Bài viết này thể hiện cách mình đánh giá 1 dự án crypto, ở góc nhìn của 1 người làm trong ngành, nên có thể sẽ khác góc nhìn của 1 người trader hoặc investor đơn thuần.
Một dự án crypto thường được triển khai rất nhanh (tính từ lúc khởi động cho đến lúc IDO, ICO), nhưng lại có nhiều giai đoạn, mỗi giai đoạn cần dựa vào những yếu tố khác nhau để đánh giá.
Đối với việc bán token thì cũng có nhiều vòng bán token. Các vòng càng sớm thì càng ít thông tin để đánh giá, nhưng lợi nhuận thì lớn nếu dự án phát triển tốt.
Một dự án thông thường sẽ có các vòng bán token như sau (có thể nhiều hơn)
- Seed sale
- Private sale
- Whitelist sale
- Public sale
- Sau IDO, ICO
Có 1 điểm lưu ý rằng, các vòng seed sale và private sale không phải ai cũng có thể mua. Bạn cần có “1 giá trị gì đó” để đổi lấy quyền mua.
Vì thường 2 vòng này discount nhiều, và bạn thử nghĩ mà xem: tại sao họ phải bán cho bạn giá rẻ mà không chờ đến lúc lên sàn rồi mới bán, sẽ thu về nhiều hơn nhiều lần.
Nếu 1 dự án “tốt” mà bạn muốn mua được seed sale hoặc private sale, bạn cần đem đến cho họ 1 giá trị nào đó. Có thể là kiến thức, lời khuyên(mình thường dùng cách này), uy tín cá nhân,uy tín của tổ chức, cộng đồng, marketing,….
Nếu 1 dự án chỉ mời bạn mua seed sale hoặc private sale mà không đòi hỏi gì ở bạn(nghĩa là chỉ cần mỗi tiền của bạn thôi), thì hãy coi chừng. Có 3 trường hợp xảy ra:
- Họ có ý định scam, hoặc năng lực kém nên không chắc chắn về khả năng thành công của dự án. Họ muốn bán lúa non, kiếm được tiền ngay từ đầu càng nhiều càng tốt.
- Họ không có vốn để marketing. Điều này cho thấy họ có rất ít kinh nghiệm. Trong thế giới crypto này, mình chưa thấy ai có nhiều kinh nghiệm mà không có nhiều tiền cả⇒ một dấu hỏi về khả năng thành công của dự án.
- Họ muốn duy trì, giữ mối quan hệ với bạn, hoặc đơn giản là quý bạn nên họ coi suất mua private và seed sale đó như một món quà.
Vì thế, nếu có cơ hội để mua token ở các vòng sớm, hãy suy xét thật cẩn thận. Vì khi đó bạn có khá ít thông tin để đánh giá xem liệu dự án có thể thành công hay không.
Đây là một số điều mình sẽ nhìn vào khi đầu tư 1 dự án từ “trước khi IDO,ICO”.(sau IDO, ICO thì chủ yếu vào phân tích trend, phân tích tin tức là chính, có thể mình sẽ có bài khác về chủ đề này): Trước hết, mình định nghĩa 1 dự án thành công là 1 dự án có giá tối thiểu là x10 sau IDO(ICO). Khi đó những người tham gia đầu tư những vòng đầu đã có lãi, vì chỉ được vesting 10-20% lúc đầu, và giá đã được discount 30-70% so với giá IDO.
Ở những giai đoạn đầu (seed sale và private sale) mình sẽ dựa vào các yếu tố:
- Team-kinh nghiệm của team: nhìn vào team, mình có thể biết được 60% liệu dự án có thành công hay không. Vì trong lĩnh vực này, có 1 thứ rất quan trọng đó là kinh nghiệm. Nếu team đã có kinh nghiệm, đã từng triển khai 1 số dự án thành công trước đó, rất rất nhiều khả năng họ sẽ tiếp tục thành công.
- Trend: Làm đúng trend thì tỷ lệ thành công sẽ cao hơn rất nhiều. Vì thế, đây cũng là yếu tố cực quan trọng.
- Idea & Product: Về chi tiết product thì không có các tiêu chí cụ thể, tùy thuộc vào từng dự án, nếu là 1 dự án game thì ta cần xem game play, roadmap,…
- Tokenomic: Cũng rất khó để nói 1 tokenomic thế nào là tốt. Mỗi loại hình project (defi, gamefi, chain,…) có cách làm tokenomic khác nhau,
- Backer, Advisor: cũng rất quan trọng, vì nó làm tăng uy tín cũng như khả năng thành công lên rất nhiều.
Sau khi dự án đã đi được 1 chặng đường, đến vòng public sale, whitelist,… trước ido, thì yếu tố quan trọng nhất để đánh giá đó là cộng đồng. Không có cộng đồng hoặc cộng đồng yếu, thì dự án đó cầm chắc thất bại. Cộng đồng và phản ứng của cộng đồng chính là chìa khóa để 1 dự án có thể thành công.
Thông thường sẽ đánh giá các dự án thông qua số lượng member, tỷ lệ online, tần xuất tương tác, follower,… cách đơn giản là hãy so sánh cộng đồng của họ với các dự án thành công gần đó, và cùng lĩnh vực. Và luôn lưu ý kiểm tra các dấu hiệu “fake” số liệu, ví dụ như bot trong group telegram.
Tổng kết lại, có các tham số như sau để ranking 1 dự án (trước khi lên sàn), sau khi lên sàn thì sẽ khác. Sau khi chấm điểm, thì tính trung bình điểm nhân với hệ số, nếu đạt 5 điểm trở lên là có thể đầu tư.
- Team (nhìn vào kinh nghiệm chứ đừng nhìn vào profile): hệ số 10
- Trend (phù hợp trend): hệ số 3
- Idea & Product: hệ số 5
- Tokenomic: hệ số 2
- Cộng đồng: hệ số 10
- Backer, Advisor: hệ số 5
—–
P/s: Mỗi giai đoạn của 1 dự án có định nghĩa khác nhau về thành công, do có mục tiêu khác nhau. Bài viết này chỉ xoay quanh giai đoạn từ lúc bắt đầu đến lúc IDO, ICO, trước khi launch product.
Giai đoạn sau IDO, ICO và launch product thì có các tiêu chí khác để đánh giá, và định nghĩa khác về việc thế nào là thành công.
Theo: Nguyễn Việt Dinh
