Nếu năm 2026 tăng lương cơ sở và cải cách tiền lương, viên chức tại đơn vị sự nghiệp có được tăng lương?

Về nguyên tắc, tiền lương của công chức, viên chức khu vực công sẽ tăng khi lương cơ sở tăng, nhưng thực tế không phải lúc nào lương của nhóm này cũng tăng.

Tăng lương tùy thuộc vào tài chính của đơn vị

Hiện nay, tiền lương của các đối tượng công chức, viên chức hưởng lương Nhà nước (khu vực công) được tính dựa trên tiền lương cơ sở nhân với hệ số. Ngoài tiền lương còn có nhiều khoản phụ cấp. Vì vậy, khi tăng lương cơ sở, tiền lương của nhóm lao động này sẽ tăng theo. Tuy nhiên, không phải viên chức nào cũng được tăng lương. Một số nhóm viên chức làm việc tại các đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ, hoặc tự chủ một phần hưởng lương từ ngân sách của đơn vị sẽ không nằm trong nhóm được tăng lương này.
Trước đó, trao đổi với PV Dân Việt, ông Bùi Sỹ Lợi – nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội (nay là Ủy ban Xã hội) cho rằng, khi tăng lương cơ sở, nhóm khó khăn nhất chính là nhóm lao động làm ở đơn vị sự nghiệp công lập. Đây là nhóm phải tự chủ tài chính. “Có thu mới có chi, mức tiền lương và thu nhập ở những nhóm này chịu tác động lớn bởi nguồn thu của đơn vị”, ông Lợi nói. Theo ông Lợi, hầu hết các đơn vị công lập thuộc lĩnh vực như Y tế; giáo dục; công ích; trung tâm dịch vụ việc làm công… đều có nguồn thu, nhưng nguồn thu này chỉ đáp ứng một phần chi tiêu của đơn vị. Gánh nặng chi thường xuyên tiền lương khiến nhiều đơn vị rơi vào hoàn cảnh khó khăn không thể tăng lương khi lương cơ sở tăng.

Theo một số chuyên gia, đại diện doanh nghiệp, để ứng phó, nhiều đơn vị chọn cách tăng nền tiền lương làm căn cứ đóng BHXH, tránh phạm luật nhưng cắt giảm các khoản phụ cấp, trợ cấp… tiền thưởng. Điều này ít nhiều kéo giảm tổng thu nhập của nhóm công chức, viên chức này.

Đổi mới tiền lương giúp giữ chân công chức giỏi

Mới đây, tại kỳ họp thứ 10, khi báo cáo Quốc hội Chính phủ cho biết đang đẩy nhanh lộ trình cải cách tiền lương, tiến tới trả lương theo vị trí việc làm. Theo đó, tiền lương sẽ gắn với vị trí việc làm và gắn với sản phẩm đầu ra nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Đây cũng là một trong những giải pháp hạn chế tình trạng cán bộ, công chức, viên chức có năng lực xin nghỉ việc.

Cùng với cải cách bộ máy, biên chế tinh gọn theo vị trí việc làm, Chính phủ sẽ đổi mới cơ chế tiền lương, thưởng, phúc lợi cho cán bộ, công chức, viên chức.

Báo cáo của Chính phủ cũng cho thấy, giai đoạn 2021-2024, Chính phủ đã chỉ đạo bộ ngành triển khai nhiều giải pháp hoàn thành xây dựng Đề án vị trí việc làm trên cả nước. Đến nay, tất cả bộ ngành, địa phương đã hoàn thành xây dựng và phê duyệt vị trí việc làm trong cơ quan, tổ chức hành chính, đơn vị sự nghiệp công lập. Đây là cơ sở hoàn thiện chính sách tuyển dụng, sử dụng và quản lý công chức, viên chức và định mức số người làm việc trong các đơn vị sự nghiệp công lập.

Theo Chính phủ, từ đầu năm 2020 đến giữa năm 2022, toàn quốc có 39.500 cán bộ, công chức, viên chức có năng lực xin nghỉ việc, thôi việc. Thời điểm đó, tình trạng nhân sự khu vực công lập nghỉ việc “là vấn đề nóng”. Sau đó, Chính phủ đã triển khai hàng loạt giải pháp để khắc phục. Từ năm 2023 đến nay, tình trạng cán bộ, công chức có năng lực nghỉ việc vẫn diễn ra “nhưng có xu hướng giảm mạnh” so với giai đoạn trước.

Chính phủ đánh giá tín hiệu nêu trên cho thấy các chính sách tiền lương, bảo vệ cán bộ dám nghĩ dám làm, đổi mới quản lý sử dụng công chức… đã giữ chân được công chức giỏi.

Trước đó, Nghị quyết 27, năm 2018 đặt mục tiêu cải cách tiền lương nhưng nhiều lần phải lùi lại do cả yếu tố khách quan và chủ quan.

Gần đây nhất, Chính phủ quyết định cải cách tiền lương vào năm 2024 nhưng sau đó cũng không thực hiện được vì việc xây dựng bảng lương gắn với vị trí việc làm chưa hoàn thiện và còn nhiều vấn đề phải nghiên cứu kỹ hơn.

Thay vào đó, Chính phủ đề xuất tăng 30% lương cơ sở từ 1,8 triệu đồng lên 2,34 triệu đồng một tháng từ 1/7/2024 và đã được Quốc hội thông qua.

Vừa qua, Bộ Chính trị chỉ đạo Bộ Nội vụ khẩn trương trình Đề án tiền lương, phụ cấp trong tháng 10, áp dụng thống nhất trong toàn hệ thống chính trị sau khi tinh gọn bộ máy trên cả nước.

Đọc thêm