PHÂN TÍCH MỐI QUAN HỆ GIỮA NGHỆ SĨ VÀ CÔNG CHÚNG (CÔNG CHÚNG Ở ĐÂY BAO GỒM CẢ FAN, SUPPORTER, NGƯỜI QUA ĐƯỜNG VÀ ANTIFAN.)
Đầu tiên chúng ta sẽ làm quen một chút với các định nghĩa cơ bản.
Fandom: fandom là một cộng đồng được lập ra bởi những người có cùng sự hâm mộ, yêu mến, ủng hộ dành cho một thần tượng, nhóm nhạc, nghệ sĩ, người nổi tiếng hay một bộ phim nào đó. Các fandom đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong sự nghiệp tiến vào Showbiz của họ bởi trong giới nghệ sĩ này, họ có nổi tiếng hay không phụ thuộc rất nhiều vào số lượng fan thu hút được.
Fanclub: nếu fandom hầu hết do tự phát thì fanclub là tên gọi chung của một cộng đồng người hâm mộ riêng cá nhân nghệ sĩ hoặc nhóm nhạc nào đó và được chính nghệ sĩ đó (hoặc công ty chủ quản) lựa chọn.
Fansign: là nơi mà các thần tượng tổ chức những sự kiện tương tác trực tiếp với fan của mình.
Fansite: là một trang web hoặc fanpage mà một hoặc nhiều cá nhân tạo lập. Nó được dùng để đăng tải những bức hình, video hoặc tạo chủ đề bàn luận về các idol mà họ hâm mộ.
PHÂN LOẠI CÁC THÀNH PHẦN TRONG MỘT FANDOM:
1. Fan cứng (hay fan ruột): họ là những người theo dõi nghệ sĩ lâu nhất, những thành phần đầu tiên tham gia vào fandom, góp phần xây dựng fandom và ủng hộ nghệ sĩ từ những ngày đầu tiên khi người đó mới được debut vào showbiz. Đây là lượng fan sẽ chắc chắn bỏ tiền ra mua các sản phẩm của thần tượng.
2. Supporter: đây là một thuật ngữ hay được sử dụng chỉ những người không có quá trình theo dõi nghệ sĩ đủ lâu, hoặc vẫn chưa hoàn toàn là fan, nhưng họ cũng yêu mến và ủng hộ nghệ sĩ, ủng hộ các sản phẩm của nghệ sĩ đó. Supporter thường thích nhiều idol, nghệ sĩ khác nhau. Và bạn biết đấy, đu một người đã rất đau ví rồi chứ đừng nói đến đu nhiều người. Có thể vì lí do tình cảm chưa đủ sâu mà supporter không sẵn lòng bỏ tiền ra bất chấp vì thần tượng.
4. Fan phong trào: Đây là một thành phần khiến nhiều fandom đau đầu. Bởi vì tình yêu của họ với nghệ sĩ thường bộc phát tùy hứng. Họ có thể yêu thích nghệ sĩ bởi vì người đó nổi tiếng, xinh đẹp, hay đang có tác phẩm được nhiều người biết đến. Thời gian họ theo dõi nghệ sỹ thường ngắn. Đây cũng là một bộ phận fan thường xuyên có mặt trong các cuộc khẩu chiến (war) xảy ra như cơm bữa trên mạng với fandom của những nghệ sĩ khác hoặc với antifan.
6. Fan lí trí: Fan lí trí có thể là fan cứng, nhưng không có nghĩa fan cứng là fan lí trí. Đôi khi fan phong trào có đủ lí trí thì vẫn là một fan chân chính xứng đáng trong fandom. Fan lí trí có sự suy xét, đủ hiểu biết, đủ tỉnh táo để không bị cảm xúc lấn át, bị các thông tin sai sự thật, chưa có kiểm chứng dẫn dắt. Fan lí trí cũng sẽ không bao giờ đi tranh cãi hay kéo anti về cho thần tượng.
Tuy nhiên số lượng fan này không nhiều. Và kể cả fan lí trí cũng không phải lúc nào cũng lí trí. Quá trình đu idol là theo dõi và ủng hộ trong thời gian dài, ít nhiều ai cũng sẽ có thứ tình cảm nào đó với thần tượng. Người mà quá lí trí thì thường khó ủng hộ idol hết mình.
7. Fan bạn trai/bạn gái: đây là một kiểu fan rất điển hình, có thể nói là quá trình đầu tiên một người đu idol đều có chút giống kiểu fan này. Với họ, nghệ sĩ là hình mẫu lí tưởng để làm bạn trai/gái. Chính vì vậy yêu cầu đối với idol cũng rất khắt khe. Họ khó lòng chia sẻ idol với bất cứ ai khác.
8. Fan não tàn: fan não tàn có thể nói là “cực phẩm” fan trong các loại fan. Kiểu fan này đúng như tên gọi. Họ sẽ bất chấp hết mà bênh vực thần tượng, không cần biết đúng sai.
9. Fanti: là sự “mix” giữa fan và antifan trong đó tỷ lệ fan chiếm tới 99%. Đơn giản mà nói họ là một fan chân chính nhưng lại mang đặc điểm thích “troll” thần tượng.
Nói cách khác, những fanti này sẽ dùng cặp mắt tinh tường của mình soi từng bức ảnh, video của thần tượng hệt như một antifan chính hiệu để lấy những câu nói hài hước gắn vào tấm hình đó hoặc tạo meme cho idol của họ. Fanti thực sự được mệnh danh là vựa muối quốc dân vì chuyên tung ra những bức hình “đi vào lòng người” khiến bạn cười chảy nước mắt.
10. Fan cuồng (Sasaeng fan): fan nhưng họ là fan cuồng, cuồng theo cách không thể khống chế, mất kiểm soát hành vi của mình.
Chỉ cần thấy thần tượng, Sasaeng fan sẵn sàng lao vào bất chấp như muốn “ăn tươi nuốt sống” idol của mình vậy. Thậm chí, họ còn có những hành động xâm phạm quyền riêng tư của thần tượng như theo dõi, hack camera an ninh trong nhà, đặt camera trong phòng khách sạn, gắn máy nghe lén dưới gầm xe di chuyển, gọi điện vào nửa đêm cùng nhiều hành vi đáng sợ khác.
11. Các thể loại fan toxic khác:
Akgae fan là viết tắt của cụm từ “akseong gaein paen” trong tiếng Hàn, ý nói “fan cá nhân thâm độc”. Đây là dạng fan thường chỉ hâm mộ duy nhất một thành viên trong nhóm nhạc thần tượng nào đó thay vì là cả nhóm.
Họ thường có những hành vi tiêu cực hệt như một anti fan nhưng nhắm vào các thành viên còn lại trong nhóm. Họ luôn cảm thấy bias của mình chịu nhiều sự bất công và xứng đáng có nhiều hơn thứ mà công ty chủ quản đang làm cho thần tượng của họ. Chính vì vậy, Akgae fan thường có lối suy nghĩ và hành động rất tiêu cực gây ảnh hưởng xấu tới nhóm nhạc.
Akgae fan hay bị hiểu nhầm với fan only. Fan only không tiêu cực như akgae fan. Họ chỉ đòi quyền lợi cho idol của mình khi thấy bất công nhưng không bash thậm tệ những người còn lại. Tuy nhiên đôi khi ranh giới rất mong manh., chỉ cần không làm chủ được cảm xúc, fan only có thể trở thành akgae fan bất cứ lúc nào.
Các thành phần khác:
Nonfan (người qua đường): Non fan là tập hợp những người không phải fan, không hâm mộ hay có sự yêu thích thần tượng. Họ chỉ đơn giản là thích nhạc của người đó hoặc đang trong quá trình tìm hiểu chứ chưa thực sự trở thành một fan chân chính.
Antifan: anti fan là những người mang trong mình sự ghét bỏ, không ưa đối với một nghệ sĩ, người nổi tiếng nào đó.
Trong cộng đồng fandom có người tốt có người toxic thì trong cộng đồng anti cũng thế. Anti fan được hình thành bởi nhiều lý do như từ những scandal, những thông tin sai sự thật về nghệ sĩ, hoặc do sự gây war giữa các fandom với nhau, hay chỉ đơn giản là vì các nghệ sĩ không hợp mắt họ.
Trong trường hợp scandal quá lớn và chạm tới ranh giới đạo đức không thể chấp nhận được, thì việc anti một người không có gì sai. Đơn giản là họ thấy người đó không xứng đáng được có mặt trong giới giải trí, được hưởng lợi từ các hoạt động trong giới.
Tuy nhiên, phần nhiều các anti sử dụng những cách thức tiêu cực hơn để bash nghệ sĩ. Họ thường xuyên có những hành động quá khích như chửi bới, chê bai, bịa đặt, tẩy chay thậm chí theo dõi và cố ý gây thương tích cho nghệ sĩ.
VẬY THÌ MỐI QUAN HỆ GIỮA NGHỆ SĨ VÀ CÔNG CHÚNG LÀ GÌ?
Xét về mặt bản chất, mối quan hệ giữa nghệ sỹ và fan là mối quan hệ win-win, nghĩa là nó tự nguyện đến với nhau một cách vui vẻ, không có sự ép buộc lẫn nhau.
Để fan cho nghệ sĩ sự ủng hộ và tiền bạc thì đương nhiên nghệ sĩ phải có giá trị nào đó mà người hâm mộ cần. Đó không chỉ là hình mẫu, tài năng, nhân cách, ngoại hình,… Mà còn là nguồn cảm hứng, động lực cho fan theo đuổi để phấn đấu trong cuộc sống.
Chính vì mối quan hệ có qua có lại này, mà nghệ sĩ phải chấp nhận hi sinh sự riêng tư và có khi là cả tuổi trẻ của mình trong con đường gây dựng sự nghiệp trong giới giải trí. Để vào được công ty và được công ty debut, họ phải đảm bảo không được có bạn trai/gái, hoặc không được lộ việc có bạn trai/gái, vợ/chồng. Đời tư của họ cũng sẽ bị soi mói và đem ra mổ xẻ. Họ thường xuyên phải đối mặt với những tin đồn, scandal và khủng hoảng truyền thông. Điều này lại còn tùy thuộc vào hướng đi mà ekip làm hình ảnh, PR và hỗ trợ truyền thông hướng cho họ.
Đối với fan ruột, idol có chút giống như người thân trong nhà, có chút giống như người yêu. Chính vì quá trình theo dõi và ủng hộ càng lâu, sự đầu tư ngày càng nhiều, thì tình cảm càng lớn dần lên. Do đó, việc idol có bạn gái, hay có scandal sẽ là cú sốc cực lớn đối với họ. Có thể tha thứ hay không, lại phụ thuộc vào thái độ sau đó của thần tượng. Nếu thái độ của idol không chân thành, lươn lẹo hoặc thiếu trách nhiệm, thiếu tôn trọng fan, hậu quả không chỉ là fan thoát fandom, mà có khi chính fan vì thất vọng sẽ quay qua làm anti và giẫm lại. Chính vì thế, người nghệ sĩ đừng bao giờ nghĩ rằng mất đi vài người thì “chợ vẫn đông”. Fan không thích nữa có quyền thoát fan, còn bản thân họ có không thích nữa cũng khó lòng giải nghệ, xét về mặt nào cũng là họ thiệt nếu dám đối đầu với người hâm mộ.
Rõ ràng, với một người trở thành thành phần nào trong fandom thì là do chính nhân cách, trí tuệ của người fan đó. Nên đôi khi câu “like idol like fan” cũng không đúng. Fandom càng lớn, fan phong trào, fan toxic sẽ càng nhiều. Fan phong trào, fan toxic càng nhiều, sẽ kéo theo lượng anti ngày càng nhiều.
Nhưng trên hết, fan và cả anti fan nói riêng, công chúng nói chung đều là nguồn động lực cho nghệ sĩ phát triển và dần hoàn thiện mình (trừ các thành phần toxic). Cách bền lâu nhất để chinh phục thêm nhiều khán giả vẫn là quá trình lao động không biết mệt mỏi của nghệ sĩ. Đó cũng là cách tốt nhất để đáp trả antifan.
Khi công chúng biết khắt khe đúng đắn hơn, là lúc giới giải trí – nghệ thuật bắt đầu được gạn đục khơi trong và dần phát triển.
Bài viết có lấy khái niệm từ bài viết của Lệ Quyên Nguyễn, website trungtamhanquoc.edu
Bài viết có thể có sai sót, mong được ý kiến đóng góp để sửa đổi và bổ sung.
Hình ảnh minh hoạ, không liên quan đến bài.
