Thôi cứ tin sách nào làm mình khóc thì sách đó hay dữ lắm
—-
Nếu một ngày nhận ra tất cả những gì cha mẹ dạy mình là điều sai trái, liệu chúng ta có đủ dũng cảm xóa bỏ hết tất cả và học lại từ đầu hay chấp nhận trở thành đứa con có hiếu, tiếp tục im lặng, cam chịu và sống trong sự lừa dối?
Ít nhất đó chưa bao giờ là cuộc đấu tranh của mình. Nhưng cuốn hồi ký của Tara Westover thật sự đặt mình trong cái giả thiết “nếu như” tàn khốc đó.
Tara Westover sinh ra và lớn lên ở Clifton, bang Idaho, Tây Bắc nước Mỹ. Cha mẹ cô là tín đồ của giáo phái Mặc Môn (Mormonism), tin rằng trường học là nơi tẩy não nên cả thảy bảy người con đều không được đến trường và kinh thánh là nguồn kiến thức duy ngã độc tôn trong gia đình.
Bệnh viện không phải là nơi cứu người, và thuốc là chất độc sẽ giết bạn từ từ. Mọi bệnh tật, tai nạn trong gia đình đều được chữa trị bằng một thứ năng lượng siêu nhiên và tinh dầu mẹ pha, mà nguyên liệu được chọn theo lời Chúa mách.
Người bố có niềm tin mãnh liệt vào NGÀY TẬN THẾ nên đóng hộp và trữ hàng tá thức ăn trong kho. Ông luôn gầm lên rằng Chính phủ chả giúp được gì và từ chối mọi liên can và luật lệ. Họ không có bằng lái, con cái không giấy khai sinh, không việc gì phải thắt đai an toàn khi ngồi xe, hay phải rửa tay sau khi đi vệ sinh vì ông vốn dĩ không dạy con mình “tiểu trên tay”.
Cả gia đình sống dựa trên nguồn thu nhập ít ỏi của bố và anh trai làm việc trên bãi phế liệu (và cô bé cũng phải thường xuyên lao động giúp sức), còn mẹ thì làm bà đỡ bất hợp pháp và bán tinh dầu tự chế.
Cô không được phép tiếp xúc và làm bạn với bất kì ai ngoại đạo. Nhưng chứng kiến người anh trai bị bỏng nặng khi đang làm việc tại bãi phế liệu đã thôi thúc cô thoát khỏi vòng luẩn quẩn này. Cô bé Tara 11 tuổi bắt đầu trông trẻ trong thị trấn, sau đó được học hát, học nhảy, biểu diễn ở nhà thờ. Dần dần cô được tiếp xúc nhiều hơn với những con người ngoại đạo. Và dưới tác động của người anh Tyler đã quyết tâm bỏ nhà đi học đại học, cô gái 16 tuổi chưa bao giờ được đi học đã nỗ lực phi thường vừa đi làm, vừa trốn tránh người cha khắc nghiệt của mình để luyện thi.
Những tưởng đại học sẽ mở ra một trang mới cho cuộc đời mình, nhưng Tara,16 tuổi luôn phải chật vật đấu tranh giữa những gì được dạy và những gì đang tiếp thu, rằng cô không biết đâu mới là chân lý. Cũng chính tại giảng đường đại học cô biết thì ra bố mình mắc căn bệnh tâm lý Rối loạn lưỡng cực.
Và sự việc lên đến đỉnh điểm khi cô dũng cảm đối mặt với ba mẹ và kể về người anh trai đã thường xuyên đánh đập, dí cổ cô vào bồn cầu cho đến khi cô chịu nhận mình là “đĩ” và thậm chí dọa sẽ giết cô. Nhưng người bố với cái gườm giận dữ và người mẹ thẫn thờ bất lực đều cho rằng chính thế giới bên ngoài đã ma ám và phù phép cô thành một tội đồ phản bội gia đình, rồi buộc tội anh trai trong khi cô chỉ hi vọng bố mẹ có thể can thiệp và bảo vệ những người xung quanh.
Được học, được giáo dục không chỉ là niềm vui, niềm hạnh phúc, mà với một số người đó còn là sự cứu rỗi. Cô đã học, không ngừng học để biết đúng sai, để đấu tranh với những khuôn phép, định kiến và suy nghĩ sai lầm từ sự giáo dục của bố mẹ và học để giải phóng cô khỏi nhà tù tinh thần, khỏi cảm giác tội lỗi vì phản bội gia đình và sự dũng cảm để chấp nhận sự thật.
Cuốn sách thật sự đã thỏa mãn mục đích ban đầu khi mình chọn đọc chỉ vì cái tựa đề “Educated” , để hiểu và trân trọng ý nghĩa của việc học và được giáo dục. Nhưng hơn hết nó chứng minh nghị lực phi thường của một cô gái dù chưa bao giờ được đặt chân vào lớp học và cũng chẳng có bằng tốt nghiệp trung học nhưng đã đạt học vị tiến sĩ của Cambridge.
Có hai điều mình cảm thấy vô cùng ý nghĩa khi đọc xong cuốn sách:
” Emancipate yourself from mental slavery, none but ourselves can free our minds”
– Không ai ngoài chính chúng ta có thể giải phóng mình khỏi nhà tù tinh thần.
“An education is not so much about making a living as making a person”
– Học không chỉ để kiếm sống, mà học để làm người.
Kết lại cuốn hồi ký về chính cuộc đời mình cô viết:
” You can call this selfhood many things
Transformation, Metamorphosis, Falsity, Betrayal.
I call it an education”
Các bạn có thể gọi bản ngã này bằng nhiều cái tên. Biến hình. Lột xác. Dối trá. Phản bội.
Tôi gọi nó là hành trình giáo dục.
Cuốn này có bản tiếng Việt rồi, dày lắm. Mình cũng vì review của 1 người bạn nên đã mua, nhưng bắt đầu đọc thì mình thấy giọng văn hơi buồn ngủ, ngoài ra phần dịch thuật ko được trôi chảy lắm. Tức là tác giả dùng nhiều kiểu nói năng địa phương nhưng dịch giả ko biết rõ để chuyển ngữ cho bạn đọc Việt dễ hiểu. Biết là sách hay và cảm động nhưng mình chưa có động lực đọc nữa