Những người già “chim di cư” tại Trung Quốc

Hàng năm khi mùa đông bắt đầu ở Trung Quốc, hàng trăm nghìn người già Trung Quốc ở vùng phía bắc lạnh giá của đất nước di cư về phía nam để tìm kiếm khí hậu ấm áp hơn. Giờ đây, các quan chức ở thủ đô Bắc Kinh đang kết hợp hoạt động này, được gọi là “nghỉ hưu chim di cư” vào hoạt động chăm sóc người già.

Các quan chức thành phố cho biết vào tuần trước, thành phố đang thúc đẩy việc thành lập các dịch vụ chăm sóc người cao tuổi “mùa đông ở phía nam và mùa hè ở phía bắc” để bổ sung cho các dịch vụ chăm sóc tại nhà và nội trú cho người già.

Những người già “chim di cư” tại Trung Quốc

Theo dữ liệu do Bộ Nội vụ công bố, Trung Quốc có một xã hội già hóa theo tiêu chuẩn của Liên hợp quốc, với những người từ 60 tuổi trở lên chiếm 19,8% tổng dân số vào cuối năm 2022. Tuy nhiên, các chính sách thúc đẩy việc chăm sóc người cao tuổi đang trở thành một thách thức ngày càng quan trọng đối với chính phủ.

Luo Shougui, giáo sư tại Đại học Kinh tế và Quản lý Antai thuộc Đại học Jiao Tong Thượng Hải, người đứng đầu nhóm nghiên cứu về chăm sóc người già, cho biết trong số những người cao tuổi, “chim di cư” là những người có sức khỏe tốt và có nhiều thời gian rảnh rỗi.

Luo giải thích rằng sự khác biệt lớn về khí hậu ở các vùng khác nhau của đất nước và sự thuận tiện trong việc đi lại giữa các tỉnh đã tạo ra nhu cầu nghỉ hưu theo kiểu chim di cư.

Nhóm của Luo xuất bản hai báo cáo mỗi năm xếp hạng các thành phố của Trung Quốc về mức độ phù hợp cho việc nghỉ hưu theo kiểu chim di cư. Năm 2023, thành phố Lục Bàn Thủy ở phía tây nam tỉnh Quý Châu được xếp hạng là thành phố tốt nhất để nghỉ hưu vào mùa hè và Tam Á ở tỉnh cực nam Hải Nam đứng đầu danh sách cho mùa đông.

Với nhiệt độ mùa đông trung bình trên 20 độ C, Hải Nam đã thu hút “chim di cư” từ miền bắc Trung Quốc trong nhiều năm. Năm 2022, Tam Á báo cáo dân số khoảng 0,73 triệu người có hộ khẩu, trong khi gần 1,07 triệu người chỉ ở đó hơn nửa năm.

Trong thông báo của mình, các quan chức Bắc Kinh xác định Hải Nam là điểm đến mùa đông nơi người già sẽ được khuyến khích đi du lịch mà không cung cấp thêm thông tin chi tiết về các cơ chế cụ thể.

“Ấm áp vào mùa đông và mát mẻ vào mùa hè là những điều cơ bản. Nhưng những người lớn tuổi di cư phải dành thời gian dài ở “môi trường sống” chứ không phải hai hoặc ba ngày, vì vậy nhiều yếu tố phải được tính đến”, Luo nói.

Ngoài nhiệt độ và chất lượng không khí, nhóm của Luo còn đánh giá tình hình kinh tế xã hội của các thành phố khác nhau, bao gồm chăm sóc sức khỏe, giao thông và chi phí sinh hoạt.

Ví dụ, một trong những tiêu chí quan trọng là số lượng bác sĩ và số giường bệnh trên 1.000 dân mà một thành phố có. Tuy nhiên, Luo chỉ ra rằng những người cao tuổi ở ngoài thành phố có thể gặp khó khăn trong việc hoàn trả chi phí y tế khi tìm cách điều trị.

Theo các báo cáo trong nước, tại Hải Nam, dòng người cao tuổi tràn vào đã đẩy giá sinh hoạt nội địa lên cao và tạo ra áp lực cho các bệnh viện địa phương. Nhưng những vấn đề như vậy có thể chỉ giới hạn ở những điểm đến phổ biến nhất, theo Luo, vì các thành phố ít nổi tiếng hơn sẽ thích những lợi ích kinh tế hơn từ lượng du khách tăng lên.

Vấn đề lớn hơn đối với những thành phố này là tác động của tính chất thời vụ của những chuyến thăm này, vì cơ sở hạ tầng mới được xây dựng để phục vụ người cao tuổi di cư có thể không hoạt động trong những tháng thấp điểm.

“Chúng tôi còn gọi nó là “nghỉ hưu theo thủy triều”, nơi có dòng người tràn vào khi thủy triều lên và sau đó tất cả họ đều biến mất khi thủy triều xuống. Sự không đồng đều lượng du khách vào các thời điểm trong năm đòi hỏi các địa phương phải tìm ra mô hình kinh doanh phù hợp”, ông Luo nói.

Nghỉ hưu di cư không chỉ giới hạn ở Trung Quốc. Florida ở Mỹ thu hút hàng chục nghìn người cao tuổi từ các bang khác mỗi năm do khí hậu ấm áp và không có thuế thu nhập.

Ở châu Âu, nhiều người về hưu từ các nước Bắc Âu lạnh giá di cư theo mùa đến các vùng phía nam ấm hơn của lục địa trong những tháng mùa đông.