Siết chặt kê đơn thuốc ngoại trú: Sắp hết thời mua thuốc kháng sinh dễ như mua rau?

Bộ Y tế vừa ban hành thông tư 26 quy định nhiều nội dung mới về việc kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú, hướng đến mục tiêu quản lý minh bạch, hiệu quả và bảo vệ tốt hơn quyền lợi của người bệnh.

Siết tình trạng bán thuốc không theo đơn, đặc biệt là kháng sinh… vì người bệnh

Điểm mới trong Thông tư 26/2025/TT-BYT vừa ban hành không chỉ bổ sung các trường thông tin bắt buộc trong đơn thuốc mà còn đưa ra quy định cụ thể về liều dùng, số lần dùng thuốc trong ngày, thời gian sử dụng.

Đáng chú ý, Thông tư quy định về đơn thuốc và việc kê đơn thuốc hóa dược, sinh phẩm trong điều trị ngoại trú tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có một số điểm mới như bổ sung trường hợp thông tin bắt buộc trong đơn thuốc như: số định danh cá nhân, số căn cước công dân, số căn cước hoặc số hộ chiếu của người bệnh. Người kê đơn cần ghi rõ số lượng sử dụng mỗi lần, số lần sử dụng trong ngày, số ngày sử dụng thuốc cho người bệnh.

Liên quan đến vấn đề này, trao đổi với PV Dân Việt, ông Vương Ánh Dương, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) cho rằng, từ trước đến nay, khi đi khám chữa bệnh, người bệnh được kê đơn thuốc, trong đó có các thông tin như tên thuốc, hàm lượng, số lượng, thể tích cần dùng… Những yếu tố đó vẫn được duy trì. Tuy nhiên, điểm mới trong quy định tại Thông tư 26/2025/TT-BYT vừa ban hành lần này có bổ sung thêm nội dung về cách dùng thuốc rõ ràng hơn.

“Ví dụ, thay vì chỉ ghi là ‘mỗi ngày uống 4 viên chia 2 lần’, thì nay quy định yêu cầu phải ghi cụ thể là ‘mỗi lần uống mấy viên’, để tránh tình trạng người bệnh tự chia theo ý hiểu, có thể uống 3 viên buổi sáng, 1 viên buổi tối hoặc ngược lại.

Việc dùng thuốc không đều, không đúng thời gian sẽ làm giảm hiệu quả điều trị, thậm chí ảnh hưởng đến sức khỏe. Do đó, quy định mới yêu cầu kê rõ số lần dùng trong ngày, mỗi lần bao nhiêu viên. Điểm mới này là bổ sung về mặt kỹ thuật kê đơn, còn việc ghi số lần dùng trong ngày đối với từng loại thuốc thì trước đây cũng đã có trong quy định rồi”, ông Dương cho hay.

Theo ông Dương, các văn bản trước đây của Bộ Y tế cũng đã quy định người kê đơn có trách nhiệm hướng dẫn việc sử dụng thuốc, tư vấn chế độ dinh dưỡng, chế độ sinh hoạt cho người bệnh hoặc người đại diện người bệnh. Luật Dược cũng quy định người bán thuốc phải hướng dẫn cụ thể khi bán thuốc cho người bệnh.

Việc tuân thủ chỉ định thuốc là một trách nhiệm của người bệnh, của gia đình người bệnh (như người bệnh rối loạn tâm thần, hay người bệnh nhi,…). Quy định mới này chỉ giúp người bệnh thấy rõ hơn liều dùng của thuốc – nhìn vào đơn là có thể thực hiện đúng, hạn chế hiểu sai, quên liều.

Kiểm soát chặt kháng sinh, thuốc gây nghiện

Ông Dương cũng nhấn mạnh, nguyên tắc kê đơn “chỉ kê thuốc khi thật sự cần thiết” thực tế được quy định tại Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023. Người hành nghề chỉ thực hiện dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh, hay kê đơn trong trường hợp thực sự cần thiết, không được lạm dụng.

“Một điểm rất quan trọng là từ ngày 1/10/2025, tất cả các bệnh viện sẽ phải thực hiện kê đơn thuốc điện tử. Và đến ngày 1/1/2026, tất cả cơ sở khám chữa bệnh khác cũng sẽ bắt buộc thực hiện kê đơn điện tử. Khi đó, hệ thống kê đơn và bán thuốc sẽ kết nối được với nhau. Người bệnh đi mua thuốc sẽ được kiểm soát theo đơn đã kê trong hệ thống. Những đơn nào được bán đến đâu, những loại thuốc nào bị bán sai so với kê đơn – tất cả đều có thể theo dõi được. Đây là bước tiến rất lớn trong kiểm soát tình trạng bán thuốc không theo đơn, đặc biệt là thuốc kháng sinh”, ông Dương nhấn mạnh.

Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh cũng cho hay, việc quản lý thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần, thuốc tiền chất đã được quy định tại Luật Dược, Nghị định của Chính phủ, các Thông tư của Bộ Y tế cho toàn bộ các hoạt động trong chuỗi: từ nguyên liệu, sản xuất, cung ứng thuốc trên thị trường, kê đơn, sử dụng thuốc trong và ngoài cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, đến thu hồi, xử lý thuốc khi không sử dụng hết hoặc người bệnh tử vong.

Một trong những điểm mới đáng chú ý tại Thông tư 26 là quy định cụ thể hơn về trách nhiệm kê đơn, cấp phát, hoàn trả và xử lý thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần, thuốc tiền chất trong điều trị ngoại trú.

“Ngoài ra, Thông tư cũng nhấn mạnh vai trò của Sở Y tế và các cơ quan chuyên môn tại địa phương trong việc đảm bảo đủ nguồn cung hợp pháp các loại thuốc này để phục vụ nhu cầu điều trị trên địa bàn. Đây là bước cụ thể hóa các nội dung đã được quy định tại Luật Dược sửa đổi năm 2024, và thể hiện nỗ lực siết chặt quản lý thuốc đặc biệt, vừa đảm bảo quyền lợi điều trị cho người bệnh, vừa phòng ngừa nguy cơ lạm dụng, buôn bán, sử dụng sai mục đích”, ông Dương nhấn mạnh.

Thông tư 26 vừa ban hành yêu cầu tích hợp số định danh cá nhân vào đơn thuốc, ông Dương cho rằng, đây là một bước tiến quan trọng nhằm đồng bộ hóa dữ liệu y tế với hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, thực hiện theo đúng tinh thần Đề án 06 của Chính phủ. Điều này giúp giảm thời gian kê đơn, hạn chế sai sót và đơn giản hóa thủ tục cho cả người bệnh lẫn nhân viên y tế.

“Về lâu dài, đây cũng là nền tảng quan trọng để xây dựng hồ sơ sức khỏe điện tử thống nhất, phục vụ tốt hơn cho việc chăm sóc sức khỏe liên tục và quản lý thông tin y tế của người dân”, ông Dương nêu rõ.

Bên cạnh đó, ông Dương cho rằng, việc kết nối liên thông giữa Hệ thống kê đơn thuốc điện tử và Hệ thống Quản lý Dược quốc gia là một trong những giải pháp then chốt để nâng cao hiệu quả giám sát sử dụng thuốc. Khi tất cả đơn thuốc được cập nhật đồng bộ, cơ quan quản lý có thể phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi lạm dụng thuốc, kê đơn sai quy định hoặc bán thuốc khi không có đơn.

“Đối với người dân, việc sử dụng mã QR trên đơn thuốc điện tử giúp dễ dàng tra cứu thông tin về loại thuốc, liều dùng, hướng dẫn sử dụng và lịch sử điều trị. Đây là một công cụ hữu ích, giúp người bệnh chủ động theo dõi quá trình dùng thuốc của mình, góp phần tăng tính minh bạch và an toàn trong sử dụng thuốc”, ông Dương cho biết thêm.

Đọc thêm