Nghề làm mão, mặt nạ của người dân tộc Khmer tỉnh Vĩnh Long trở thành di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Hôm nay 1/11, trong khuôn khổ lễ hội Ok Om Bok tỉnh Vĩnh Long năm 2025, đã diễn ra lễ công bố nghề làm mão (mũ), mặt nạ của đồng bào dân tộc Khmer tỉnh Vĩnh Long là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Nghề làm mão, mặt nạ của người dân tộc Khmer tỉnh Vĩnh Long trở thành di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Nghề làm mão, mặt nạ của người dân tộc Khmer là nghề thủ công truyền thống được hình thành cách đây hơn hai thế kỷ nhằm phục vụ cho các loại hình sinh hoạt văn hóa, nghệ thuật dân gian của đồng bào Khmer mà phổ biến là múa dân gian, múa truyền thống, múa tín ngưỡng, ca kịch,…

Tại Vĩnh Long, nghề làm mão, mặt nạ trải rộng trên địa bàn phường Trà Vinh, Hòa Thuận, xã Song Lộc, Châu Thành, Trà Cú,…

Các sản phẩm mão, mặt nạ được chế tác không chỉ mang đậm giá trị văn hóa dân gian mà còn thể hiện yếu tố linh thiêng trong đời sống tinh thần của cộng đồng. Hình dáng, màu sắc và họa tiết của từng sản phẩm là dấu ấn nhận diện riêng biệt cho từng nhân vật, từng điệu múa, gửi gắm những ý nghĩa sâu sắc, thể hiện cho niềm tin của người dân về cái thiện chiến thắng cái ác, cho chính nghĩa vượt lên hung tàn, sự cảm hóa, hướng thiện để mang lại những điều tốt lành trong cuộc sống,…

Chế tác mão, mặt nạ là quá trình lao động nghệ thuật tích cực, trong đó người nghệ nhân đã phát huy các giá trị truyền thống để tạo nên những sản phẩm văn hóa đặc sắc.

Quá trình lao động hoàn toàn bằng phương thức thủ công đòi hỏi người nghệ nhân phải có kiến thức, am tường về nghệ thuật, có sự sáng tạo, tỉ mỉ, khéo léo để tạo nên những sản phẩm bền, đẹp, mang đậm tính sáng tạo nghệ thuật. Tùy vào các loại mão, mặt nạ đơn giản hay phức tạp mà thời gian chế tác sản phẩm cũng khác nhau.

Từ khi ra đời đến nay, theo từng thời điểm cụ thể, nghề làm mão, mặt nạ có những lúc thăng trầm phụ thuộc vào thực tiễn lịch sử, xã hội nhưng vẫn được duy trì, tiếp nối liên tục qua nhiều thế hệ để phục vụ cho các loại hình nghệ thuật dân gian truyền thống của đồng bào dân tộc Khmer như múa trống Chhay dăm, kịch múa Rô băm, sân khấu Dù kê,…

Nghề thủ công truyền thống chế tác mão, mặt nạ của người Khmer vì thế trở thành di sản văn hóa quý báu, được lưu truyền từ đời này qua đời khác, góp phần tạo nên bức tranh văn hóa đa màu sắc của vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Nghiên cứu xây dựng đề án bảo tồn và phát huy giá trị nghề làm mão, mặt nạ của đồng bào Khmer

Hiện nay, toàn tỉnh Vĩnh Long có 19 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, trong đó, nghề làm mão, mặt nạ của người Khmer tỉnh Vĩnh Long là một trong sáu di sản văn hóa phi vật thể được hình thành trong đời sống của đồng bào dân tộc Khmer.

“Di sản văn hóa nêu trên đã được Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Quyết định số 2209/QĐ-BVHTTDL ngày 27/6/2025. Đây là niềm vui chung của nhân dân tỉnh Vĩnh Long khi một ngành nghề thủ công truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Khmer được tôn vinh, công nhận” – ông Nguyễn Quỳnh Thiện – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long cho biết.

Dịp này, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long biểu dương các cấp, các ngành, quý nghệ nhân và bà con nhân dân đã chung tay bảo tồn, phát huy giá trị di sản; đồng thời ghi nhận, đánh giá cao sự nỗ lực của tập thể Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch trong việc nghiên cứu, xây dựng hồ sơ khoa học để công nhận nghề làm mão, mặt nạ của người Khmer tỉnh Vĩnh Long là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Nhằm tôn vinh những giá trị của nghề thủ công truyền thống nói chung và nghề làm mão, mặt nạ của người Khmer nói riêng, trong thời gian tới, lãnh đạo UBND tỉnh Vĩnh Long đề nghị các cấp, các ngành, nhất là ngành văn hóa, thể thao và du lịch nghiên cứu xây dựng đề án bảo tồn và phát huy giá trị nghề làm mão, mặt nạ của đồng bào Khmer.

Đồng thời, tập trung nguồn lực, đẩy mạnh thực hiện xã hội hóa trong tổ chức các hoạt động chế tác và hoạt động diễn xướng văn nghệ có liên quan. Tăng cường sự hiện diện của các sản phẩm mão, mặt nạ tại các sự kiện văn hóa – du lịch của tỉnh và gắn kết chương trình phát triển du lịch với các cơ sở chế tác để lan tỏa các giá trị di sản, nét văn hóa đặc sắc của địa phương đến người dân trong và ngoài tỉnh.

Đọc thêm