Kế hoạch tái lập nhà nước Inca của vùng thuộc địa các tỉnh Nam Mỹ (Argentina hiện đại) trong quá trình đấu tranh giành độc lập khỏi đế quốc Tây Ban Nha.
Vào cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ XIX, đế quốc Tây Ban Nha bị rơi vào cuộc chiến tranh bán đảo 1807-1814 với Pháp, triều đình Tây Ban Nha rơi vào cuộc khủng hoảng nghiêm trọng và sự ảnh hưởng của mẫu quốc lên các thuộc địa bị suy giảm, các phong trào giành độc lập hình thành, trong đó có vùng thuộc địa các tỉnh Nam Mỹ (tức Argentina).
Kế hoạch tái lập nhà nước Inca là một đề nghị xuất hiện năm 1816 bởi Manuel Belgrano đến từ đại hội Tucumán, nhằm trao vương miện cho một hậu duệ quý tộc Inca còn tồn tại. Cùng thời điểm với chiến tranh giành độc lập, nội chiến Argentina giữa 2 lực lượng Buenos Aires và những người dân tỉnh lẻ. Buenos Aires từng là thủ đô của các phó vương quốc Tây Ban Nha trên đất Nam Mỹ và có ý định tiếp tục phát huy quyền lực đó, nhưng do thiếu một vị vua và quyền lực, các tỉnh cảm thấy mình có khả năng tự cai trị như nhau. Tinh thần chống Buenos Aires mạnh mẽ có mặt tại nhiều tỉnh.
Đế chế Inca đã bị quân đội Tây Ban Nha do Francisco Pizarro chỉ huy chinh phục và người dân Inca bị chiến tranh và dịch bệnh tàn phá sau khi vua cuối cùng của toàn đế chế là Atahuapla bị giết nhưng di sản Inca vẫn còn mạnh mẽ trong những người thổ dân của vùng Thượng Peru (tức Bolivia ngày nay) và giới hậu duệ quý tộc Inca không phải đã tuyệt chủng. Mặc dù cuộc chiến tranh của Tây Ban Nha và dịch bệnh đã khiến khoảng 7,7 triệu người Inca chết từ 1533-1572 nhưng vẫn còn khoảng 6 trăm nghìn người Inca may mắn sống sót. Belgrano nhận ra rằng, không giống như những năm trước ở Hoa Kỳ và Pháp, hình thức chính phủ cộng hòa không được đánh giá cao và các chế độ quân chủ lập hiến lại được ưa chuộng hơn. Điều này khiến ông đề xuất rằng các tỉnh được lãnh đạo bởi một vị vua Inca. Ông lý luận rằng nếu đất nước được cai trị bởi một chế độ quân chủ, các cường quốc châu Âu sẽ có nhiều khả năng công nhận nền độc lập của họ hơn. Và bằng cách khôi phục chế độ quân chủ Inca , phong trào ủng hộ độc lập sẽ thu hút sự ủng hộ từ các tỉnh phía bắc và người dân bản địa. Đề xuất cũng bao gồm việc chỉ định thành phố Cuzco , thủ đô cũ của đế chế Inca, làm thủ đô của đất nước, thay thế cho Buenos Aires (vì vào thời điểm này vùng Cuzco vẫn còn thuộc sự ảnh hưởng của toàn bộ chính quyền các thuộc địa Nam Mỹ của Tây Ban Nha nói chung hay còn gọi là Phó vương quốc Peru chứ chưa thuộc về nhà nước độc lập Peru). Tuy nhiên, ý tưởng tái lập đế chế Inca không phải là một ý tưởng mới mà nó đã xuất hiện sớm nhất là vào năm 1790 Francisco de Mirande đã có kế hoạch cho một đế chế nơi hậu duệ của các hoàng đế Inca ngày xưa sẽ trị vì. Một ứng cử viên có thể được đề xuất trao vương miện là Don Dionisio Inca Yupanqui, ông là một hậu duệ của quý tộc Inca, ông cùng cha và anh trai Manuel chuyển đến Tây Ban Nha vào năm 1769 để khẳng định hiệu quả kinh tế của danh hiệu quý tộc của mình. Cha của ông đã tham gia quân đội ở Nam Mỹ và Tây Ban Nha, cố gắng ở đó để chứng thực danh hiệu quý tộc của ông. Đề xuất của Belgrano lại được thảo luận vào ngày 12 tháng 7 năm 1816, do Manuel Antonio Acevedo , đại diện của tỉnh Catamarca nêu ra. Có sự ủng hộ mạnh mẽ từ các đại diện của các tỉnh Thượng Peru và phía tây bắc nhưng người từ Buenos Aires chống lại nó vì không muốn quyền lực trung ương bị chuyển đến vùng Cusco xa xôi. Không thể hủy kế hoạch khôi phục đế chế Inca, các đại diện của Buenos Aires đã buộc phải trì hoãn kế hoạch này càng lâu càng tốt, đồng thời nói rằng quốc hội cần được ở ngay Buenos Aires, điều này sẽ cho phép ảnh hưởng mạnh mẽ hơn đến sự phát triển của toàn đất nước. Belgrano và Güemes đổi ý định muốn chuyển thủ đô về Tucuman, và San Martín chấp nhận việc di chuyển, nhưng với điều kiện là ghế chính phủ của giám đốc tối cao phải được chuyển đến thành phố Córdoba. Do có sự rắc rối nên kế hoạch táp lập nhà nước Inca bị buộc phải hủy bỏ, và thay vào đó quốc hội đã ban hành một bản hiến pháp quý tộc. Nó cũng sẽ tạo ra một chế độ quân chủ, nhưng nhà vua sẽ không phải là người Inca. Đó sẽ là một người Pháp (vì Pháp và Tây Ban Nha có xung đột với nhau trước đó), người này là hoàng tử De Luca, tuy nhiên sự thành lập chế độ quân chủ mới do De Luca cầm quyền cũng đã không thành hiện thực vì thất bại của Buenos Aires trong trận chiến Cepeda cuộc cuộc nội chiến Argentine , điều này đã kết thúc quyền lực của các giám đốc tối cao và bắt đầu một thời kỳ vô chính phủ của Argentina trước khi quốc gia này bước vào thời kỳ ổn định chính trị và nền cộng hòa tổng thống được thành lập vào năm 1826.
Nguồn: Wikipedia tiếng Anh.
