Tại làng ven biển Simon’s Town thuộc Cape Town, cảnh tượng bầy khỉ đầu chó chacma tự do lục lọi, phá phách trong khu dân cư không còn là điều xa lạ. Khoảng 500 con khỉ đầu chó, thuộc nhóm khỉ lớn nhất với trọng lượng lên đến 40 kg, đang sinh sống tại khu vực này. Chúng thường xuyên trèo vào nhà dân, nhặt nhạnh thức ăn thừa từ thùng rác, hoặc thậm chí đột nhập để “cướp bóc” trong bếp và nhà hàng.
Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là do sự phát triển của con người đã xâm lấn môi trường sống tự nhiên của khỉ đầu chó. Khi các khu định cư mở rộng lên núi, những con khỉ mất dần không gian sinh sống, buộc phải tìm kiếm thức ăn trong các khu dân cư. Người dân địa phương vừa yêu mến vừa bực bội trước sự xuất hiện của chúng. Một số người đặt tên thân mật cho khỉ, trong khi những người khác phàn nàn về sự táo bạo quá mức của chúng.
Loài vật “làm loạn” thành phố ở Nam Phi
Khỉ đầu chó thường xuyên trèo vào nhà dân, nhặt nhạnh thức ăn thừa từ thùng rác, hoặc thậm chí đột nhập để “cướp bóc” trong bếp và nhà hàng. AFP.
Duncan Low, chủ một cửa hàng kem, chia sẻ: “Giờ đây chúng trở nên quá dạn dĩ. Chúng thường xuyên mò vào bếp, lục lọi đồ ăn và rất thích đồ ngọt”. Trường hợp đáng chú ý nhất là vào năm 2021, chính quyền thành phố phải tiêu diệt một con khỉ đực đầu đàn sau khi nó thực hiện hơn 40 lần đột nhập và gây hoảng loạn cho cư dân.
Trước áp lực từ cộng đồng, chính quyền Cape Town đã triển khai các biện pháp quản lý đàn khỉ đầu chó. Những đội theo dõi khỉ được thành lập để kiểm soát các nhóm khỉ lang thang, trong khi súng sơn và biện pháp tiêu diệt khỉ gây rắc rối được sử dụng nhằm ngăn chặn các vụ việc nghiêm trọng. Tuy nhiên, các biện pháp này vấp phải sự phản đối từ các tổ chức bảo vệ quyền động vật.
Theo nhà sinh thái học Justin O’Riain, khỉ đầu chó là một trong những loài động vật hoang dã khó quản lý nhất thế giới do khả năng leo trèo và học hỏi nhanh chóng. Ông nhận định: “Không có không gian nào mà chúng không thể xâm nhập”. Cùng với sự mở rộng của khu dân cư, khỉ đầu chó bị đẩy lên vùng núi cao, nơi điều kiện kiếm ăn trở nên khắc nghiệt hơn, buộc chúng quay lại những khu vườn cây ăn quả và hồ bơi của con người.
Trong khoảng thời gian từ tháng 7/2023 đến tháng 6/2024, 33 con khỉ đầu chó đã chết, con số cao nhất trong 10 năm qua. Gần một nửa số ca tử vong liên quan trực tiếp đến con người, bao gồm va chạm giao thông, bị chó tấn công hoặc bắn súng đạn hơi. Tình hình căng thẳng này đòi hỏi sự phối hợp từ cả chính quyền và người dân để bảo vệ khỉ đầu chó trong khi đảm bảo cuộc sống của cư dân.
Nhà bảo tồn Lynda Silk, lãnh đạo tổ chức Cape Peninsula Civil Conservation, kêu gọi quản lý tốt hơn nguồn thức ăn thừa để giảm bớt sự hấp dẫn đối với khỉ đầu chó. Justin O’Riain đề xuất dựng hàng rào đặc biệt với lưới điện và lưới mắt cáo dưới lòng đất để ngăn khỉ xâm nhập. Một nguyên mẫu hàng rào thí điểm được lắp đặt cách đây 11 năm đã chứng minh hiệu quả rõ rệt khi gần như không có con khỉ nào vượt qua khu vực thử nghiệm.