Royal Game of Ur – board game đầu tiên của nhân loại, 4600 năm tuổi, từ thời Sơ kỳ Đế Chế III Lưỡng Hà. Ông tổ đẹp đẽ của cờ-cá-ngựa này được cộng đồng Do Thái ở Kochi, Ấn Độ chơi đến tận 1950s trước khi hồi sinh chút chút gần đây.
Có 5 bàn cờ được khai quật từ khu lăng mộ Hoàng gia ở Ur, kèm cả hướng dẫn viết bằng chữ nêm trên đất sét nung. Bàn cờ khá dày bằng gỗ với 20 ô được chạm khắc cầu kỳ với hình mắt, chấm tròn hay họa tiết hoa, các cạnh bên cũng được chạm khắc tương tự – với đá vôi đỏ, đá xanh lapis lazuli* từ Afghanistan, mỗi ô trắng là một mảnh vỏ sò, còn màu đen là nhựa đường bitumen phủ khắp, giúp bảo tồn bàn gỗ gần 5000 năm. Mỗi bên có 7 quân cờ tròn dẹt, có chạm 5 chấm xanh phía trên.
Mục tiêu của trò chơi vừa có tính may rủi vừa có chút chiến thuật này là đưa 7 quân đi trọn một vòng 14 ô để về đích như hình ở comment; trong đó có 6 ô ‘đất nhà’ an toàn, và 8 ô ‘chiến đấu’ ở giữa thì liên tục loại nhau, khiến trò chơi mất chừng nửa tiếng mới kết thúc. Xúc xắc được dùng có hình chóp 4 mặt, với 2 trong 4 đỉnh được tô màu. Mỗi lượt người chơi tung 3-4 xúc xắc, số đỉnh màu phía trên là số nước được đi (không muốn cũng phải đi), quân “bị ăn”, bị loại khỏi đường đua, bắt đầu lại từ đầu. Đến hậu kỳ cổ đại, trò chơi này phổ biến khắp Trung Đông, đến tận Sri Lanka hay Crete, ngoài giải trí nó còn mang thêm màu sắc tâm linh, ván cờ cho biết tương lai của người chơi hay các thông điệp được thần linh hay tổ tiên tỏ lộ. Sau đó thì ít phổ biến dần, có lẽ nhường chỗ cho Backgammon phức tạp hơn.
*Việc vận chuyển lapis lazuli đến Lưỡng Hà/thành Ur rồi Ai Cập (đi 6000km đến tận bờ biển Tây Sahara) từ 6000 năm trước quả là một kỳ tích; vẫn sót lại vài đoạn đường lát đá, có lẽ đã từng có cả một hệ thống hành trình với trạm nghỉ để vận chuyển các sản vật quý (l.l, vàng..) từ thời ấy – vì từ Afghanistan sang Ur thì phải băng qua sơn nguyên Iran khổng lồ với núi non và hoang mạc (có khi phải đi vòng lên trên). Khu vực này cũng không có sông lớn như Ấn, Lưỡng Hà, Nile để hình thành các đô thị đông dân và dễ dàng di chuyển từ thượng nguồn về biển.
