Tập thể dục tác động thế nào đến não bộ của chúng ta?

Link: https://qr.ae/pNy2GQ

Cảm ơn bạn Lại bàn sau đã giúp edit ảnh.

_________________

Một nghiên cứu tại Đại học Colombia đã chỉ ra rằng những người luyện tập ở cường độ từ trung bình đến cao có thể phát triển và duy trì các tế bào thần kinh ở hồi răng của hồi hải mã gấp 2 đến 3 lần những người không tập thể dục. Quá trình này có thể ví như việc xây dựng các đường ray nối liền những vùng thành phố cách xa nhau vậy á. (hình 1)

Nhưng mà bạn vẫn phải đáp ứng một vài yêu cầu khác nữa:

Từ lâu người ta đã biết tập thể dục có thể giúp tăng trưởng các tế bào thần kinh não. Nhưng những nghiên cứu mới đây cũng đã chứng minh việc tập thể dục có khả năng ảnh hưởng đến hệ thống phân tử – sự hình thành các đường dẫn thần kinh mới trong não bộ được gọi là sự mềm dẻo khớp nối thần kinh, giúp tăng cường khả năng học tập và ghi nhớ. Chúng ta đều biết việc luyện tập thường xuyên với cường độ cao sẽ điều biến quá trình chuyển hóa năng lượng, nhưng chúng ta đã bỏ qua việc tập thể dục cũng đóng vai trò quan trọng đối với yếu tố dưỡng thần kinh não (BDNF). Chà, BDNF được tiết ra nhiều hơn khi tập các bài tập cardio hơn là khi tập tạ, nhưng chúng ta sẽ bàn về nó sau nha.

Đến với vấn đề thứ hai nào. Những nghiên cứu mới đây cho thấy việc tập luyện thường xuyên với cường độ cao (đối lập với những học thuyết cũ về việc luyện tập trong một khoảng thời gian dài) sản sinh ra một lượng đáng kể mức ngoại vi của BNDF và các nhóm chất sinh lý như dopamine,epinephrine hay norepinephrine. Một nghiên cứu đã chứng minh rằng khả năng học từ vựng sẽ nhanh hơn 20% và cải thiện đồng thời khả năng ghi nhớ ngắn hạn và dài hạn đối với các từ vựng đã học sau khi tập thể dục ở cường độ cao. Hơn thế nữa, tập thể dục còn tăng thêm – ở một số trường hợp thì gần như là tăng gấp đôi – thời gian sống sót của những tế bào mới, minh chứng rõ ràng cho việc tập thể dục là một phương pháp tốt nhất để thúc đẩy sự tăng trưởng của tế bào thần kinh.

Nó diễn ra như thế nào nhỉ? Tập thể dục làm tăng cường trao đổi chất và chức năng của ti thể và có khả năng làm giảm kích ứng oxi hóa liên quan tới hồi hải mã. Thể hiện rõ ràng nhất là quá trình tạo nên các chất dinh dưỡng thần kinh mới ở hồi hải mã – thuộc nhóm các yếu tố tăng trưởng duy trì sự tồn tại, phát triển và các chức năng của các tế bào thần kinh – trong đó BDNF là nổi bật nhất.

Bằng cách điều chỉnh tăng mức độ BDNF (với sự trợ giúp của IGF-1) và các hormone hỗ trợ (testosterone so với estrogen), tập thể dục còn giúp tăng trưởng tế bào thần kinh và tạo ra những đường dẫn thần kinh mới trong não bộ (tính dẻo dai của não). Quá trình chủ yếu liên quan tới học tập được gọi là sự tăng cường điện năng dài hạn. (long term potentiation; LTP). Những tế bào thần kinh giao tiếp với nhau thông qua các sợi trục thần kinh có điểm kết thúc là những khớp kết nối (xinap) – khi một tế bào nhận được một mức độ kích thích nhất định, nó kích hoạt những hành động tiềm ẩn nhảy đến một tế bào thần kinh khác – nơi tạo ra phản ứng kích thích hoặc ức chế – thông qua xinap với sự trợ giúp của chất dẫn truyền thần kinh. LTP được hiểu đơn giản là quá trình tăng cường sự kết nối giữa tế bào A và tế bào B – trong thực tế thì phức tạp hơn một chút, vì LTP cũng hoạt động bằng cách tăng “tính đặc hiệu đầu vào” (một xinap không dẫn truyền sang xinap khác), sự phối hợp giữa các xinap và đồng thời tăng cường mức độ của rất nhiều các tín hiệu yếu.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng kết hợp tập aerobic và rèn luyện thể thực – đồng thời kết hợp tập luyện các động tác với nhau và tập với cường độ cao – mang lại lợi ích lớn nhất cho quá trình nhận thức. Chế độ tập thể dục càng phong phú, tâm trí bạn sẽ trở nên sắc bén hơn. Nhưng cách tập thể dục khác nhau cũng mang những tác động khác nhau đến não bộ. Tập thể lực và cardio đã cho thấy những kết quả tốt nhất, mặc dù chúng ảnh hưởng đến những đường dẫn thần kinh hoàn toàn khác nhau. Cardio có xu hướng có ảnh hưởng lớn hơn đến các hệ mạch máu và BDNF, trong khi tập thể lực ảnh hưởng đến IGF-1 và các hormone hỗ trợ khác – nên các bài tập kết hợp sẽ mang đến hiệu quả cao nhất.

Còn hai lợi ích của việc tập thể dục thường xuyên nữa nè. Đầu tiên, nó giúp điều chỉnh nồng độ cortisol và phản ứng chiến-hay-chạy (thường liên quan đến các bệnh sa sút trí tuệ, cũng như gây các tổn thương vật lý đến hồi hải mã) thông qua việc kích hoạt hạch hạnh nhân tăng cường hình thành trí nhớ đồng thời các thông tin nổi bật về mặt cảm xúc cũng được lưu trữ hiệu quả hơn. Thứ hai, tập thể dục thể hiện vai trò đáng kể trong việc chống lại bệnh Alzheimer và các chứng mất trí. Hầu hết các nhà khoa học đều đồng ý rằng beta amyloids – một cấu trúc protein bậc hai không độc lực – bằng một cách nào đó đã dồn cục lại với nhau, cản trở và làm biến dạng mạng lưới thần kinh bình thường. Người ta vẫn chưa biết được rằng liệu việc tích tụ quá mức các mảng xơ có phải là thủ phạm chính cho căn bệnh này hay là do những nguyên nhân khác như oligomers (những chất độc cho tế bào não, hình thành khi một protein gọi là alpha synuclein hoạt động sai), rối loạn chức năng của bộ khung tế bào protein, tiểu đường.

Hơn nữa, sự tối ưu hóa này cũng tạo ra sự bảo vệ thần kinh đáng kể cho não bộ khi chúng ta già đi – nó có thể so sánh với công việc trí óc chuyên sâu (như học một ngôn ngữ mới) Chế độ luyện tập mạnh mẽ đã được tìm thấy là rất có lợi cho bệnh Alzheimer bằng cách tăng lưu lượng dịch não tủy (CSF) và làm sạch cấu trúc tế bào thần kinh. Những lợi ích khác cũng đang được khẳng định trong bệnh Parkinson- khi các tế bào sản xuất dopamine bị mất – nhưng vẫn đang trong những bước nghiên cứu đầu tiên. Trong các nghiên cứu, một chế độ tập thể lực chuyên sâu sẽ giúp khôi phục các vòng cơ bị suy yếu và sự biệt hóa thần kinh, giảm thiểu sự mất đi của tế bào dopaminergic và tăng sự vận chuyển các tế bào sản xuất dopamine đến các vùng bị thương. Người ta suy đoán rằng tập thể dục ở người bệnh Parkinson cũng có khả năng tương tự – trong khi trong dịch não tủy của người bệnh Alzheimer đang rửa sạch các mảng amyloid beta, thì cơ chế làm sạch tăng cường của Parkinson là làm giảm alpha synuclein, một loại protein khác dồn cục và gây tử vong cho các tế bào thần kinh.
(ND: rất nhiều từ chuyên ngành mình không rõ hoặc dịch sai, mong các bạn có thể sửa giúp mình. Mình cảm ơn ạ)