Kể từ khi rút quân khỏi khu vực Kherson, hữu ngạn sông Dnipro vào ngày 11 tháng 11, các vị trí của quân Nga ở phía đối diện sông ngày càng bị tấn công thường xuyên. Sau khi tiến quân qua những vùng lãnh thổ rộng lớn trong những tuần đầu tiên của “chiến dịch quân sự đặc biệt”, các lực lượng Nga ở Ukraine giờ đây rõ ràng đang ở thế phòng thủ. Ở mặt trận phía Nam, họ đã tự đào chiến hào dọc theo những con đường dẫn vào Crimea.
John Spencer, tác giả của cuốn sách Hiểu về chiến tranh đô thị, đặt câu hỏi “Vấn đề bây giờ là ‘Nga sẽ phải từ bỏ thêm bao nhiêu lãnh thổ nữa trước khi có thể thiết lập các tuyến phòng thủ với lực lượng tối thiểu mà họ còn lại?'”. “Vâng, Nga đã tuyên bố huy động, nhưng sức mạnh chiến đấu không chỉ là số lượng binh lính được tung vào chiến trường; mà còn là cách kết hợp hiệu quả bộ binh với đầy đủ thành phần thiết giáp hạng nặng, hỏa lực tầm xa, khả năng phản pháo, v.v. “
Mục tiêu của chiến dịch phía nam và khả năng phòng thủ Kherson
Sau khi rút khỏi các khu vực xung quanh Kyiv vào cuối tháng 4, Nga đã chuyển sang chiến lược hai hướng là mở rộng quyền kiểm soát đối với khu vực Donbas phía đông Ukraine, đồng thời chiến đấu để giữ đầu cầu xung quanh thành phố Kherson. Đầu cầu đó, nằm ở bờ tây của sông Dnieper, có giá trị như một điểm khởi đầu tiềm năng cho các hoạt động tấn công trong tương lai nhằm vào Mykolaiv và Odesa, nằm xa hơn về phía tây.
Mục đích của chiến dịch phía Nam của Nga là cắt đứt đường tiếp cận của Kyiv với Biển Đen, do đó tạo ra một quốc gia Ukraine nội địa không giáp biển, không thể tiếp cận các tuyến đường thương mại quan trọng nhất của họ.
Việc Nga rút quân khỏi Kherson là sự thừa nhận của Mátxcơva rằng họ không còn coi việc mở rộng dọc theo bờ Biển Đen là một mục tiêu chiến tranh có thể đạt được. Việc các lực lượng Nga chọn không đào sâu bám trụ ở Kherson không gây ngạc nhiên cho Spencer.
“Nếu Nga có một sư đoàn lính dù đầy đủ và tinh nhuệ, sẵn sàng chết vì chính nghĩa, họ có thể cầm cự ở thành phố Kherson đủ lâu để biến nó thành đống đổ nát, nhưng địa hình đô thị ở đó đơn giản là không mang lại nhiều lợi thế,” ông nói. “Kherson bằng phẳng, có nhiều tuyến đường đi vào và không có đủ mật độ ở vùng ngoại ô để thiết lập một hệ thống phòng thủ. “
“Vâng, Nga chắc chắn vẫn có thể tấn công Kherson bằng pháo từ bên kia sông,” Spencer nói thêm. “Nhưng việc thiếu các vị trí đô thị có thể phòng thủ vững chắc, kết hợp với việc thiếu lực lượng chiến đấu có động lực thực sự và khả năng vượt trội của Hệ thống tên lửa phóng loạt của Ukraine, có nghĩa là Trận chiến Kherson có nhiều khả năng kết thúc bằng một cuộc rút quân như Nga đã làm, hơn là một vụ va chạm trực diện.”
Ai quyết định rút quân?
Việc rút quân đó diễn ra chỉ chưa đầy sáu tuần sau một buổi lễ ở Điện Kremlin ngày 30 tháng 9, trong đó đích thân Vladimir Putin tuyên bố các vùng Kherson, Zaporizhzhia, Donetsk và Luhansk của Ukraine là thành viên của Liên bang Nga. Với hoàn cảnh chính trị, có vẻ như quyết định của Nga nhượng lại Kherson ở hữu ngạn đã được đưa ra ngay sau khi nước này hứa rằng Nga và Kherson sẽ “bên nhau mãi mãi”, như được viết trên nhiều tấm biển quảng cáo trong thành phố.
“Nếu bạn biết rằng bạn đang chuẩn bị rút lui, thì việc sáp nhập sẽ không có ý nghĩa gì”, Dmitry Gorenburg thuộc Trung tâm Phân tích Hải quân nói với Newsweek.
Quyết định này báo hiệu một sự thay đổi tiềm tàng trong cách thức ra quyết định của Điện Kremlin.
“Ngay cả trước cái gọi là trưng cầu dân ý, đã có báo cáo về việc Putin bác bỏ ý kiến của các tướng lĩnh liên quan đến Kherson,” Gorenburg nói. “Tuy nhiên, bây giờ có vẻ như chúng ta đang ở trong một tình huống mà quân đội có quyền tự do làm những gì họ cho là hợp lý, ngay cả khi điều đó đi ngược lại các mục tiêu chính trị của Điện Kremlin.”
Một cuộc rút lui có trật tự.
Mặc dù Nga đã thất bại trong việc thực hiện bất cứ điều gì giống với một chiến dịch tấn công thành công trong những tháng gần đây, các sự kiện xung quanh Kherson chứng tỏ rằng quân đội Nga vẫn có khả năng tổ chức một cuộc rút lui có trật tự.
“Ngay cả khi các cuộc tấn công HIMARS của Ukraine khiến các cây cầu không thể tiếp cận được, người Nga vẫn có thể tháo dỡ hầu hết các thiết bị của họ, sơ tán những người cộng tác và bất kỳ thường dân nào muốn rời đi, đồng thời cứu được hầu hết quân đội của họ”, Gorenburg nói thêm. “Và việc đó đã được thực hiện trên một mốc thời gian đủ nhanh để ngăn người Ukraine truy đuổi.”
Bất kỳ nỗ lực tiềm năng nào của Ukraine nhằm giết hoặc bắt sống quân Nga trên đường rút lui cũng rất phức tạp do bản chất của địa hình xung quanh chính thành phố Kherson. Trong những tuần trước ngày 11 tháng 11, quân đội Ukraine được cho là đã chịu tổn thất nặng nề trong nỗ lực giải phóng các ngôi làng tiền tuyến vẫn nằm dưới sự chiếm đóng của Nga. Ngay cả khi các lực lượng Nga rút khỏi các vị trí này, mối đe dọa về các hoạt động chặn hậu vẫn còn.
Oleksandr Kapshin, một chỉ huy Lực lượng phòng thủ lãnh thổ Ukraine, người bị thương trong cuộc giao tranh xung quanh Kherson, nói với Newsweek: “Bất cứ khi nào bạn tiến lên, sẽ có nguy cơ bạn chạm phải mìn hoặc các loại bẫy khác”
Kapshin nói: “Các phòng tuyến của kẻ thù đầy chiến hào, hố cá nhân và các vị trí được gia cố khác, và việc di chuyển qua những vùng đất như vậy luôn gây ra sự chậm trễ”. “Các đặc công phải leo xuống và điều tra mọi nguy cơ tiềm ẩn.”
“Chúng tôi di chuyển nhanh nhất có thể,” anh giải thích. “Một số thành viên trong lữ đoàn của chúng tôi đã đi bộ 22 km vào ngày quân Nga rút lui, nhưng không thể đuổi kịp kẻ thù mà không mạo hiểm rơi vào bẫy.”
Bất chấp việc hàng nghìn binh sĩ Nga đã trốn thoát cùng với hầu hết các thiết bị của họ, việc giải phóng Kherson, thủ phủ khu vực duy nhất bị Nga chiếm giữ trong toàn bộ thời gian kể từ ngày 24 tháng 2 vẫn là một chiến thắng quan trọng đối với Ukraine.
Dựa theo bài Retreat from Kherson Leaves Russian Forces Scrambling to Stave Off Collapse của Michael Wasiura đăng trên Newsweek ngày 17.11.2022
