Được Hội đồng Dân ủy Liên Xô thành lập ngày 24/6/1941, tức 2 ngày sau khi Cuộc chiến tranh Giữ nước của Liên Xô bắt đầu, Sovinformburo (tiền thân của RIA Novosti) đã khởi đầu bằng những tin tức chiến trận, phong trào du kích và hậu phương. Năm 1961, Sovinformburo được cải cách thành TTX APN, và trở thành hãng thông tấn hàng đầu của Liên Xô cũ. Năm 1990, tổng thống Liên Xô Mikhail Gorbachev ra lệnh trên cơ sở TTX APN thành lập hãng thông tấn “Novosti”, và vào tháng 9/1991 thì đổi tên thành hãng thông tấn Nga RIA Novosti. Vào ngày 09/12/2013 Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ra lệnh giải thể RIA Novosti và thành lập hãng tin quốc tế Rossiya Segodnya (International Information Agency Russia Today). Mục tiêu của hãng – đưa tin một cách nhanh chóng, cân nhắc và khách quan về các sự kiện trên thế giới, truyền đạt tới công chúng quốc tế về cái nhìn của Nga đối với tình hình.
Bài báo, đăng trên trang web có tựa đề “Những thỏa thuận giữa Moskva và Bắc Kinh tốt hơn mọi tuyên bố” (Соглашения между Москвой и Пекином лучше всяких деклараций) từ ngày 19/5/2014 của nhà bình luận chính trị Dmitry Kosyrev đã khiến dư luận, đặc biệt là những người yêu mến nước Nga, rất bất bình. Bài báo đã tạo một làn sóng phản đối tức thì trên mạng xã hội ngay sau khi mới được đăng tải hôm 19/5, ngay trước thềm chuyến thăm Trung Quốc của tổng thống Nga Putin. Dmitri Kosyrev, sinh năm 1955, tốt nghiệp Viện Nghiên cứu châu Á và châu Phi của Đại học Tổng hợp quốc gia Moscow và Đại học Nanyang (Singapore). Nhà sử học, và Đông phương học. Đã từng là phóng viên khu vực Đông Nam Á (Malaysia, Singapore, Philippines) trong những năm 1988-1991 của tờ báo Sự thật (Pravda). Từ năm 2001 là bình luận viên chính trị của RIA Novosti.
Một chi tiết chắc ít người biết: tác giả bài báo Dmitry Kosyrev đã từng đến Việt Nam năm 2006 với tư cách bình luận viên của RIA Novosti. Tại một diễn đàn, Kosyrev đã trả lời 15 câu hỏi về Việt Nam với những hiểu biết rất sâu sắc về tình hình kinh tế Việt Nam, về các chính sách, triển vọng hợp tác hữu nghị Nga-Việt Nam. Kozyrev cũng đã trả lời 2 câu hỏi của 2 phóng viên Việt Nam thường trú ở Moskva. Điều nghi nhận trong cuộc giao lưu này, Kosyrev thể hiện một tình cảm khá chân thành với Việt Nam khi nói: Đúng là như vậy, Việt Nam là một trong những quốc gia có thể đến ở suốt đời (Вьетнам из тех стран, где действительно можно жить всегда), khi trả lời câu hỏi số 9 về băn khoăn của một người Nga muốn đến sống hẳn ở Việt Nam. Ông ta đã nói với một sinh viên Nga là nếu được đến Việt Nam học tập là gặp may, rồi dành nhiều lời tốt đẹp về Hà Nội, đánh giá lụa tơ tằm Việt Nam tốt nhất châu Á, hơn cả lụa Trung Quốc ở câu trả lời số 8. Cũng trong câu trả lời số 8, Kosyrev viết như sau: Một đất nước tuyệt vời. Tôi đã qua tất cả các nước châu Á. Và không thấy bất kỳ ở đâu những gì giống với Việt Nam.
Bài báo mở đầu bằng những nhận định của các chuyên gia khác nhau trước chuyến thăm Trung Quốc của tổng thống LB Nga Vladimir Putin, và ngay sau đó là một tiểu mục về Ukraine của Trung Quốc. Tác giả Kosyrev khẳng định một cách đầy võ đoán – Việt Nam và Philippines đóng vai trò giữa Trung Quốc với Mỹ và phương Tây tương tự như Ukraine đã làm đối với Nga. Việc Trung Quốc sơ tán người dân sau những sự kiện đáng tiếc ở Bình Dương và Hà Tĩnh được Kosyrev cho rằng Trung Quốc đã phải cứu công dân của mình khỏi bạo loạn ở Việt Nam. Đó là một góc nhìn kỳ lạ, cố tình gây căng thẳng và ở một mức độ nào đó, đổ thêm dầu vào lửa.
Tiểu mục tiếp theo trong bài báo Việt Nam – không phải Trung Quốc. Trong tiểu mục này, Kosyrev đã xuyên tạc sự thật khi viết giàn khoan là nằm trên thềm lục địa, cách bờ biển Trung Quốc 27 km và cách bờ biển Việt Nam tận 241 km, cố tình cho rằng quần đảo Hoàng Sa hoàn toàn thuộc về Trung Quốc. Trong tiểu mục này, Kosyrev có một đoạn nhấn mạnh đóng khung rất đáng phê phán. Nguyên văn đoạn đó như sau: Tại sao Việt Nam lại là Ukraine của Trung Quốc: đó là lịch sử lâu đời. Hai ngàn năm trước, Việt Nam là một phần của Trung Quốc. Nhưng từ năm 880 – thì không còn. Tất cả các thế kỷ tiếp theo giới trí thức Việt Nam đã bỏ ra rất nhiều công sức để chứng tỏ: Việt Nam – không phải Trung Quốc. Đây là đoạn trích khiến cho bất kỳ một người dân Việt Nam yêu nước nào cũng phải thấy phẫn nộ. Đúng, trong lịch sử Việt Nam có khoảng đen của 1000 năm Bắc thuộc, đó là thời kỳ Việt Nam bị Trung Quốc cai trị, nhưng trước đó và sau đó, Việt Nam luôn là quốc gia độc lập với Trung Quốc, không bao giờ khuất phục trước họ. Mỗi khi có họa xâm lăng từ Trung Quốc láng giềng, đất nước này đều xuất hiện những người anh hùng đánh bật quân thù ra khỏi bờ cõi.
Tiếp đó, tác giả Kosyrev tiếp tục đưa ra những luận cứ rất đáng tranh cãi – tỉnh Quảng Đông của Trung Quốc rất giống với Việt Nam, ngôn ngữ của tỉnh này cũng khó hiểu đối với người Trung Quốc từ các tỉnh khác, cũng như tiếng Việt. Không thể hiểu nổi logic của tác giả trong luận cứ này. Kosyrev cũng hoàn toàn bỏ qua những khác biệt về bề ngoài, ngôn ngữ, văn hóa giữa Việt Nam và Trung Quốc, để đưa đến một kết luận: tình hình làm cho Việt Nam trở thành một công cụ thuận tiện để tạo ra vấn đề cho Trung Quốc – như Ukraine đối với Nga.
Tiếp theo, trong bài báo nêu trên, tác giả thông tin về dự định muốn quay lại khu vực Đông Nam Á của Mỹ, và kết luận, tình hình hoàn toàn giống như những điều Mỹ đã làm ở Gruzia và Ukraine đối với Nga. Chỉ có điều, vai đối trọng với Mỹ được giao cho Trung Quốc. Người đọc có thể thấy ngay – Kosyrev muốn biện hộ cho các hành động vũ lực trong tương lai gần của Trung Quốc, mong muốn hết sức ấu trĩ và hiếu chiến của tác giả.
Và trong phần kết luận, tác giả bài báo cho rằng, việc một số lượng kỷ lục các thỏa thuận được ký giữa Nga và Trung Quốc còn tốt hơn mọi tuyên bố to tát, vì những tuyên bố to tát này là dành cho công chúng, mị dân. Còn Nga và Trung Quốc thì hành động theo những gì họ thấy cần.
Ngay từ khi được đưa lên trang web của RIA Novosti, bài báo này đã khiến cho nhiều người đọc Việt Nam phẫn nộ. Những bình luận của độc giả ngay dưới bài báo, cũng như trên trang Facebook của RIA cũng cho thấy điều này. Hàng ngàn độc giả cũng đã gọi điện, email về báo điện tử VTC News phản đối bài báo của RIA Novosti. Nhiều độc giả nói họ cảm thấy tình yêu nước Nga bị phản bội khi đọc bài báo sai trái nêu trên. Ông Nguyễn Đăng Phát, cựu sinh viên Đại học Tổng hợp Lomonosov, Matxcơva cho rằng bài báo của Dmitri Kosyrev là sai trái, không hợp thời, ảnh hưởng sâu sắc đến dư luận Nga cũng như mối quan hệ hợp tác toàn diện Việt – Nga hiện nay. Theo ông Phát, thi thoảng trên các trang mạng Nga có xuất hiện những bài viết sai lầm, không khách quan về Việt Nam. Tuy nhiên, bài viết của Dmitri Kosyrev trên một hãng tin nhà nước Nga và thời điểm xảy ra nhiều vấn đề nóng như Ukraine, Trung Quốc đưa trái phép giàn khoan Hải Dương 981 vào Biển Đông khiến nhiều độc giả Việt Nam phản ứng. Ông Phát còn nói việc khiến ông phẫn nộ nhất là nhà bình luận Nga cho rằng vụ căng thẳng trên Biển Đông liên quan việc Trung Quốc đưa giàn khoan Hải Dương 981 vào vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam là lỗi hoàn toàn do Việt Nam. Ông Phát nói bài báo khiến ông từ chỗ ngạc nhiên, khó hiểu đã nổi giận, hết sức công phẫn trước những nhận xét định kiến, cố tình bóp méo, xuyên tạc sự thật của nhà báo Nga này.
Sau khi VTC News đăng tải thông tin về bài báo sai trái của RIA Novosti, bà Evghenhia Galovnhia nguyên là giảng viên trường Đại học Điện ảnh Quốc gia toàn Liên Xô, nguyên Giám đốc Trung tâm Điện ảnh và Văn hoá Thể thao dành cho thanh thiếu niên gửi tâm thư nói bà cảm thấy xấu hổ với người Việt Nam vì bài báo của RIA Novosti: Là một tế bào của nước Nga, tôi thấy xấu hổ trước bạn bè người Việt của mình – những người do việc bài báo của Kosyrev được đăng trên một trong những tờ báo hàng đầu của nước Nga mà có chút nghi ngại đối với sự chân thành và tử tế trong quan hệ của chúng ta.
Trả lời câu hỏi của phóng viên VTC News về bài báo xuyên tạc lịch sử, vu khống Việt Nam được RIA Novosti đăng tải, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Hải Bình cho biết: Tôi lấy làm tiếc khi một hãng thông tấn như RIA Novosti lại đăng tải thông tin như vậy. Bộ Ngoại giao Việt Nam đã làm việc với Sứ quán Nga và được biết đây chỉ là ý kiến cá nhân của phóng viên. Đại sứ Nga tại Việt Nam khẳng định thông tin của RIA Novosti chỉ phản ánh quan điểm cá nhân phóng viên, không phải là quan điểm của lãnh đạo Nga. Ông Bình nói Bộ Ngoại giao đã yêu cầu báo chí Nga tôn trọng sự thật lịch sử khi viết bài. Liên quan đến thông tin RIA Novosti nói Việt Nam dùng tàu quân sự tấn công tàu dân sự Trung Quốc ở giàn khoan trái phép Hải Dương 981, ông Bình nói Việt Nam hoàn toàn bác bỏ thông tin này.
Nhà báo Trần Đăng Tuấn – nguyên Phó TGĐ Đài truyền hình VN, từng được đào tạo từ đại học đến bậc phó tiến sỹ ở Đại học Tổng hợp Matxcơva (MGU), người rất nặng lòng với nước Nga đã tỏ ra hết sức thất vọng và bất bình với bài báo. Ông đã viết thư ngỏ gửi đến Tổ hợp truyền thông MIA, thành lập trên cơ sở sáp nhập RIA Novosti và Đài tiếng nói nước Nga. Chiều 22/5/2014, ông Evgeny Belov – tùy viên báo chí Đại sứ quán Nga tại Việt Nam được báo Tuổi trẻ dẫn lời cho biết ông đã báo cáo cho đại sứ Andrey G. Kovtun về bài báo bình luận của RIA-Novosti về Việt Nam, Trung Quốc. Sau khi xem xét nội dung, đại sứ cho biết mọi thông tin và bình luận trong bài báo thể hiện quan điểm cá nhân của người viết, hoàn toàn không phải là quan điểm chính thức của lãnh đạo nước Nga. Ngày 1/6/2014, kết quả tìm kiếm tựa đề bài báo trên trang ria.ru cho thấy bài báo không còn tồn tại, thay vào đó là dòng thông báo không có trang này trên RIA.
Link: https://suckhoedoisong.vn/bai-viet-tren-hang-tin-ria…
https://vtc.vn/hang-tin-nga-xuyen-tac-vu-khong-viet-nam…
https://vtc.vn/tac-gia-bai-bao-xuyen-tac-vu-khong-vn-cua…
Nguồn: Sergei Alpha
