Nước Mỹ tranh cãi xung quanh cái… máy rửa bát

Quy định tiết kiệm năng lượng khiến máy rửa bát ở Mỹ rửa lâu, không sạch, dễ hỏng, tạo ra làn sóng phản ứng từ người tiêu dùng, thợ sửa chữa cho đến giới chính trị.

Sam Kazman, cố vấn pháp lý của Viện Doanh nghiệp Cạnh tranh Mỹ (CEI), bất ngờ khi một người thợ sửa chữa khuyên ông nên tìm mua một chiếc máy rửa bát đời cũ. Câu nói tưởng chừng đơn giản này đã tóm gọn nỗi thất vọng của hàng triệu gia đình Mỹ khi thiết bị gia dụng, đặc biệt là máy rửa bát, ngày càng trở nên kém hiệu quả.

Theo tạp chí Family Handyman, tuổi thọ đồ gia dụng ở Mỹ đã giảm mạnh trong 25 năm qua. Một chiếc máy rửa bát từng hoàn tất chu trình rửa trong một giờ thì nay cần đến hơn hai tiếng rưỡi. Dù thời gian tăng lên, kết quả vẫn không khả quan: bát đĩa không sạch, còn ẩm hoặc ám mùi. Nhiều người tiêu dùng phải tráng sơ bằng tay trước khi cho vào máy hoặc thậm chí rửa lại sau khi máy hoàn tất. Một số người chán nản đến mức bỏ hẳn việc sử dụng máy.

Quy định hiện hành của Bộ Năng lượng Mỹ (DOE) yêu cầu mỗi chu trình rửa chỉ sử dụng tối đa 12 lít nước, giảm so với mức 19 lít trước đây, đồng thời tiết kiệm thêm 30% điện năng. Dù mục tiêu là bảo vệ môi trường và giảm phát thải, thực tế cho thấy máy rửa bát phải chạy lâu hơn, kém hiệu quả hơn và cuối cùng gây tốn kém hơn cả về năng lượng lẫn thời gian.

Máy rửa bát chỉ là một phần trong loạt thiết bị gia dụng bị siết chặt tiêu chuẩn trong những năm gần đây. Bếp gas, quạt trần, tủ lạnh hay vòi sen đều được điều chỉnh về mức tiêu thụ năng lượng nhằm thúc đẩy các giải pháp thân thiện với môi trường. Dù DOE ước tính rằng các quy định này có thể tiết kiệm 652 triệu USD mỗi năm, một bộ phận không nhỏ người dân cho rằng họ đang phải trả giá bằng sự bất tiện trong sinh hoạt hàng ngày.

Trước làn sóng phản đối mạnh mẽ, năm 2018, CEI đã kiến nghị DOE cho phép sản xuất một dòng máy rửa bát “rửa nhanh” có thể hoàn thành chu trình làm sạch và sấy khô trong vòng một giờ. Đề xuất nhận được hơn 2.000 ý kiến phản hồi, trong đó 95% ủng hộ.

Một bà mẹ viết trong thư góp ý: “Xin hãy cho phép ai đó sản xuất một chiếc máy đủ nhanh, đủ sạch cho gia đình 5 người, để tôi còn kịp dọn bàn trước khi đi ngủ!”. Một người khác chia sẻ: “Tôi bỏ 900 USD mua cái mới mà kém hơn cái từ thập niên 1990 chỉ giá 200 USD. Công nghệ chẳng phải nên tốt lên sao?”.

Năm 2020, DOE chấp thuận đề xuất và cho phép sản xuất dòng máy “rửa nhanh”. Tuy nhiên, không lâu sau, quy định này bị hủy bỏ. Lý do được đưa ra là việc phân loại thêm một dòng máy riêng biệt có thể khiến việc quản lý và đảm bảo hiệu suất năng lượng gặp khó khăn. 11 bang đã kiện DOE, lập luận rằng những chiếc máy mới không thực sự tiết kiệm năng lượng vì người dùng phải rửa lại, từ đó tốn nhiều nước và điện hơn.

Cuộc tranh cãi về máy rửa bát không chỉ dừng ở cấp độ tiêu dùng hay kỹ thuật, mà còn lan sang cả chính trường. Năm 2020, ông Trump đã biến hình ảnh “chiếc máy rửa bát sạch và nhanh” thành biểu tượng trong chiến dịch tái tranh cử. Trong sắc lệnh đầu tiên sau khi nhậm chức, ông nhấn mạnh “bảo vệ quyền tự do lựa chọn thiết bị” như một phần trong chính sách hướng đến sự tiện lợi cho người dân.

Đọc thêm