Câu chuyện hy hữu này được giới khoa học phát hiện sớm nhất ở làng Las Salinas, miền Nam Cộng hòa Dominican, với những cậu bé được gọi là “Guevedoces” hiểu nôm na là “12 tuổi mới có bi”. Khoảng 90 bé trai ở vùng này sẽ có một bé là guevedoces, các em sinh ra có bộ phận sinh dục ngoài kiểu nữ, được nuôi dạy như con gái cho đến khi có các thay đổi trong thời kỳ dậy thì.
Tình trạng đặc biệt này được giải thích vào năm 1974, khi bác sĩ nội tiết Julianne Imperato phát hiện những cậu bé Guevedoces thiếu enzyme 5-alpha reductase (5-ARD), do đột biến lặn trên gene SRD5A2. Enzyme này có chức năng biến đổi testosterone (hormone sinh dục nam) thành DHT, là một tiền chất androgen cần thiết để tạo cơ quan sinh dục ngoài kiểu nam trong giai đoạn thai 8-12 tuần. Khi thiếu enzyme này, bộ phận sinh dục của thai trở nên “kém nam hóa” tức kiểu hình nữ/không xác định giới, khiến trẻ sinh ra thường có ngoại hình giống con gái. Và đến khi dậy thì, enzyme này không còn đóng vai trò quan trọng trong phát triển sinh dục nữa, lượng testosterone tăng cao sẽ “trả lại” cho các thiếu niên các đặc tính sinh dục thứ phát của nam giới (giọng trầm, tăng cơ, phát triển bộ phận sinh dục). Người mắc 5-ARD mang cặp nhiễm sắc thể giới tính XY của nam giới, có tinh hoàn, định dạng giới nam; tuy nhiên tình trạng dị dạng sinh dục hay vô sinh ở nhóm này không hề hiếm gặp. Phụ nữ nếu mang gene đột biến này thường không có triệu chứng bất thường, do sự phát triển bô phận sinh dục nữ không đòi hỏi sự tham gia của chất DHT.
Ở CH Dominican, những người đàn ông mắc 5-ADR thường bị coi như “giới tính thứ ba”, tuy nhiên nghiên cứu cho thấy có đến 12/13 hộ gia đình tại đây mang gene đột biến, những người đàn ông không biểu hiện bệnh có thể không mang gene hoặc không biểu hiện thành triệu chứng. Tình trạng này còn gặp ở một số cộng đồng khác trên thế giới tại Papua New Guinea, và Thổ Nhĩ Kỳ, trong đó tại Papua New Guinea, các cậu bé mắc 5-ADR hoàn toàn được đối xử bình thường như những người không mắc, và được coi như một hiện tượng tự nhiên (nhưng thật vậy, việc đột biến gene và di truyền gene hoàn toàn là một hiện tượng tự nhiên và biểu hiện thành sự đa dạng của loài người cũng như các loài khác trong tự nhiên).
Tài liệu tham khảo:
1. Imperato-McGinley, Julianne; Guerrero, Luis; Gautier, Teofilo; Peterson, Ralph Edward (December 1974). “Steroid 5alpha-reductase deficiency in man: an inherited form of male pseudohermaphroditism”. Science. 186 (4170): 1213–1215. doi:10.1126/science.186.4170.1213
2. Maes, M., Sultan, C., Zerhouni, N., Rothwell, S. W., & Migeon, C. J. (1979). Role of testosterone binding to the androgen receptor in male sexual differentiation of patients with 5 alpha-reductase deficiency. Journal of steroid biochemistry, 11(4), 1385–1392. https://doi.org/10.1016/0022-4731(79)90110-9
3. Lobaccaro JM, Lumbroso S, Poujol N et al (1994) Molecular genetics of androgen insensitivity syndromes. Cell Mol Biol (Noisy-le-Grand) 40(3):301–308
4. Siiteri P, Wilson J (1974) Testosterone formation and metabo- lism during male sexual differentiation in the human embryo. J Clin Endocrinol Metab 38:113–125
