Chronotype (mình thấy nhiều trang dịch là “loại thời sinh học”, “thời gian sinh học”) sẽ cho bạn biết chu kỳ thức – ngủ, thời điểm tỉnh táo và hiệu quả nhất trong ngày. Thông thường sẽ có nhóm người buổi sáng và nhóm người nửa đêm, hay chim chiền chiện và cú đêm. Ngoài ra, còn có bốn kiểu chronotype khác tương ứng với bốn con vật là gấu, sói, sư tử và cá heo.
Chronotype được nghiên cứu dựa vào chiều dài của gen PER3 (một mã gen liên quan đến hội chứng rối loạn giấc ngủ bị trì hoãn), cũng như một số yếu tố khác như giới tính, tuổi tác, môi trường sống. Nó cũng ảnh hưởng đến hormone cơ thể, quá trình trao đổi chất, nhiệt độ cơ thể, thói quen ăn uống, đời sống tinh thần,… Biết được mình thuộc kiểu chronotype nào thì sẽ hiểu được đồng hồ sinh học và xây dựng thời gian biểu phù hợp.
Trên mạng có nhiều gợi ý thời gian biểu cho bốn chronotype, còn ở bài viết này mình chỉ ghi thời gian thức dậy, thời gian làm việc hiệu quả nhất và thời gian cho bản thân. Ngoài ra còn có một số bài test để xác định mình thuộc kiểu chronotype nào.
Song, cũng phải nói thêm rằng, chronotype không phải lúc nào cũng cố định theo bốn nhóm dưới đây. Chúng vẫn thay đổi do chất hóa học trong não, môi trường sống và hàng tỷ yếu tố tác động. Cho dù xác định được mình thuộc nhóm chronotype nào thì nó cũng chỉ hỗ trợ bạn xây dựng một lối sống phù hợp và lành mạnh. Còn lại thì vẫn dựa vào tình hình thực tế và quyết tâm của bản thân nha
Tham khảo từ Healthline, Casper, Amerisleep
Gấu (the bear chronotype)
Nhóm gấu hoạt động theo chu kỳ chuyển động của mặt trời. Nghĩa là chúng sẽ thấy tỉnh táo, sảng khoái và làm việc hiệu quả nhất vào buổi sáng. Từ 2 đến 4 giờ là khoảng thời gian mà gấu lờ đờ và uể oải.
Thời gian hoạt động hợp lý:
7 – 8h: Thức dậy
Buổi sáng (10 – 14h): Tập trung làm việc, ưu tiên xử lý công việc khó.
14 – 16h: Làm việc nhẹ nhàng, thong thả.
16 – 22h: Thời gian cho bản thân.
Một số thông tin khác:
– 55% dân số trên thế giới thuộc nhóm “the bear chronotype”.
– Đa số là những con gấu hướng ngoại.
– Nếu tối hôm trước, gấu ngủ muộn và không được ngủ đủ 8 tiếng, ngày hôm sau nó sẽ là một con gấu vật vờ và cần được đi ngủ sớm.
Sói (the wolf chronotype)
Nhóm sói hoạt động năng suất nhất vào buổi tối. Buổi sáng, chúng cần nạp năng lượng trước khi dành thời gian chiều tối để làm việc.
Thời gian hoạt động hợp lý:
7h30 – 9h: Thức dậy.
10 – 12h: Khởi động bằng những hoạt động nhẹ nhàng.
14 – 17h: Ngồi vào bàn làm việc đi, ưu tiên nhẹ trước khó sau.
17h – 22h: Cứ làm việc tiếp đi nhé, chưa xong đâu :))
22h: Giờ thì tắt máy, nghỉ ngơi được rồi.
Một số thông tin khác:
– Khoảng 15% dân số thuộc nhóm “the wolf chronotype”.
– Thông thường, đây là những con sói hướng nội, kín đáo và sáng tạo
Sư tử (the lion chronotype)
Nhìn chung, chronotype của sư tử và gấu khá giống nhau, đều là những con thiên về buổi sáng. Tuy nhiên, thời gian của sư tử sẽ đẩy sớm lên một chút. Ví dụ như dậy sớm hơn, ngủ sớm hơn, nghỉ ngơi sớm hơn.
Thời gian hoạt động hợp lý:
6 – 7h: Thức dậy.
8 – 12h: Tập trung giải quyết việc khó nhằn trước.
12 – 16h: Làm những công việc nhẹ nhàng, đơn giản.
16 – 21h: Thời gian cho bản thân.
Một số thông tin khác:
– Khoảng 15% dân số là “the lion chronotype”.
– Sư tử thích dậy sớm ưỡn ẹo, à không, tập thể dục.
– Sư tử thích làm chúa tể rừng xanh, nói cách khác là tuýp người lãnh đạo.
Cá heo (the dolphin chronotype)
Trong khi ngủ, bộ não của cá heo sẽ có một nửa nghỉ ngơi và một nửa thức. Như vậy, chúng sẽ tăng mức độ cảnh giác trước thú săn mồi. Còn ở người, nhóm “the dolphin chronotype” thường có thời gian ngủ ít (khoảng 6, 7 tiếng) và/hoặc gặp một số triệu chứng liên quan đến giấc ngủ (khó ngủ, hay thao thức, trằn trọc, ngủ không đủ giấc,…). Bên cạnh đó, nếu nhóm này đi ngủ, đó là do cơ thể đang gào thét “oigioioi, có đi ngủ không hả con kia?” chứ thực sự là cũng không muốn ngủ cho lắm.
Thời gian thích hợp:
6h30 – 7h30: Thức dậy.
8 – 10h: Khởi động bằng những việc nhẹ nhàng.
10 – 12h: Tập trung giải quyết công việc khó.
12 – 16h: Hoàn thành nốt những việc đơn giản.
16 – 22h: Thời gian cho bản thân.
Một số thông tin khác:
– Khoảng 10% dân số là “the dolphin chronotype”.
– Cá heo rất thông minh, cá heo không có hứng thú tương tác xã hội.
– Việc gì cá heo đều xuất sắc, trừ ngủ.