Cuốn sách Hiểu – Đường đến tự do được chọn lọc từ nhiều bài diễn thuyết của Osho, tập trung vào chủ đề hiểu để được là chính mình.
Như lời Osho đã nói, trong thế giới này thật khó tìm thấy một người hạnh phúc, bởi không ai đáp ứng được các điều kiện của hạnh phúc. Điều kiện đầu tiên là người ấy phải từ bỏ mọi sự so sánh. Bạn phải từ bỏ mọi ý nghĩa ngu ngốc về sự vượt trội và sự thấp kém. Bạn không vượt trội cũng không thấp kém. Bạn chỉ đơn giản là chính mình. Bạn đơn giản là hiểu bản thân, hiểu thế giới, hiểu cuộc sống. Khi đó, dù đang ở đâu, bạn cũng luôn cảm thấy mình đã về nhà.
Với những suy nghĩ thâm trầm, sâu sắc và mới mẻ, Osho từng bước dẫn dắt người đọc đi từ những bất ngờ này đến bất ngờ khác. Sự xuất hiện của người nổi loạn, quan điểm về tôn giáo, niềm tin, cách mạng, trách nhiệm… lần lượt được đưa ra qua mỗi bài viết. Tiếp cận với nguồn tri thức trong Hiểu – Đường đến tự do, chúng ta sẽ bóc tách từng lớp bí ẩn của đời sống, của tâm trí, và tìm đến hạnh phúc thực sự trong đời.
Zorba Phật, sự kết nối của phương Đông và phương Tây
Theo Osho, phương Tây đang khổ sở vì quá nhiều khoa học và phương Đông thì đau khổ vì quá nhiều tôn giáo. Cái chúng ta cần là một nhân loại mới nơi tôn giáo và khoa học trở thành hai phương diện trong một con người.
Ông đã đưa ra khái niệm Zorba Phật, là sự kết hợp giữa Zorba “tay chơi Hy Lạp” và Phật Thích Ca Mâu Ni. Chủng người mới Zorba Phật là sự gặp gỡ giữa niềm vui trần thế và hạnh phúc tâm linh. Nó cũng có thể xem là sự hợp nhất giữa thiên đường và hạ giới.
Việc nhìn ra sự bản chất kết nối giữa tinh thần và thể chất này của Osho sẽ giúp cho con người trả lời được những mâu thuẫn luôn mang trong mình về thân thể, về tâm trí. Không chỉ con người, hiện tượng này là hiện tượng của cả nhân loại trên trái đất, của phương Đông, phương Tây. Theo Osho, nó là nguồn cơn của mọi bất hạnh trong đời. Khi theo đuổi vật chất sung túc, phương Tây đã đánh mất linh hồn của nó, nội tâm của nó. Khi xung quanh toàn là sự vô nghĩa, buồn chán và đau khổ, phương Tây không tìm thấy bản chất con người của mình. Ở phương Đông, hệ quả cuối cùng của hàng bao thế kỷ xem vật chất là ảo ảnh và chỉ có ý thức mới có thể là chủ nhà con sống nhưng ngôi nhà trống rỗng. Thật khó tận hưởng cuộc sống với chiếc bụng đói, thân thể đau ốm và cái chết bủa vây. Osho chỉ ra rằng, cả phương Đông và phương Tây đều thất bại trong hạnh phúc được trở thành chính mình.
Và loài người mới mang tên Zorba Phật sẽ là tổng hòa của vật chất và linh hồn, giúp con người trở nên giàu có ở cả hai phương diện. Con người sẽ không cần phải từ bỏ thế giới này để có thể giới kia mà có thể tận hưởng tất cả những gì vật chất có thể đem tới và tất cả những gì ý thức có thể mang lại.
Osho đã dùng rất nhiều những câu chuyện thú vị cũng như những dẫn chứng gần gũi để nhân vật sự kết nối chặt chẽ giữa vật chất và ý thức, giữa thân thể và tâm trí. Việc này giúp người đọc dễ dàng tiếp cận và thấu hiểu. Từ đó có thể tìm về trạng thái nguyên bản của con người mà không bị chi phối bởi tôn giáo hay thể chế.
Bình thường là trạng thái hạnh phúc nhất
Trong một bài diễn thuyết của mình, khi được hỏi sự khác nhau giữa tầm thường và bình thường, Osho đã nói về trải nghiệm được làm người bình thường của mình. Theo ông, bình thường là hạnh phúc.
Theo ông, tầm thường là trạng thái chung của con người như vốn có. Đó là tình trạng chậm phát triển thông minh. Một người tầm thường giống như một cái cây bị cắt rễ thường xuyên để không phát triển. Thật thú vị khi tác giả chỉ ra rằng, để giữ một người tầm thường luôn tầm thường, ta sẽ phải nhét vào đầu của anh ta một thứ kỳ lạ, đó là ý nghĩ anh ta phi thường.
Trong khi đó, người bình thường là người tự nhiên. Tự nhiên không tạo ra những con người đặc biệt. Tự nhiên tạo ra những con người duy nhất. Tác giả nhấn mạnh, mỗi người là duy nhất theo cách riêng của mình.
Osho phân tích rất kỹ về người bình thường bằng những lập luận sắc bén. Ông nói, làm một người bình thường là việc phi thường trên thế giới. Mỗi con người nên quan sát bản thân mình thật kỹ. Nhận ra và thấu hiểu sự bình thường trong chúng ta sẽ khiến ta ở trong một không gian mở, tự nhiên đúng như con người ta.
Tác giả cũng chỉ ra một điều có ý nghĩa to về việc mọi người chấp nhận sự bình thường của mình. Theo ông, việc đó có thể giải quyết được hầu hết các vấn đề về sự bất bình đẳng trên thế giới này. Không quan trọng bạn làm gì, quan trọng là bạn làm việc đó như thế nào – làm theo cách riêng của bạn, theo tầm nhìn của bạn, theo tình yêu của bạn. Khi đó, cũng là khi bạn cảm nhận hạnh phúc, thứ hạnh phúc chỉ duy nhất bạn có.
Những bài thuyết trình của Osho đã góp phần quan trọng trong việc dẫn dắt những tâm hồn cô đơn lạc lối trong cuộc sống hiện đại này, khi ai cũng cảm thấy tổn thương, buồn bã bủa vây. Bằng cách đọc, suy ngẫm và thấu hiểu con người sẽ có nhiều thời gian để nhìn sâu vào thân thể và tâm trí mình, tìm được mối kết nối sâu sắc, để nhận biết được bản thân. Chỉ có bạn mới khiến bản thân mình hạnh phúc chứ không phải lời khuyên răn nào. Osho nói, cuộc sống rất đơn giản khi bạn hiểu. Nếu hiểu, bạn có thể bỏ hết mọi sự kiểm soát, bạn có thể được tự do bởi dù làm gì, bạn sẽ làm bằng sự hiểu biết của chính mình một cách thông thái và hạnh phúc.