Trả lời: Lý Khai Phục, CEO 创新工场, chủ tịch fmr, Google Trung Quốc, Tác giả cuốn AI Superpowers
Sự khác biệt lớn nhất giữa lĩnh vực AI ở Trung Quốc so với Mỹ đó là Trung Quốc tập trung rất nhiều vào ứng dụng công nghệ.
Về nghiên cứu, Mỹ sở hữu khoảng 60% các nhà nghiên cứu trong tổng số 1000 nhà nghiên cứu hàng đầu thế giới, còn Trung Quốc thì chỉ có ít hơn 10%. Các nhà nghiên cứu hàng đầu Mỹ đồng đều về cả công nghiệp lẫn học thuật, trong khi ở Trung Quốc thì các nhà nghiên cứu tập trung nhiều về mảng công nghiệp, mặt học thuật Trung Quốc đang bị tụt lại rất xa so với Mỹ. Các báo cáo nghiên cứu của Trung Quốc đã tăng đáng kể trong những năm qua, nhưng vẫn cần một khoảng thời gian dài để bắt kịp với Mỹ. (để biết thêm chi tiết, hãy đọc sách AI Superpowers của tôi)
Lĩnh vực học sâu (deep learning) là phát kiến lớn nhất cho đến nay trong kỷ nguyên khám phá, với Mỹ đang là nước dẫn đầu. Nhưng kể từ bước đột phá của học sâu, chúng ta đã bước vào kỷ nguyên ứng dụng, thời kỳ mà khả năng thực thi, chất lượng sản phẩm, tốc độ, và dữ liệu đang đóng vai trò quan trọng. Đây là lúc mà vị thế của Trung Quốc được nâng cao.
Khả năng ứng dụng công nghệ của Trung Quốc được xây dựng dựa trên một tinh thần làm việc miệt mài. Bỏ mặc vợ trong phòng chờ sinh không là gì nếu so sánh với những doanh nhân Trung Quốc. Với vai trò là một nhà đầu tư mạo hiểm ở Trung Quốc, tôi từng chứng kiến một công ty khởi nghiệp hứa hẹn một chế độ cân bằng giữa công việc và cuộc sống tuyệt vời là “996”. Có nghĩa làm việc từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, 6 ngày 1 tuần. Phần lớn các công ty khởi nghiệp ở Trung Quốc là 997.
Chất lượng các sản phẩm Trung Quốc đã được cải tiến rất nhiều để tăng tính cạnh tranh. Ở thung lũng Silicone, các công ty cạnh tranh theo kiểu các bên chờ đến lượt để tấn công. Còn ở Trung Quốc, cạnh tranh giống như việc một đấu sĩ bước vào đấu trường, đánh đến chết chứ không cần phải kiêng nể gì. Chính sự cạnh tranh gay gắt này đã buộc các doanh nghiệp phải cản tiến sản phẩm với tốc độ ánh sáng, song song với việc phát triển một mô hình kinh doanh vững chắc. Và kết quả là dù còn nhiều tranh cãi nhưng Wechat và Weibo đã trở thành những sản phẩm tốt hơn Facebook và Twitter.
Thị trường Trung Quốc liên tục tiếp nhận các công nghệ và phương thức mới. Chỉ trong vòng 3 năm qua, thanh toán qua di động đã chiếm đa số trong các phương tiện thanh toán, thay thế cho tiền mặt và thẻ tín dụng. Tổng giao dịch năm 2017 là 18.8 nghìn tỷ đô, lớn hơn cả GDP của Trung Quốc. Làm sao mà điều đó có thể xảy ra? Thanh toán di động ở Trung Quốc được xây dưng trên một cơ sở hạ tầng tốt nhất thế giới: phí giao dịch gần bằng 0, chấp nhận các giao dịch nhỏ, ngang hàng. Gần 700 triệu người Trung Quốc có thể giao dịch với nhau, dù là online hay ngoài đời, vay nợ, tặng quà cho con cháu họ, cho người nông dân ở quê, hay thậm chí là cho ăn xin.
Tất cả những điều này được khuyếch đại nhờ vào quy mô khổng lồ của thị trường Trung Quốc, nơi tạo ra một kho dữ liệu khổng lồ dành cho việc phát triển AI. Trung Quốc sở hữu lượng dữ liệu nhiều gấp 3 lần Mỹ tính theo tỷ lệ người dùng di động, gấp 10 lần Mỹ trong ngành giao nhận đồ ăn, 50 lần trong ngành thanh toán di động, và 300 lần trong lĩnh vực chia sẻ xe đạp. (Một vài số liệu này đến từ bài nói của tôi tại TED năm nay)
Tất cả những dữ liệu này được các công ty Trung Quốc sử dụng để cải tiến cho AI của mình. Ngày nay, Trung Quốc sở hữu những công ty giá trị nhất trong những lĩnh vực tầm nhìn điện toán, máy bay không người lái, nhận dạng giọng nói, tổng hợp giọng nói, và phiên dịch tự động. Tổng giá trị của các công ty tầm nhìn điện toán Trung Quốc là khoảng 10 tỷ đô, và tổng giá trị của những công ty nhận dạng giọng nói cũng trong khoảng 10 tỷ đô.
Internet là lĩnh vực sinh ra nhiều ông lớn về AI. Điều này đúng với cả Trung Quốc và Mỹ. Ở Mỹ có: Google, Facebook, Amazon, Microsoft. Trung Quốc có: Alibaba, Tencent, Baidu. Bảy công ty này sở hữu phần lớn nhân lực làm về AI trên thế giới (trong đó Google chiếm nhiều nhất).
Ở Trung Quốc có rất nhiều cơ hội làm việc trong nghành công nghiệp AI nhờ có “lợi thế của người đi sau”, khi công nghiệp Mỹ đang bị chững lại, thì AI sẽ tạo ra đột biến lớn. Chúng ta đã được chứng kiến điều này trong lĩnh vực thanh toán, và sắp tới sẽ là bán lẻ, y tế, và giáo dục.
Khi nhìn vào số vốn của các quỹ đầu tư trên thế giới, thật không ngạc nhiên khi Trung Quốc chiếm 48%, trong khi Mỹ chiếm 38%.
