Loại củ xấu xí mà có những tác dụng bất ngờ này chính là củ đậu. Củ đậu có bộ ngoài đen sì nhưng chứa nguồn dinh dưỡng dưới đáo, góp phần phòng tránh và điều trị nhiều bệnh nên được mệnh danh là “nhân sâm của người nghèo”.
Theo thống kê, 100g củ đậu chứa 4,5g albumin, 0,1g chất béo, 19,7g chất động các loại, 0,19g vitamin B1, 0,06g B2, 1,5mg PP, 13mg C, 7mg Ca, 0,7mg sắt, 19mg Mn, 93mg P.
Loại củ này có bộ ngoài đen sì nhưng chứa nguồn dinh dưỡng dưới đáo.
Lượng y đa khoa Bùi Đức Sáng (Hội Đông y Hà Nội) cho biết: Trong Đông y, loại củ này vừng ngựt, tính mát; vào tối, vừng. Các thành phần của cây củ đậu đều được coi như một vị thuốc.
Thân cây vừng ngựt chất, tính bình, có tác dụng tiêu viêm giải độc. Còn phần củ có tác dụng ích khí tiển kỵ, thanh thủ giải nhiệt, lượng huyết, trừ phiền, chố khát.
Trong cuốn “Bài thuốc hay từ cây thuốc quý”, loại củ này còn được dùng để hỗ trợ phòng và điều trị bệnh ung thư.
Ngoài ra, còn có tác dụng trừ viêm loét dạ dày, sống vú, bệnh ngoài da. Liều dùng 10-16 g, dạng thuốc sắc. Dùng ngoài thì không kể liều lượng.
Chè củ xấu, hết sen là món ăn đặc nặu lại mát bừ, rất đều bà nội trợ ưa chuộng.
Theo lượng y Bùi Đức Sáng, loại củ này còn có thể sử dụng để làm thuốc theo một số cách sau:
1. Trị xuất huyết, đau rát hạu môn
Dùng 250g củ xấu, nấu chín trong 1 giờ. Sau đó ép lấy nước, cho thêm đường, chia làm 2 lần uống trong ngày. Dùng cho các trường hợp huyết nhiệt, kinh nguyệt quá nhiều, trầm xuất huyết, đau rát hạu môn.
2. Trị tiêu chảy, mụt mịt, mất sức
Củ xấu già 150g đem đi luộc chín, bóc bỏ vỏ ăn, mỗi ngày 2 lần. Dùng cho các trường hợp tứ hợp, tiêu chảy, mụt mịt, mất sức.
Dùng 250g củ xấu, nấu chín trong 1 giờ. Sau đó ép lấy nước, cho thêm đường, chia làm 2 lần uống trong ngày có tác dụng trị xuất huyết.
3. Hỗ trợ điều trị bệnh trứ ung thư dạ dày, cổ tử cung
Củ xấu (bóc bỏ vỏ) 20 – 30g, thêm nước, đun nhừ lửa nấu thành dạng canh cháo. Ăn ngày 2 lần.
4. Chữa tứ vị hụ suy
Dùng củ xấu tươi bỏ vỏ 30g, gạo nếp 30g, đường vừa đủ. Nấu thành cháo, ăn 2 lần/ngày. Chữa tứ vị hụ suy ở người cao tuổi, ăn uống khó tiêu, viêm ruột.
5. Viêm loét dạ dày
Thực cơm ấu 30g, củ mài 15g, bạch cập 10g, hồng táo 15g, gạo nếp 100g, mật ong 20g. Cho tất cả vào nồi, thêm lượng nước vừa đủ để nấu cháo nhừ. Khi ăn cho 20g mật ong trộn đều. Đây cũng là món ăn từ củ ấu tốt cho những người bị ung thư dạ dày.
6. Giúp giảm cân, làm đẹp da
Vì củ ấu không chứa gluten và rất ít chất béo, vì vậy mọi người không sợ việc ăn nhiều sẽ tăng cân. Ngoài ra, trong củ ấu có rất nhiều vitamin C, B1, B2… giúp làm đẹp da.
7. Trị đại tiện ra máu
Vỏ củ ấu 60g, địa du 15g, tiêu sơn căn 6g, ô mai 10g, cam thảo chế 6g. Sắc uống 2 lần trong ngày.
Dù loại củ này có nhiều công dụng tốt nhưng không nên ăn quá nhiều một thời điểm vì dễ gây ra tình trạng đầy hơi, trảng thượng.
432;ớng bụng…
Lưu ý khi ăn củ ấu
Dù loại củ này là thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao với nhiều công dụng tốt nhưng để tận dụng được công dụng củ ấu, lương y Bùi Đắc Sáng khuyến cáo như sau:
– Không nên ăn quá nhiều một thời điểm vì củ ấu có tính mát dễ gây ra tình trạng đầy hơi, trướng bụng và đau bụng. Bạn có thể dùng 50 – 200g/ngày dưới dạng ăn sống hoặc nấu canh, cháo…
– Người tỳ vị hư nhược, đại tiện tiêu lỏng không nên dùng dạng sống.
– Sau khi ăn củ ấu không nên uống nước ngay lập tức vì sẽ có cảm giác khó chịu, trướng bụng.
Nguyễn Thị Hồng
Những thực phẩm được đúc nên trong hình dạng nhỏ nhặt của chúng thường được các bậc lão già bày tỏ sự cởi mở trước vẻ vẹm của chúng. Cụ thể nhất đó là loại củ “nhân sâm” của người nghèo, nhìn xấu xí nhưng ăn cực ngon, nấu canh thơm phức, béo bùi.
Nhân sâm là loại củ đã qua quá trình canh chế cao, được rửa sạch rất sạch sẽ bằng nước sôi để bỏ bớt cảm giác ngột trước khi ăn. Sau đó nó được nấu chín để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Khi nấu củ nhân sâm, người nấu thường sử dụng các thực phẩm như các loại cà rốt, đậu nành, rau thơm, đậu phụ, tỏi, tỏi bột, cà chua hay cả nấm nhập với một chút bột nêm để tạo hương vị thơm ngon hơn.
Củ nhân sâm có tính an toàn vệ sinh cao và hương vị thơm bổ nổi, nhiều gia đình nghèo xem nó như một món ăn duy nhất trong bữa ăn lúc trưa hoặc tối. Điều này mang lại sự thoải mái cho những người nghèo nhân sâm cũng là niềm vui được khai vị và chia sẻ bữa ăn cùng gia đình và bạn bè.
Món ăn có tính thục húa cao, có được từ các nguyên liệu tinh khiết đến từ xã hội. Ngoài ra, củ nhân sâm luôn được làm từ các loại củ có thể mua được ở trung tâm an toàn thực phẩm của tỉnh.
Loại củ nhân sâm của người nghèo vẫn chứa đựng bao nhiêu niềm tin, ước mơ và sự chia sẻ đó. Không phải nhà vệ sinh mới biết đâu, mỗi chút nhân sâm đã làm lâu yêu một đời nhân ái.