Học sinh rối loạn tâm thần sau kỳ thi vào lớp 10: Những dấu hiệu cảnh báo cha mẹ không nên bỏ qua

Học sinh tự tử sau kỳ thi vượt cấp

Th.BS Nguyễn Viết Chung, Trưởng khoa Sức khoẻ tâm thần (Bệnh viện E) cho biết, sau mỗi mùa thi, số học sinh gặp các vấn đề rối loạn tâm thần do áp lực điểm số đến khám, điều trị tại khoa thường tăng lên.

Mới đây, khoa tiếp nhận một trường hợp nam sinh thi vào lớp 10 không dám về nhà sau khi điểm số không như kỳ vọng. Thậm chí nam sinh còn nghĩ quẩn dùng dao cắt vào tay, cổ để tự sát. Rất may, nam sinh được mọi người phát hiện, đưa vào bệnh viện cấp cứu, sau đó được điều trị rối loạn cảm xúc tại khoa.

Trường hợp khác là một học sinh lớp 12 đã rất buồn sau khi thi tốt nghiệp THPT do làm bài không tốt. Học sinh đã mua sẵn thuốc, sau khi có kết quả, nam sinh sử dụng để tự sát. Gia đình phát hiện đưa đi khám, học sinh được điều trị và đã ổn định trở lại. 

Bác sĩ Chung cho rằng áp lực đối với trẻ thường đến từ quá trình ôn thi trước đó. Điểm số thi không được như mong muốn đã khởi phát những bệnh lý tâm thần. Các bạn học sinh sẽ có phản ứng cấp như stress, lo lắng, lo âu, mất ngủ, suy nhược thần kinh. 

Trường hợp nặng hơn sẽ có những rối loạn trầm cảm, nặng nề hơn là tìm tới tự sát. Ngoài ra, ở một số trẻ, khi chịu áp lực điểm thi, có thể tìm tới chất kích thích để giải tỏa như bóng cười, cần sa, các chất hướng thần, đồ uống có cồn…

“Áp lực về điểm thi có thể gây ra nhưng rối loạn tâm thần tùy mức độ khác nhau. Do vậy, việc nhận biết trẻ đang gặp vấn đề áp lực về điểm số để hỗ trợ, giải tỏa là rất quan trọng”, bác sĩ Trung nhấn mạnh.

Bác sĩ cũng đưa ra một số dấu hiệu học sinh đang có áp lực về điểm số là thay đổi tính cách: Bỗng trở nên trầm tính, buồn vô cớ, hay khóc, thích ở một mình… là phản ứng thu rút khỏi cuộc sống. Đây là hệ quả của stress, rối loạn lo âu khiến trẻ muốn trốn tránh.

Dấu hiệu bất an, bồn chồn, dễ cáu gắt: Ở một số trẻ sẽ có triệu chứng bồn chồn, bất an, đi lại nhiều, đứng ngồi không yên. Điều này chứng tỏ trẻ đang ở trong trạng thái lo âu.

Dấu hiệu mất ngủ, mệt mỏi: Một số trường hợp trẻ xuất hiện rối loạn giấc ngủ. Trẻ có thể than phiền hay đau đầu mệt mỏi, chán ăn…

“Khi trẻ có điểm thi thấp, chính bản thân con đã áp lực. Ngoài ra, trẻ còn có những áp lực từ bạn bè (đồng trang lứa), người quen, họ hàng, xã hội đánh giá… Do vậy, gia đình, thầy cô cần là những người hỗ trợ cảm xúc nhiều cho trẻ trong giai đoạn này”, bác sĩ Chung lưu ý.

Điều quan trọng nhất đối với các phụ huynh, thầy cô là ứng xử phải hết sức tế nhị. Thứ nhất, bố mẹ/thầy cô giáo cần biết được năng lực của con, học trò của mình; tránh việc kỳ vọng quá mức, không thực tế. Thứ hai, phụ huynh, thầy cô cần tế nhị trong việc hỏi thăm liên quan tới điểm số. Sự tế nhị sẽ thể hiện sự chấp nhận thay vì so sánh, đánh giá.

Theo bác sĩ Chung, việc hỗ trợ cảm xúc cho trẻ rất cần có sự quan tâm, sẻ chia của bố mẹ. Trong trường hợp này, bố mẹ nên chấp nhận điểm số thi không thay đổi được. Tuyệt đối không phán xét, so sánh kết quả điểm số hay những gì con chia sẻ.

Để phòng ngừa trường hợp đáng tiếc xảy ra do rối loạn tâm thần liên quan tới điểm số thi, bác sĩ Chung gửi gắm: “Các bậc phụ huynh cần nhớ một điều – con cái là để chăm sóc, bao bọc, chăm chút. Con cái sinh ra không phải để bố mẹ kỳ vọng, đặt áp lực. Vì vậy, nên giữ tình cảm với con từ những ngày đầu tiên khi con mới chào đời”.

Đừng để học sinh tự tử, cha mẹ hãy là người bạn đồng hành cùng con?

Trao đổi với PV Dân Việt, PGS.TS Trần Thành Nam, Phó hiệu trưởng Trường ĐH Giáo dục – Đại học Quốc gia Hà Nội) cho rằng, qua quá trình can thiệp tâm lý nhiều năm qua cho thấy, “hậu” mùa thi, tỉ lệ học sinh nhập viện chăm sóc sức khoẻ tâm thần và lo âu trầm cảm, ý nghĩ tự sát cũng tăng. Ông Nam cho rằng, nguyên nhân đầu tiên có thể cha mẹ đặt kỳ vọng lớn lên con.

Theo ông Nam, khi các con nhận được kết quả không tốt, cách phản ứng, thái độ hoặc có lời nói vô tình tạo thêm những áp lực vô hình. Một nguyên nhân nữa có thể chính con cái đã có những dấu hiệu, những hành vi thể hiện suy nghĩ tiêu cực nhưng cha mẹ không đủ nhạy cảm để nhận ra trong thời gian này. Điều đó khiến những đứa trẻ cảm thấy dường như mình đã ở bước đường cùng.

“Hành vi thu mình, không chia sẻ với ai sau thất bại, khiến các bạn trẻ chìm ngập trong những suy nghĩ tiêu cực và hoảng sợ. Chẳng hạn các em hình dung ra hình ảnh những người khác sẽ cười nhạo, thể diện gia đình sẽ bị hạ thấp, bản thân mình sẽ là tội nhân. Những bạn khác cùng lớp có lực học yếu hơn có thể tung tăng đến những ngôi trường mới chỉ có mình ở lại…”, PGS Thành Nam cho hay.

Cũng theo ông Nam, các em hoàn toàn không nhận ra rằng những cảm xúc, suy nghĩ này sẽ sớm qua đi nếu tiếp tục ra ngoài và chia sẻ. Tuy nhiên do không có người đồng hành, giúp đỡ vượt qua, các em bị “mắc kẹt” trong những cảm xúc tiêu cực, cảm thấy mình thật vô giá trị nên tìm cách kết thúc nó.

“Với những người có suy nghĩ tiêu cực trên đây, các em chỉ quen nhìn vào cái ngắn hạn, coi thất bại là dấu chấm hết cuộc đời và tin không thể có tương lai tươi sáng. Do không chịu được chính bản thân mình, các em trừng phạt bản thân bằng cái chết. Với những người có dấu hiệu thu mình và suy nghĩ tự tử, điều cha mẹ nên làm ngay lúc này là hãy ở bên, động viên con thay đổi cách nhìn nhận về thất bại như cơ hội học hỏi. Đừng bao giờ làm con bẽ mặt hoặc xấu hổ vì nó. Hãy vẽ ra một tương lai tươi sáng cho con và nhắc nhở rằng điều kiện tiên quyết cho một tương lai tươi sáng là con cần phải sống”, PGS Trần Thành Nam nói.

Đồng thời chuyên gia này chia sẻ kinh nghiệm, bố mẹ nên tìm cho con những tấm gương người nổi tiếng thế giới nhưng cũng lịch sử học hành không được ghi nhận (như Edison hoặc cả Einstein) để đến khi họ thành công, nhìn lại và bật cười vì những thất bại mà người khác trầm trọng hóa nó. Cùng với việc động viên, cha mẹ cũng cần loại bỏ những loại vật dụng có thể gây hại đến cơ thể. Nếu các em có dấu hiệu trầm cảm về tâm lý, cần can thiệp sớm trước khi quá muộn để xử lý.