Sét không phải là chất rắn đập thẳng vào những vật ở dưới đất. Nó là một tia lửa hiệu điện thế cao mang nhiều năng lượng, với cường độ dòng điện đỉnh trung bình khoảng 30000 Ampe (30kA). Tuy nhiên nhiều khi có những tia sét kinh khủng có cường độ 300000 Ampe (300kA) trong khoảng thời gian tương đối dài. Nhìn chung, năng lượng và thiệt hại được tính bằng tỷ số cường độ dòng điện bình phương, vậy nên tia sét với dòng điện 300kA gây thiệt hại gấp 100 lần tia sét 30kA trong cùng 1 khoảng thời gian phóng điện. Khi tia sét đánh vào vật thể xui xẻo nào đó, cường độ dòng điện cao của tia sét khiến lượng nước ít ỏi chứa trong vật đó (đất hoặc nhựa cây trong vỏ, …) biến thành hơi nước ngay lập tức.
Sự giãn nở của hơi nước trong khoảng thời gian ngắn tạo ra vụ nổ hơi nước có thể khiến cái cây xấu số tách làm đôi hoặc làm nổ tung viên đá cuội, bê tông, tường gạch, tạo thành vệt lõm trên mặt đất. Vì vậy mà những hiệu ứng tia sét để lại cho các vật nhìn giống như chúng bị cái gì đó có vận tốc cao đâm vào. Cũng do vậy mà ta gọi là “sét đánh” (bản gốc: lightning strike). Một cách diễn tả chính xác hơn nhưng hơi thiếu sinh động là phóng điện qua hoặc chạy qua một vật thể. Nhưng kệ đi, đến các nhà khoa học cũng gọi là sét đánh mà, mặc dù nó có gây đôi chút hiểu lầm.
Ảnh dưới là hậu quả của tia sét đánh xuống đường đi bộ bằng bê tông. Do nước ở dưới mặt đường bị hóa hơi nhanh, tạo ra vụ nổ, hậu quả là cái hố đó cùng những mảnh bê tông vỡ vụn. Nhìn cũng giống vật rắn đâm vào bê tông nhỉ.
___________
Bài dịch của bạn Nguyễn Thái Dương được đăng ở group Quora Việt Nam (QRVN): https://www.facebook.com/groups/vietnamquora/posts/3145244272375354
