Tại sao quân Mông Cổ đã không xâm lược các nước khu vực Đông Nam Á? Việt Nam, Lào, Thái Lan, Campuchia và Malaysia chưa bao giờ bị đô hộ bởi họ, tại sao lại như vậy?
_____________________
Link Reddit: https://redd.it/fjx8wy
_____________________
Chào ông. Trước hết phải nói là tôi chưa được học hay nghiên cứu về Đế chế Mông Cổ trong bất kỳ môi trường chuyên nghiệp nào (ít nhất là cho đến hôm nay), nhưng tôi đều luôn đọc và tìm hiểu mỗi khi có cơ hội. Rồi giờ thì tôi sẽ trả lời câu hỏi của ông bằng khả năng tốt nhất của mình – Tuy nhiên, cũng phải cần lưu ý rằng câu hỏi của ông có thể được hiểu theo nhiều ý, như là ‘Tại sao Mông Cổ đã không thực hiện xâm chiếm Đông Nam Á?’ hoặc ‘Tại sao Mông Cổ không thể xâm lược thành công các nước ở Đông Nam Á? “. Tôi sẽ thử trả lời cả hai ý trên.
Đầu tiên, để trả lời việc tại sao quân Mông Cổ không cố gắng chinh phục cả Đông Nam Á, thì phải biết là thật ra họ đã có cố gắng thực hiện xâm lược đến tận ba lần. Lần xâm lược đầu tiên xảy ra không lâu sau cái chết của Thành Cát Tư Hãn, đúng sau 31 năm. Đến năm 1258, quân Mông Cổ dưới sự lãnh đạo của cháu trai của Thành Cát Tư Hãn là Mông Kha đã gần như xâm lược hoàn toàn Trung Quốc. Tuy nhiên, do địa hình ở các vùng phía Nam Trung Quốc, đặc biệt là vùng Vân Nam ngày nay, là một vùng núi cao đến khó tin, nên việc hành quân số lượng lớn của Mông Cổ trở nên rất khó khăn. Cũng vào năm này, một trong những tướng lĩnh của Mông Kha đã phái một đoàn sứ giả đến nước Đại Việt – miền bắc Việt Nam ngày nay – yêu cầu Đại Việt để Mông Cổ “mượn đường” tiến quân. Khi đó vua Trần Thái Tông đã cho bắt giam sứ giả; hai đoàn sứ giả kế tiếp được gửi bởi Mông Cổ cũng bị bắt giữ. Quân Mông Cổ dưới trướng của tướng Ngột Lương Hợp Thai đã bắt đầu một cuộc xâm lược ngay sau đó – một số nguồn cho biết quân của họ chỉ có khoảng 32 000 binh lính, trong khi những nguồn khác thì lại cho rằng là họ hơn 100 000 binh – nhưng thôi hãy trở lại chủ đề chính. Trận chiến sau đó giữa quân Việt và quân Mông Cổ dẫn đến một thất bại nặng nề của phe phòng thủ. Tượng binh của Việt Nam đã hoảng loạn dưới sức nóng và sự hỗn loạn của trận chiến, và đã tấn công vào chính quân nhà. Trần Thái Tông, người đã có mặt trong trận chiến và được cho là người chỉ huy ngồi trên một trong những con voi này đã tháo chạy thành công đến một hòn đảo gần đó, và an toàn khỏi quân Mông, vì họ không có thuyền nên không thể tiếp cận ông. Thật không may, sự vỡ trận của quân Việt đã khiến thành đô của họ không còn được bảo vệ. Người ta có thể nghĩ rằng điều này mang ý nghĩa quân Mông đã thành công trong việc chinh phục Việt Nam, và vua Đại Việt đã phải trốn chạy và mất thành, nhưng vì một lý do nào đó vẫn chưa được biết, Ngột Lương Hợp Thai đã phải dẫn kỵ binh rời khỏi Việt Nam chỉ vài ngày sau đó, có khả năng là đã được lệnh quay trở lại Trung Quốc để hợp quân cho một cuộc chiến khác chống lại tàn dư của triều đại nhà Tống.
Cuộc xâm lược thứ hai và thứ ba không phải là do Đế quốc Mông Cổ chính thức tham chiến, mà bởi triều đại nhà Nguyên do Hốt Tất Liệt đứng đầu, là một trong những quốc gia kế vị nổi lên sau sự xâm lược bạo lực của Đế quốc Mông Cổ (nhưng đây lại là một câu chuyện cho lúc khác). Vào năm 1284, quân Nguyên (từ giờ để có thể đơn giản hóa mọi thứ tôi sẽ gọi là quân Nguyên Mông) một lần nữa đề nghị “mượn đường” tiến quân qua miền bắc Việt Nam (Đại Việt) để xâm chiếm miền Nam Việt Nam (Chiêm Thành). Mặc dù vua của Đại Việt lúc bấy giờ đã đồng ý với đề nghị này, nhưng một trong những vị tướng của ông thì lại phản đối. Tướng Trần Hưng Đạo đã tập hợp một lực lượng khoảng 15 000 người để hỗ trợ láng giềng phía Nam đẩy lùi cuộc xâm lược. Trong suốt thời gian đó, vua Đại Việt đã thiết lập một chính sách “tiêu thổ” để chống lại những kẻ xâm lược, cắt đường tiếp cận các nguồn thức ăn, chỗ ở, và quan trọng nhất là phá huỷ đường tiến quân của địch. Quân Nguyên Mông phải hành quân trong cái nóng ngột ngạt của mùa hè, và quân đội của họ dường như đã kiệt sức, một phần do khí hậu và một phần nhờ những nỗ lực của quân Đại Việt. Quân Đại Việt lúc này biết rằng tinh thần của quân Nguyên đang dao động và đã tố chức tiến quân, buộc những kẻ xâm lược phải chiến đấu trên địa hình sẽ khiến họ gặp bất lợi. Một trong những toán quân Nguyên đã gần như bị tiêu diệt hoàn toàn, với một trong những vị tướng hàng đầu của họ bị giết, nhưng người tướng còn lại đã có thể trốn thoát với sự giúp đỡ của thuỷ binh quân Nguyên.
Cuộc xâm lược thứ ba cũng chẳng khá hơn là bao. Mặc dù quân Nguyên đã thử một chiến lược mới: thiết lập một căn cứ hoạt động chính ở đất Đại Việt để có thể tiến hành các cuộc xâm lược sâu hơn vào nội địa, nhưng người Mông Cổ đã phải đối mặt với những khó khăn hao tổn khác. Quân Đại Việt tiếp tục rút lui, để lại cho những kẻ xâm lược chỉ còn những bãi đất hoang, những cánh đồng bị thiêu rụi – không có thức ăn, không còn đồng ruộng, không có nơi nào để họ có thể dựng trại đúng cách. À há, nhưng quân Mông Cổ cũng đã chuẩn bị cho điều này, và các đoàn tuyền lương đã trên đường từ Trung Quốc đi qua Biển Đông. Giá như họ không bị hạm đội Việt Nam phục kích tại Bạch Đằng và bị tiêu diệt. Quân đội Mông Cổ, không có nguồn lương thực cung cấp, đã buộc phải tháo chạy về Trung Quốc.
Nên là, để trả lời câu hỏi của ông, ừ người Mông Cổ đã có những cố gắng chinh phục các nước Đông Nam Á, nhưng bước đầu tiên để thực hiện sách lược này là xâm lược Việt Nam, là điều mà họ không thể thực hiện được. Để trả lời ý thứ hai là tại sao họ không xâm lược Việt Nam được, người ta có thể lập luận rằng đó là do các chiến thuật mưu trí, nhờ vào địa lý, tinh thần chiến đấu kiên cường hoặc là do sự kết hợp của cả ba nguyên nhân trên. Tuy nhiên, lý do chính cho việc thất bại của các cuộc xâm lược thường liên quan đến việc thiếu nguồn cung cấp lương thực, khiến người Mông Cổ rơi vào tình huống không thể chiến thắng, hoặc khiến họ bỏ cuộc và tháo chạy (như đã thấy trong cuộc xâm lược cuối cùng). Tôi hy vọng câu trả lời này có thể giải đáp thắc mắc cho câu hỏi của ông.
Nguồn tham khảo
Chapuis, Oscar. A history of Vietnam: from Hong Bang to Tu Duc. Westport: Greenwood Press, 1995.
Karnow, Stanley. Vietnam: a history. New York: Penguin Books, 1984.
_____________________
Bài đăng của bạn Lờ trong group:
https://www.facebook.com/groups/rvn.group/permalink/516949245881955
