Khu di tích lịch sử văn hóa Đại Hùng, linh thiêng trên đất Hồng Lĩnh

Theo dấu chân Vua Hùng về mạch đất thiêng thờ Tổ duy nhất Hà Tĩnh giữa 99 ngọn núi huyền thoại

Giữa trập trùng 99 ngọn núi Hồng Lĩnh huyền thoại, nơi được mệnh danh là đất “địa linh nhân kiệt” của Hà Tĩnh, có một tọa độ tâm linh vô cùng đặc biệt – Khu di tích lịch sử văn hóa Đại Hùng.

Khu di tích Đại Hùng, mang nhiều giá trị lịch sử và văn hóa

Hồng Lĩnh (tỉnh Hà Tĩnh) được xem là vùng đất địa linh nhân kiệt, sơn thủy hữu tình, thấm đẫm nhiều vỉa tầng văn hóa. Nơi đây, với khí thiêng của sông núi, đã trở thành một không gian huyền thoại, là đất giang sơn tụ khí.

Khu di tích lịch sử văn hóa Đại Hùng tọa lạc trên mái núi Mồng Gà, một trong 99 ngọn núi thuộc dãy Hồng Lĩnh, thuộc tổ dân phố 7, phường Đậu Liêu, thị xã Hồng Lĩnh, tỉnh Hà Tĩnh. Đây là một trong những khu di tích đặc biệt, nơi có sự dung hòa, giao thoa giữa tín ngưỡng dân gian, tôn giáo và Phật giáo. Nơi đây là điểm tâm linh thờ Thủy tổ Kinh Dương Vương và các bậc Vua Hùng duy nhất tại Hà Tĩnh.

Khu di tích lịch sử văn hóa Đại Hùng gồm: chùa Đại Hùng, đền thờ Thủy tổ Kinh Dương Vương và các Vua Hùng, cách thành phố Vinh tỉnh Nghệ An 20km đi về phía Nam, và cách thành phố Hà Tĩnh khoảng 30km về phía Bắc.

Theo dòng tư duy dân gian và lịch sử cho thấy nơi đây là cái nôi của tổ tiên Hồng Lạc, nuôi dưỡng một bộ phận dân tộc của Hồng Lam.

Chùa Đại Hùng là một trong 4 ngôi cổ tự được các bậc tiền nhân xây dựng trên vùng đất Hồng Lĩnh, bao gồm: Thiên Tượng, Long Đàm, Đại Hùng, Cực Lạc được xây dựng vào khoảng thế kỷ thứ 14 đời nhà Trần. Với khoảng cách địa lý phân bổ đều, tiếng chuông của mỗi chùa có thể vang vọng đến các chùa còn lại.

Cả 4 ngôi chùa đều có phong cảnh nên thơ, tĩnh mịch, được xem là vùng đất linh thiêng của xứ Nghệ. Chùa được xây dựng trên mái núi ở độ cao khoảng 150m so với mực nước biển. Đi bộ khoảng 200m theo con đường đá từ chân núi, du khách sẽ đến các hạng mục như Miếu cô chín, Nhà Tam Bảo, Nhà Tang Khách, Tượng Quan Âm, Nhà Thánh Mẫu, Nhà Hạ điền. Đặc biệt, ở đây còn có quả chuông cao trên 1m, nặng khoảng 200kg được chạm trổ tinh xảo và có khắc Đại Hùng tự chung. Chuông được đúc từ năm thứ 7 niên hiệu Cảnh Thịnh (1793-1801).

Nằm trong khuôn viên của Khu di tích là các hạng mục của đền thờ Thủy tổ Kinh Dương Vương và các Vua Hùng. Theo sử liệu cũng như các tư liệu truyền thống, đền thờ Thủy tổ và các bậc vua Hùng được nhân dân xây dựng cùng thời kỳ với chùa Đại Hùng vào thế kỷ thứ 14 trên mái núi phía Bắc thuộc đỉnh Mồng Gà, cách chùa Hạ khoảng 1km với độ cao 300m so với mực nước biển.

Nơi đây, cây cối tự nhiên xanh tươi, có các mạch nguồn nước mát chảy ra từ các mạch nguồn của đá tạo nên giếng nước mát lành, nhân dân ở đây gọi là giếng ngọc. Từ đền có thể nhìn bao quát cả một vùng rộng lớn non nước hữu tình.

Trải qua hàng trăm năm tồn tại, với sự khắc nghiệt của thời tiết, sự biến thiên của lịch sử, đa số các hạng mục của di tích đều bị ảnh hưởng, thậm chí có nhiều hạng mục đã thành phế tích. Được sự nhất trí về chủ trương của UBND tỉnh Hà Tĩnh, cấp ủy chính quyền của thị xã Hồng Lĩnh đã lập quy hoạch để xây dựng trùng tu tôn tạo khu di tích trên diện tích 43ha.

Khu di tích lịch sử văn hóa Đại Hùng bao gồm: Khu kinh đô Ngàn Hống, khu vực Chùa Thượng, chùa Hạ, cùng các hạng mục phụ trợ khác. Đây là di tích duy nhất trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh có phối thờ Thủy tổ Kinh Dương Vương và các Vua Hùng với những giá trị văn hóa lịch sử tâm linh. Di tích Đại Hùng được UBND tỉnh Hà Tĩnh xếp hạng di tích lịch sử cấp Tỉnh và năm 2008.

Hàng năm, tại Khu di tích văn hóa Đại Hùng luôn diễn ra 2 lễ hội chính, Lễ Húy kỵ Thủy Tổ Kinh Dương Vương vào ngày 18/1 (âm lịch) và đại lễ giỗ Quốc tổ Hùng Vương ngày 10/3. Vào những ngày này, các tăng ni phật tử cùng đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh lại hành hương về di tích đại hùng, về với kinh đô Ngàn Hống để dâng nén tâm hương hướng về cội nguồn dân tộc với tất cả tấm lòng thành kính tri ân. Các lễ vật được dâng lên giỗ Tổ là các sản phẩm từ nông nghiệp như bánh chưng, bánh tét, và các sản vật của địa phương.

Đại lễ thường diễn ra nhiều ngày, bao gồm cả phần lễ và phần hội với nhiều hoạt động sôi nổi như văn hóa văn nghệ, thi gói bánh chưng dâng tổ, thi đấu các môn thể thao truyền thống như đẩy gậy, đấu vật và các trò chơi dân gian đặc sắc gắn liền với chương trình lễ rước, lễ tế truyền thống và nghi lễ nhà nước.

Ngày giỗ Thủy Tổ và Quốc Tổ đã trở thành biểu tượng sâu sắc và độc đáo của giá trị văn hóa tinh thần Việt Nam. Sự kiện này thể hiện niềm tự hào, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân và truyền thống uống nước nhớ nguồn. Đây là nền tảng sức mạnh dân tộc trong tiến trình dựng nước và giữ nước, đồng thời là cơ sở để kế thừa và phát huy truyền thống văn hóa, lối sống thuần phong mỹ tục của người Việt.

 Giàu tiềm năng phát triển du lịch, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội

Khu di tích lịch sử văn hóa Đại Hùng nằm trong một vùng núi non trùng điệp, hệ sinh thái phong phú, không khí trong lành. Đây là điều kiện lý tưởng để phát triển du lịch tâm linh kết hợp với du lịch sinh thái. Du khách đến đây không chỉ để chiêm bái, cầu nguyện mà còn có cơ hội tận hưởng không gian yên bình, hòa mình vào thiên nhiên.

Những năm gần đây, địa phương đã chú trọng đầu tư vào cơ sở hạ tầng, nâng cấp cơ sở hạ tầng, cải thiện các dịch vụ lưu trú, ăn uống để phục vụ du khách. Việc đẩy mạnh quảng bá và liên kết với các tour du lịch trong và ngoài tỉnh đã giúp khu di tích ngày càng thu hút du khách thập phương.

Hàng năm, vào ngày 10/3 âm lịch, người dân trên khắp cả nước tổ chức lễ giỗ để bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên. Hoạt động này không chỉ mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc mà còn góp phần quảng bá hình ảnh của đô thị trẻ Hồng Lĩnh, thúc đẩy phát triển mọi mặt.

Các dịch vụ lưu trú, ăn uống, vận chuyển, mua sắm đặc sản địa phương ngày càng phát triển, tạo công ăn việc làm cho người dân, mở ra cơ hội lớn cho ngành dịch vụ và thương mại địa phương. Đồng thời, sự kết hợp giữa bảo tồn văn hóa và phát triển du lịch giúp nâng cao ý thức gìn giữ di sản, khơi dậy niềm tự hào dân tộc.

Ngoài khu di tích Đại Hùng, vùng đất Hồng Lĩnh còn nhiều danh thắng khác như hồ Thiên Tượng, chùa Hương Tích, đền thờ Nguyễn Du… Việc kết hợp các điểm du lịch này trong các tour tham quan sẽ tạo nên sức hấp dẫn lớn, kéo dài thời gian lưu trú của du khách, từ đó thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển.

Khu di tích lịch sử văn hóa Đại Hùng không chỉ là niềm tự hào của người dân Hồng Lĩnh mà còn là điểm nhấn quan trọng trong chiến lược phát triển của địa phương. Việc đầu tư bài bản, khai thác đúng tiềm năng sẽ giúp nơi đây trở thành điểm đến hấp dẫn, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị xã Hồng Lĩnh nói riêng cũng như tỉnh Hà Tĩnh nói chung trong tương lai.