Không dễ dàng gì để nhận ra những kẻ thao túng tâm lý trong cuộc sống. Chú ý đến những câu nói dưới đây có thể sẽ hữu ích đối với bạn.
Tác giả: E.B. Johnson| Jan 30| 10 min read| 5k5 clap
__________
Khi chúng ta chạm trán với những kẻ bắt nạt và lợi dụng trong đời sống (gần như chắc chắn rằng ai cũng sẽ gặp phải ít nhất 1 lần trong đời) thì điều quan trọng nhất là chúng ta cần nhận diện được họ một cách nhanh chóng. Điều này không phải bao giờ cũng dễ dàng, đặc biệt đó là ai đó mà chúng ta yêu, và đặc biệt khi họ sử dụng các thủ đoạn ngầm để chống lại chúng ta. Thao túng tâm lý là một trong những chiến thuật có thể làm tổn thương nghiêm trọng tới cảm xúc cũng như niềm hạnh phúc của mỗi người. Nhận diện chúng không dễ, và chấp nhận nó thậm chí còn khó khăn hơn cả.
Những kẻ thao túng có mặt ở khắp nơi
Chẳng có dạng thao túng lừa gạt nào độc hại hơn thao túng tâm lý. Một kẻ thao túng là kẻ chối bỏ trách nhiệm bằng cách đổ lỗi sai hay gạt bỏ quan điểm cùng cảm xúc của bạn. Ví dụ, nếu bạn đối chất với họ về điều gì đó họ từng nói, họ sẽ chối bỏ nó, hoặc đổ cho bạn “bị điên” khi nghĩ ra chuyện đó. Họ cũng có thể lật ngược câu chuyện và cho rằng bạn là người nói điều đó chứ không phải họ. Hay nói cách khác, họ đang chiếm quyền kiểm soát bằng cách hạ thấp bạn và suy nghĩ của bạn.
Những kẻ thao túng ở khắp nơi. Họ ở trên giường ngủ và ở cả phòng họp. Họ là bố mẹ chúng ta, là anh chị em chúng ta hay thậm chí là những người thân thiết nhất. Từ chối thừa nhận người này là ai sẽ không thay đổi được họ, nó chỉ đưa chúng ta sụt sâu hơn xuống cái hố của ảo tưởng và mất mát.
Đã đến lúc để bắt đầu chú ý đến những kẻ thao túng ngầm trong cuộc sống của bạn. Và cũng đã đến lúc để ghi lại những hành vi của họ. Làm người khác thất vọng, đổ lỗi và nói dối trắng trợn chỉ là một vài trong những chùm dấu hiệu mà chúng ta có thể nhận biết. Bởi lẽ, những kẻ điều khiển là những kẻ điêu luyện, khoác lên mình rất nhiều mặt nạ và chúng ta chẳng biết đâu mới là bộ mặt thật họ mang. Để chữa lành và giải thoát bản thân khỏi móng vuốt của những người đó, ta phải thành thật về những gì chúng ta muốn, thừa nhận chính bản thân ta và tương lai mà chúng ta đang gầy dựng cho mình.
NHỮNG CÂU NÓI ĐẬM TÍNH THAO TÚNG TÂM LÝ CÓ LẼ BẠN ĐÃ BỎ SÓT
Chúng ta có xu hướng nghĩ về thao túng tâm lý chỉ là những câu phát ngôn như “Bạn điên rồi”, điều này thực ra hoàn toàn không đúng. Có một số cách tinh tế khác của những người mà cúng ta quan tâm đến có thể thao túng ta thông qua thao túng tâm lý. Từ phủ nhận vai trò của chính bản thân họ trong mọi việc, tới mong muốn che dấu toàn bộ lỗi lầm – chúng ta không thể bình yên cho tới khi ta giải quyết hết mõi nỗi đau trong quá khứ và chấp nhận nơi cho phép chúng ta đi lệch với hành trình đã định trước (trong cuộc sống và cả tình yêu).
“Anh không thấy rằng chúng ta đã làm gì sai cả”
Bạn có từng gặp phải vấn đề này với ai đó không, nhưng khi bạn giải thích điều đó với họ – họ lại khẳng định rằng họ không thấy vấn đề nào ở đây giống với bạn nghĩ? Đây là hình thức phổ biến của thao túng tâm lý cực kỳ tinh vi, nó giống như nghệ thuật của việc vô tình lãng quên. Kẻ thao túng sử dụng chiến thuật này có thể khẳng định niềm tin của họ đã dẫn lối cho hành động ấy, sau đó tự nhận mình là có lý do chính đáng cho hành vi đáng xấu xa này.
“Đừng có phản ứng thái quá”
Mấy kẻ thao túng thích nhất là hắt nước bẩn lên người người khác bằng cách đổ lỗi của mình sang cho họ. Hay còn được gọ là “đừng có phản ứng thái qúa”. Khi ai đó nói điều này, họ đang dời hành vi xấu xa của mình sang bạn và đổ lỗi cho cảm xúc của bạn (thay vì nhận trách nhiệm). Họ có thể nói với bạn rằng bạn đã “quá nhạy cảm”, nhưng thật ra nó chỉ là hành vi thoái thác trách nhiệm thôi. Bạn có quyền thể hiện cảm xúc, và nếu nó sai thì bạn cũng có quyền chịu trách nhiệm đối với những sai lầm của mình.
“Chỉ có em mới nghĩ thế thôi”
Lại một câu nói thao túng khác có ý nghĩa hạ thấp bạn cả về mặt tinh thần lẫn cảm xúc. Khi một kẻ thao túng nói điều gì đó đại loại như “Chỉ em mới nghĩ thế thôi”, là họ đang cố gắng khiến bạn trở thành kẻ bị ruồng bỏ bằng cách cho rằng bạn sai và đi lệch với quy chuẩn xã hội. Điều này cô lập bạn và đôi khiến khiến bạn tự vấn bản thân cả về nhu cầu, hay thậm chí là niềm tin cốt yếu của mình.
“Anh chẳng hiểu em đang nói về gì cả”
Kẻ thao túng – trong tận sâu của họ – là một kẻ ái kỷ, kẻ đang vận lộn với trách nhiệm cá nhân của mình. Đó là bởi vì để là một người có trách nhiệm, họ phải thừa nhận mình đã mắc sai lầm và đó là điều mà cái tôi mỏng manh của một kẻ ái kỷ không chịu đựng được. Vì vậy, họ sẽ xóa bỏ hết toàn bộ các sự kiện ấy khỏi dòng thời gian của chính họ một cách triệt để. Khi bạn chỉ trích họ về những sai lầm hay hành vi xấu xa, họ thường sẽ gạt bỏ hoàn toàn và khẳng định rằng họ không hiểu bạn đang nói về việc gì.
“Thôi bỏ qua hết đi”
Khi chúng ta cự cãi với bạn bè, chúng ta thường đi tới kết luận rằng chúng ta nên bỏ qua mọi chuyện. Nhưng việc này không hiệu quả khi mà chúng ta không thể tiến về phía trước cho tới khi giải quyết được mọi thứ đang đeo bám ở thời điểm hiện tại. Kẻ thao túng thà bỏ qua chúng hoặc coi đó vấn đề của bạn.Thế nên họ luôn tìm cơ hội để lướt qua những sai lầm và coi như chuyện chưa có gì xảy ra.
“Mọi chuyện đã là quá khứ rồi”
Đây là một trong những câu nói thao túng quỷ quyệt nhất mà chúng ta thường nghe, nhưng chúng ta hiếm khi phản ứng lại nó. Khi ai đó nói điều này, họ đang nói rằng họ mong muốn tất cả các bên hãy coi như thể mọi thứ tồi tệ đã trải qua là quá khứ. Việc chối bỏ những vấn đề này nhằm giúp họ không cần phải giải thích hay phân tích các sự việc đã qua, cũng như chẳng cần phải thực hiện các thay đổi. Mặc dù đúng là một số điều có thể lãng quên, nhưng một số điều khác cần phải được bày tỏ thẳng thắn, sau đó tích cực giải quyết nó.
LÀM THẾ NÀO ĐỂ BẢO VỆ BẢN THÂN KHỎI MỘT KẺ THAO TÚNG TÂM LÝ?
Việc học cách bảo vệ chính mình khỏi những lãng khách thao túng tinh thần hay chính những người thân yêu của bạn vô cùng quan trọng. Nếu thiếu đi lớp vỏ bọc tự tạo này, chúng ta sẽ dễ dàng bị tổn thương trong thế giới thực với vô vàn kẻ muốn lợi dụng ta. Để có thể tự làm điều ấy, chúng ta phải nhận thức được kẻ thao túng và nhận thức được nó ảnh hưởng như thế nào đến gia đình và bạn bè của chúng ta.
- Tin tưởng vào lòng tự tôn của chính mình
Bạn sẽ không thể tiến bộ trong việc bảo vệ bản thân và chống lại những kẻ thao túng nếu bạn cảm thấy bất an. Bởi lẽ bất an chính là vùng đất màu mỡ cho những kẻ thao túng gieo hạt nảy mầm. Một khi họ phát hiện ra điểm yếu của bạn, họ sẽ khai thác triệt để nó. Bạn cần phải mạnh mẽ, tin vào con người mình và hiểu rõ về những điều bạn muốn (hoặc mong đợi) nếu bạn muốn chống lại những kẻ bắt nạt trong đời mình và loại bỏ chúng khỏi hào quang của bạn.
Hãy tin tưởng sâu sắc vào mạng lưới an toàn của lòng tự trọng bạn đã gầy dựng lên. Bạn không cần sự công nhận của ai ngoài chính bạn và bản hiểu rõ về nhu cầu vật chất cũng như tình cảm của mình hơn bất kỳ ai trên thế giới. Hãy nắm chắc lấy điều đó và tạo một nơi an toàn cho sự tự tin của bạn nở rộ.
Khi học cách yêu bản thân, bạn sẽ nhận thức rõ hơn về những người muốn tước đi thứ gì đó từ bạn. Bạn sẽ nhận thức rõ hơn về nỗi đau mà họ gây ra và những cách tiêu cực mà họ tác động đến cảm xúc cũng như sức khỏe tinh thần của bạn. Hơn thế nữa, bạn sẽ ít sẵn lòng cho phép một kẻ thao túng chen chân vào cuộc đời bạn để hạ tháp bạn hơn.Phần lớn việc xây dựng một cuộc sống tốt đẹp hơn (hoặc các mối quan hệ tốt đẹp hơn) đơn giản bắt nguồn từ sự tự tôn, yêu thương bản thân và lòng tự trọng.
2. Ghi lại những tác động
Phát hiện ra kẻ thao túng tinh vi trong cuộc sống chẳng phải là việc dễ dàng. Họ thường tấn công chúng ta bằng nụ cười, và nó có thể khó để gột tẩy được tới lớp cuối cùng của sự xúc phạm, đay nghiến và gạt bỏ chúng ta. Đó là lý do tại sao điều quan trọng là phải ghi lại những lần bạn cảm thấy mình nhỏ bé, xấu hổ hoặc những điều không mong muốn gây ra bởi người mà bạn đang đối phó. Khi những vở kịch đã hạ màn, bạn sẽ dễ dàng nhìn ra xem ai chính là vai phản diện hơn.
Dùng một cuốn sổ hoặc một cuốn nhật kỷ nhỏ có thể giúp bạn ghi lại những điều bất thường và những điều bạn không thể nhìn thấy được. Không cần một cuốn sổ quá to đâu, bạn sẽ không càn viết gì nhiều. Thay vào đó chỉ cần ghi chép những điều cơ bản về những lần gặp gỡ và những điều đối phương đã nói. Ghi vắn tắt và nhớ thêm ngày. Bất cứ thứ gì có thể nhanh chóng nhắc nhở bạn về tình huống khi bạn quay lại phân tích chúng.
Giữ bản ghi chép này trong vài tuần. Mỗi lần bạn chạm trán với người có khả năng là kẻ thao túng, hãy quan sát ngôn ngữ cơ thể và những câu từ họ sử dụng. Chú ý triệt để đến các khoảng trống giữa các từ ngữ và ý nghĩa thực mà nó biểu đạt. Bạn cảm thấy thế nào khi xưng hô với họ? Có thấy bình đẳng hay nỏ bé? Hãy quay lại và xem các bản ghi chép của mình. Chúng sẽ là bằng chứng thép biểu lộ toàn bộ sự thực.
3. Cứng rắn nhưng không cự cãi
“Đi đường” với một kẻ thao túng không khác gì đùa với lửa. Dù bạn có làm gì đi nữa, họ vẫn sẽ (thường) tìm cách để lật ngược tình thế. Đồng thời bạn vẫn phải tự bảo vệ mình hoặc lên tiếng khi cần thiết. Tuy nhiên, việc giao chiến với kẻ thao túng quá căng thẳng chỉ dẫn tới xung đột lớn hơn, điều này tạo thuận lợi cho mũi giáo họ đang cầm chĩa về phái bạn. Thay vì chiến đấu với họ, hãy tìm ra điều bạn uốn, nói rõ và rời đi.
Tập hợp tất cả sự thật (và sự can đảm) của bạn để có thể bảo vệ bản thân, cảm xúc hoặc nhu cầu chính đáng của bạn. Bạn không bao giờ nên tranh cãi với kẻ thao túng – điều đó chỉ khiến cuộc đối đầu trở nên gay gắt hơn. Tuy nhiên bạn nên tuyên bố về lập trường của mình và có đủ bản lĩnh để nói rằng bạn đang cố gắng khiến mình không dính vào cuộc tranh cãi này cùng họ.
Trình bày những ví dụ về các tình huống mà kẻ thao túng gạt bỏ bạn, hạ thấp bạn, hay đổ hết trách nhiệm sang cho bạn. sau khi các ví dụ được đưa ra, hãy giải thích cho họ rằng họ đã khiến bạn cảm thấy như thế nào, tạo ra không gian và cái cớ để kẻ thao túng xin lỗi và giải thích. Nếu họ không làm điều gì trong bất cứ kể trên trong thời gian bạn đã quy định, hãy giữ tự trọng và tránh xa họ ra, đồng thời hãy mang bản thân ra xa khỏi tình huống này.
4. Dựa vào mạng lưới hỗ trợ của bạn
Ai là người yêu thương bạn vô điều kiện? Những người bạn yêu thương nhất, hoặc những người quan trọng nhất đối với bạn là ai? Những người này chính thường là nền tảng của mạng lưới hỗ trợ cho chúng ta, và một số người quan trọng nhất chính là người ta có thể tìm đến khi gặp khó khăn trong các mối quan hệ khác. Bây giờ là lúc để kết nối với mạng lưới hỗ trợ của bạn, họ có thể bảo vệ và cho bạn những lời khuyên hữu ích.
Dựa vào mạng lưới hỗ trợ của mình. Liên hệ với những người bạn tin tưởng nhất và giải thích những gì đang diễn ra. Xin lời khuyên và sự giúp đỡ về mặt tinh thần khi bạn cố gắng vượt qua và chữa lành. Hãy chỉ tìm tới những người thực sự đáng tin trong lòng bạn, hoặc những người đã chứng minh được rằng họ đứng về phía bạn khi mọi thứ trở nên khó khăn.
Hãy lắng nghe những lời khuyên mà bạn nhận được và cố gắng nhìn nhận bản thân (hoàn cảnh của mình) qua nhận định của những người bạn yêu thương và hiểu rõ bạn nhất. Những người yêu thuơg ta thường là điểm trụ mạnh mẽ nhất giúp chúng ta thay đổi quan điểm và là động lực để ta thực hiện điều gì đó quan trọng. Đừng tự cô lập mình trong cảm giác xấu hổ. Thay vào đó, hãy mở rộng cánh cửa cho những người có thể giúp bạn tìm thấy tự do.
5. Xây dựng ranh giới vững chắc hơn
Không thể phủ nhận sự càn thiết của những ranh giới khi đối mặt với kẻ thao túng tinh thần bạn. Ranh giới của chúng ta đóng vai trò như hàng rào bảo vệ, giúp ta luôn an toàn cả về mặt thể chất lẫn tinh thần. Nó cũng giúp ta ngang hàng với mọi người và có những trải nghiệp có lợi hoặc khiến chúng ta cảm thấy được truyền sức mạnh. Khi ta có những ranh giới vững chắc hơn, chúng ta sẽ ngăn được hành vi xấu từ những người không tôn trọng mình.
Bạn phải xây dựng các ranh giới vững chắc hơn giúp bảo vệ bản thân khỏi sự tấn công từ những kẻ thao túng. Ranh giới và giới hạn là thứ mà những người trong cuộc sống của bạn không được phép vượt qua hay xô đổ nó. Điều này bao gồm cách họ hành động quanh bạn, cách họ nói chuyện và cư xử với bạn.
Bên cạnh việc xây dựng ranh giới cho người khác, chúng ta cũng cần đặt ra một số ranh giới cho chính mình. Một khi bạn đã nhận ra hành động lợi dụng hoặc gạt bỏ con người bạn, bạn phải luôn hiện diện và nhận thức được năng lượng tích cực trong các mối quan hệ khác. Đừng cho phép mình quay trở lại nơi mà bạn sẵn sàng bị người khác thao túng. Đặt giới hạn cho bản thân về loại quan hệ bạn mưu cầu và kiểu người bạn sẽ cho phép bước vào cuộc sống của mình.
TÓM LẠI…
Một trong những kiểu thao túng và lạm dụng phổ biến và xảo quyệt nhất mà chúng ta sẽ gặp phải đó là thao túng tâm lý. Kỹ thuật này được sử dụng bởi nhũng người độc hại và ham muốn quyền lực để hạ thấp những người xung quanh họ. Nó cho họ quyền kiểm soát và cho phép họ đáp ứng nhu cầu về sự vượt trội khi họ dẫm đạp những người xung quanh. Thao túng tâm lý là chiến thuật độc hại nhưng cũng rất tinh vi. Để phát hiện ra nó và bảo vệ bản thân, chúng ta phải luôn thành thực và hành động một cách lý trí.
Trước hết, hãy tin tưởng vào lòng tự tôn của mình. Bạn không cần phải đón nhận sự tấn công liên tục của người này vào sức khỏe tinh thần và sự sáng suốt của bạn. Mọi người đều có quyền được hạnh phúc, và họ có quyền được tôn trọng bởi những người xuất hiện trong cuộc đời họ. Ghi lại mọi trường hợp mà người này cố gắng hạ thấp giá trị cảm xúc hoặc quan điểm của bạn và sử dụng ghi chép này để xác định loại mối quan hệ của bạn. Cứng rắn với kẻ bạo hành, nhưng không tranh cãi với họ. Khi mọi thứ trở nên khó khăn, hãy dựa vào mạng lưới hỗ trợ của bạn và các ranh giới mà bạn đã xây dựng xung quanh hạnh phúc và sức khỏe của mình. Việc thao túng tinh thần là có thật và nó sẽ phá hủy nghiêm trọng tương lai của bạn trừ khi bạn biết cách ngăn nó lại. Đừng chờ đợi cho tới khi quá muộn.
