Fast fashion hay thời trang nhanh luôn là một áp lực hiện hữu không chỉ đối với nền công nghiệp thời trang, với người tiêu dùng, với môi trường và với các nhà thiết kế trẻ tài năng nữa. Áp lực như thế nào?
Đối với nền công nghiệp thời trang thì chúng ta có bốn mùa là Xuân/Hạ, Thu/Đông, Tiền Thu và mùa Resort. Nó được ấn định dựa theo sự thống nhất của nhiều tổ chức thời trang và liên hiệp các nhà thiết kế từ trước tới giờ, tạo được khoảng trống thời gian vừa đủ để sản xuất và làm việc cho các nhân lực trong ngành công nghiệp này. Tuy nhiên, fast fashion hiện ra làm “thay đổi” cái timeline này. Một năm các thương hiệu thời trang nhanh tung ra tới hàng ngàn sản phẩm, hàng trăm các mini-collection, các drops liên tục. Dẫu rằng mảng thị trường fast fashion tiếp cận là mass market – thị trường đại chúng. Nhưng với mức giá vô cùng rẻ so với mặt bằng chung thu nhập cộng thêm con bài truyền thông hiệu quả với những người nổi tiếng, đi kèm sức mạnh của mạng xã hội – nơi những con chiên sử dụng thời trang liên tục/liên tục và liên tục để thay đổi outfit hàng ngày. Điều này đã tác động không hề nhỏ tới tập tính mua sắm khách hàng, tức là chạm tới các thương hiệu thời trang lớn theo một phần nào đó. Các brands phải chạy đua trong việc sản xuất và ra các collection mới.
Trong một lần Yohji Yamamoto đã chia sẻ “Fast-pace market makes fashion so wrong” – Thị trường quá nhanh đã thúc đẩy quá trình sáng tạo và làm đồ của các nhà thiết kế trẻ/ những người cần thể hiện bản thân mình nhất, những tên tuổi mới mẻ nhưng nó đã bị cái bóng của “Thời trang nhanh” làm cho ngộp thở. Xu hướng, trào lưu, những thiết kế bị “ăn cắp”, bị “rip-off” một cách không thương tiếc.
Nhưng nó chẳng là gì khi cái tên SHEIN xuất hiện – một bóng ma mua sắm mới của ngành công nghiệp thời trang.
Shein, cái tên chẳng lạ lẫm gì với những người theo dõi các nền tảng Tiktok/ Youtube khi không thiếu những cô nàng teen, những người phụ nữ trẻ ở độ tuổi 18-22 tuổi sẵn sàng bỏ ra từ $800 đến $1000 để unbox những thùng đồ mua từ Shein và xúng xính với hàng chục outfits từ nó. Shein là một cái tên đáng sợ cho những ai yêu thời trang, đang muốn xây dựng lại nền tảng sử dụng thời trang bền vững, thân thiện với môi trường.
Để mà nói sự đáng sợ của Shein để so sánh như thế này:
Nếu các sản phẩm của H&M hay Zara với các product line mang tính thiết kế thì giá dao động từ 50$ cho tới $120, nhưng với Shein thì giá rẻ hơn rất nhiều. Trong thị trường thì vũ khí cạnh tranh hiệu quả tốt nhất vẫn là giá cả. Shein vẽ ra một viễn cảnh sử dụng các items với mức giá rẻ, thúc đẩy quá trình mua sắm ngày càng vượt quá nhu cầu bình thường của 01 con người. Lượng tiêu thụ một năm có thể còn tăng lên gấp 2, gấp 3 hoặc thậm chí là nhiều lần khi mà thị trường đã quen việc này. Với những sản phẩm giá rẻ, tính bảo quản hay giữ gìn hoặc thậm chí là việc sử dụng lại thường rất thấp -> mua đồ mới.
Nếu các bạn biết H&M, Zara là các fast fashion tiêu biểu thì theo báo cáo của BoF – trung bình 1 tháng Zara tung lên khoảng 2000 sản phẩm để thực hiện kinh doanh. Shein được tính toán là 1.000 sản phẩm mới trong 1 ngày trên website của mình, 1000 sản phẩm/1 ngày – ngay sau khi những sản phẩm đó tung lên khoảng nửa tháng thì chiến dịch sales bắt đầu với các gói combo, giảm giá liên tục và liên tục để bán nhanh nhất có thể. Số lượng là vô cùng khổng lồ.
Nếu như H&M, Zara cũng đang bắt đầu các chiến dịch sử dụng các nguyên liệu tái chế hay thân thiện với môi trường nhằm một phần nào đó “greenwash” người tiêu dùng thì chúng ta kì vọng gì ở Shein, với những sản phẩm giá rẻ như vậy? Không thể nào. Rẻ, nhiều mẫu mã – hàng trăm ngàn, hàng triệu người vẫn mua Shein thời trang mỗi ngày và đồng thời cũng “thải” ra môi trường từng đó sản phẩm thời trang không mặc trong cùng thời gian. Tạo một sức ép không hề nhỏ tới môi trường và quy trình sản xuất với những nhân công.
Dù mới chỉ xuất hiện và thành lập, nhưng bóng phủ của Shein đã bao trùm của thế giới với 15,7 tỉ dollars doanh thu và hướng tới con số 100 tỉ đô. Sự thành công của Shein được góp sức bởi những cái đầu nhanh nhạy với thay đổi của thị trường nhưng phần lớn đó chính là cách ăn mặc thời trang, chạy theo xu hướng và bất chấp các nền tảng, kiến thức và nhận thức về sản phẩm ăn mặc của nhiều người. Các bạn có thể theo dõi thông qua các bài viết của mình, dù không phải hầu hết – nhưng chúng ta đang mặc theo bởi những gì người khác chỉ dẫn trên mạng xã hội. Trend/Rẻ/Hợp lí. Boom! Đúng tâm lý rồi đó.
Khủng khiếp hơn nữa là Shein lại áp dụng công nghệ và các thuật toán AI để tính toán được thị hiếu của khách hàng trẻ trên mạng xã hội. Đây là một điều mà các fashion business hay model khác không hoàn thiện được hoặc không có ý muốn làm nó (Vì nó dựa vào khách hàng). Trong khi các tập đoàn thời trang đóng vai trò “định hướng” thị trường thì Shein lại làm ngược lại – đó là thị trường muốn gì thì “tao” làm cái đó. Thuật toán của Shein dựa trên Google, website và các platform social khác để phân tích các phong cách, các từ khóa thịnh hành liên quan đến thời trang từ đó đưa ra các hình mẫu về thiết kế, màu sắc. Toàn bộ thông tin này được đưa tới trực tiếp tới xưởng sản xuất của Shein để tiến hành làm đồ. Không cần quá nhiều thời gian để thiết kế, để brain-storm hay theo bất kì 1 quy trình tiêu chuẩn thông thường nào của làm ra 1 bộ sưu tập. Đó là sự đáng sợ của Shein.
Nếu Shein tiếp tục thành công thì đó sẽ là 1 áp lực cực kì lớn cho chúng ta.
Trí Minh Lê
