‘Gaslighting’ là gì và một số ví dụ của nó?
Tôi thường nghe thấy thuật ngữ ‘gaslighting’ được sử dụng nhiều nhưng tôi không hiểu rõ về khái niệm này lắm.
____________________
Link Reddit: https://redd . it/a5p2ca
____________________
u/valicat (13.5k points – x1 platinum – x2 golds – x9 silvers)
Một ví dụ điển hình của gaslighting là khi chồng bạn đi làm về muộn lần thứ 10 liên tiếp. Bạn hỏi anh ta tại sao anh ta về nhà muộn.
“Gì?” Hắn nói, sửng sốt. “Anh có về muộn đâu! Em có chắc là em không bị ngáo giờ giấc không vậy?”
Và sau đó bạn nghi ngờ chính bản thân bạn. Ngày hôm sau việc này lại xảy ra, và bạn đã kiểm tra thời gian kĩ càng.
“Anh về muộn kìa!”
Và anh ấy nói
“Gì trời? Anh không hề về muộn luôn á. Ngày nào anh chẳng về nhà vào giờ này.”
Và bạn cố gắng tranh luận rằng anh về trễ vào giờ này ít nhất cũng hơn chục lần rồi, còn anh ấy thì khẳng định rằng
“Chắc em bị ngáo rồi, có thể hồi đó có vài bữa anh về sớm thôi chứ lúc nào anh chẳng về nhà giờ này.”
Bạn tự hỏi ủa mình vô tâm vậy sao ta. Thành thật mà nói, bạn cũng có nhiều lúc khá lơ đãng. Cách là chỉ do mình khờ thôi, chứ không thì mình sẽ biết chắc chắn anh ấy về nhà lúc mấy giờ mà, và việc bạn nghi ngờ chồng mình có vẻ là một việc xấu, anh ấy đã nói là ảnh khá chắc chắn rằng anh ấy luôn về nhà vào lúc này rồi mà. Bạn nhún vai. Bạn bỏ qua. Anh chồng thì tiếp tục đu đưa với nhỏ thư ký. Một ngày nào đó, bạn tìm thấy một chiếc quần lót trong đống đồ giặt của bạn và nó không phải của bạn.
Bạn hỏi anh ấy về nó. Anh ta nói
“Ủa, cái này anh tặng em hai năm trước nhân dịp ngày kỷ niệm của mình mà, cái éo gì vậy em? Sao em không nhớ chứ?”
Bạn xin lỗi vì bạn cảm thấy tồi tệ vì mình đã quá vô tâm, quên đi điều gì đó quan trọng với anh ấy. Bạn lấy cái quần lót đó mặc vào buổi tối để muốn bù đắp cho chồng.
Thuật ngữ này mang nghĩa không chỉ đơn thuần là nói dối, mà là những lời nói dối khiến bạn nghi ngờ thực tại của mình và khiến bạn phải trở nên ngoan ngoãn, dễ kiểm soát vì bạn không còn phải biết tin vào cái gì nữa, bạn phải phụ thuộc vào họ và luôn để họ nói cho bạn biết đâu là “sự thật”.
____________________
u/Skatingraccoon (15.3k points – x1 silver)
Đó là khi một người / nhóm / tổ chức liên tục nói dối, gây hoang mang, lừa và thực hiện thao túng tâm lý một người / nhóm / tổ chức khác để người bị thao túng bắt đầu nghi ngờ về thực tại của họ.
Thuật ngữ này xuất phát từ một vở kịch từ giữa thế kỷ 20 khi một người chồng đang tắt đèn khí ga (gaslight) và sau đó nói dối về việc đó, điều này khiến người vợ nghĩ rằng cô ấy chỉ đang tưởng tượng mà thôi.
Vì vậy, về cơ bản thuật ngữ được dùng khi ai đó cố tình làm cho người khác hoang mang đến mức người kia không biết đâu là thật và đâu là tưởng tượng nữa.
>u/lolbifrons (6.4k points – x1 silver)
Sự khác biệt quan trọng giữa gaslighting và nói dối là ở “sự nghi ngờ bản thân”.
Khi bạn nói dối với ai đó, thì nó kiểu,… ừ, nói dối. Nhưng khi họ tìm thấy bằng chứng và bạn lại đi thuyết phục họ tin tưởng bạn và phớt lờ đi những bằng chứng kia, thì đó là gaslighting.
____________________
u/2_short_Plancks (3.4k points)
Lưu ý rằng gaslighting không chỉ áp dụng cho những điều nhỏ nhặt như trong phim đâu.
Ví dụ, trong nhiều năm, cha mẹ tôi nói với tôi rằng lúc nhỏ tôi chưa từng trải qua cuộc phẫu thuật nào cả, rằng con chỉ đang tưởng tượng / làm quá lên, có lẽ con mơ hay sao đó, v.v. Chỉ khi tôi trưởng thành đọc lại hồ sơ y tế của mình thì tôi mới phát hiện ra nó đã thực sự xảy ra (tôi đã tin rằng vào giai đoạn đó nó không hề có thật).
Khi tôi đối mặt với bố mẹ, họ lảng tránh và nói với tôi rằng họ chưa bao giờ nói điều đó cả; và tôi đã nhớ sai về việc họ nói rằng tôi đã không trải qua cuộc phẫu thuật nào.
Tất nhiên còn rất nhiều thứ khác nữa, những người thực hiện trò gaslight sẽ nói với bạn rất nhiều điều không có thật (hầu như là những thứ bạn không thể chứng minh được, rõ ràng, phải dựa vào trí nhớ của chính mình). Trong một thời gian dài, tôi đã nghĩ rằng mình có một trí nhớ tệ vãi và một trí tưởng tượng sinh động.
Có lẽ không có gì đáng ngạc nhiên khi giờ tôi cũng chẳng còn liên lạc gì nhiều với họ nữa.
>u/NullableThought (1.3k points)
Trong một thời gian dài, tôi đã nghĩ rằng mình có một trí nhớ tệ vãi và một trí tưởng tượng sinh động.
Người vợ cũ của tôi là một người lạm dụng cảm xúc và đã liên tục bình luận về việc tôi có một trí nhớ tệ như thế nào, ngay cả trước khi cổ gaslight tôi một cách trắn trợn. Chỉ sau đó tôi mới nhận ra mình thực sự có một trí nhớ tuyệt vời và tất cả chỉ là một trong những kỹ thuật gaslight của cô ấy.
Tôi nghĩ rằng một trong những khía cạnh quan trọng nhất khi nói về gaslighting là họ đang cố gắng làm cho nạn nhân của họ nghi ngờ thực tế và cảm thấy như mình đang bị điên. Họ thao túng nạn nhân của mình, để nạn nhân nghĩ rằng chỉ có lời nói của họ là chân lý và không có thứ gì khác có thể tin tưởng được, bao gồm ngay cả tâm trí của chính nạn nhân.
____________________
(T/N: Gaslighting hay gas-lighting (nghĩa đen: thắp sáng đèn ga) là một hình thức lạm dụng tâm lý hoặc cảm xúc, trong đó kẻ lạm dụng sử dụng thông tin bị bóp méo, thiếu sự thật khiến nạn nhân ban đầu lo lắng, bối rối rồi dẫn đến nghi ngờ suy nghĩ, giá trị, trí nhớ, óc phán đoán của mình và mất dần đi cảm nhận về thực tế. Ví dụ hành vi gaslighting còn có thể kể đến: dùng những từ ngữ có tính chất tiêu cực, tổn thương với nạn nhân, phủ nhận sự việc đã từng xảy ra hay dựng chuyện.
Thuật ngữ Gaslighting bắt nguồn từ vở kịch, phim cùng tên Gaslight và được sử dụng rộng rãi trong nghiên cứu tâm lý nói chung cũng như tâm lý trị liệu nói riêng.)
____________________
Bài đăng của bạn Lờ trong group:
https://www.facebook.com/groups/rvn.group/permalink/535050890738457
