên ở Ấn Độ vào tháng 10 năm ngoái.
>u/AdviceSea8140 (8 points)
Thế chúng ta biết gì về biến thể Lambda không?
>>u/WesterosiAssassin (8 points)
Vẫn chưa có thông tin gì chắc chắn về biến thể này. Có thể nó lây lan mạnh hơn biến thể Delta, hoặc có thể yếu hơn. Có thể nó sẽ tăng khả năng kháng vaccine, hoặc có thể không. Hiện tại vẫn có nhiều luồng thông tin trái chiều và mâu thuẫn về nó.
_____________________
Dịch bởi Nhật Tân
