(Hình ảnh là tóm tắt, thông tin chi tiết ở bài viết.)
Hệ thống thần kinh là trung tâm điều khiển đam mê và động lực. Nó còn đóng vai trò to lớn trong việc đối mặt với stress. Đôi khi chúng ta cứ nghĩ là chỉ cần tập trung làm một việc gì đó thì sẽ thành công, nhưng không phải, đôi khi bạn rất khó tập trung, không có hứng làm việc, sẽ có những ngày bạn rơi vào tình trạng không muốn làm gì cả.
Các thành phần của chất dẫn truyền thần kinh sẽ “thao túng” cảm xúc như vui, buồn, tự tin, trầm cảm,… cho đến các thói quen, hành động trong ngày. Mình sẽ đề cập 8 chất dẫn truyền thần kinh ở khía cạnh tính cách và hành vi, không đi sâu vào chuyên môn y khoa.
Đây là những chất dẫn truyền thần kinh phổ biến nhất, trên thực tế có hơn 100 tác nhân (đã biết) có thể hoạt động như chất dẫn truyền thần kinh. Có hai loại chất dẫn truyền thần kinh chính: hưng phấn và ức chế.
ADRENALINE
Còn được gọi là epinephrine, là một loại hormone được tạo ra trong những tình huống căng thẳng hoặc phấn khích. Nó kích thích tăng nhịp tim, co mạch máu và giãn đường thở, để tăng lưu lượng máu đến cơ và tăng lượng oxy đến phổi. Điều này dẫn đến tăng cường thể chất và nâng cao nhận thức.
NORADRENALINE
Còn được gọi là norepinephrine, là một chất dẫn truyền thần kinh ảnh hưởng đến sự chú ý và hành động phản ứng trong não. Cùng với adrenaline, nó cũng tham gia vào phản ứng ‘chiến đấu hoặc bỏ chạy’. Tác dụng của nó trong cơ thể là làm co mạch máu để tăng lưu lượng máu.
DOPAMINE
Có liên quan đến cảm giác vui vẻ và hài lòng. Nó cũng liên quan đến nghiện ngập, động lực và vận động liên tục. Cảm giác hài lòng do dopamine gây ra có thể trở thành ham muốn, và để thỏa mãn điều này, người đó sẽ lặp lại các hành vi dẫn đến giải phóng dopamine. Những hành vi này có thể là tự nhiên, như khi ăn uống và quan hệ tình dục, hoặc không tự nhiên như nghiện các chất kích thích, ma túy.
SEROTONIN
Được cho là một chất góp phần tạo nên cảm giác hạnh phúc và khỏe mạnh. Nó điều chỉnh chu kỳ giấc ngủ cùng với melatonin, đồng thời cũng điều chỉnh hoạt động của đường ruột. Mức serotonin thấp có liên quan đến trầm cảm, lo lắng và một số rối loạn tâm thần. Tập thể dục và tắm nắng cũng có thể có tác động tích cực đến mức độ serotonin.
GABA
Axit gamma-aminobutyric (GABA) là chất dẫn truyền thần kinh ức chế chính của não, vai trò của nó là làm dịu các dây thần kinh đang kích hoạt trong hệ thống thần kinh trung ương. Mức độ tăng lên giúp cải thiện sự tập trung và thư giãn tinh thần, trong khi mức độ thấp có thể gây ra lo lắng và cũng có liên quan đến chứng động kinh. GABA cũng góp phần kiểm soát vận động và thị lực.
ACETYLCHOLINE
Viết tắt là ACh, là chất dẫn truyền thần kinh chính liên quan đến suy nghĩ, học tập và trí nhớ. Trong cơ thể, nó tham gia vào việc kích hoạt hoạt động của cơ bắp. Thiệt hại đối với các khu vực sản xuất acetylcholine của não có liên quan đến sự suy giảm trí nhớ liên quan đến bệnh Alzheimer. Acetylcholine cũng có liên quan đến sự chú ý và nâng cao nhận thức cảm giác khi thức dậy.
GLUTAMATE
Là chất dẫn truyền thần kinh phổ biến nhất trong não, liên quan đến các chức năng nhận thức như học tập và trí nhớ. Nó cũng điều chỉnh sự phát triển của não. Glutamate làm nơ-ron tăng tổng hợp nitric oxid (NO). Glutamate thực sự độc đối với tế bào thần kinh với số lượng lớn hơn, và nếu có quá nhiều, nó có thể giết chết hế thần kinh. Tổn thương não hoặc đột quỵ có thể dẫn đến việc tạo ra chất dư thừa có hại, giết chết các tế bào não.
ENDORPHIN
Là một loạt các hợp chất, được hình thành từ các chuỗi dài của nhiều axit amin. Chúng được giải phóng trong não khi tập thể dục, hưng phấn, đau đớn và hoạt động tình dục, và tạo ra cảm giác khỏe khoắn hoặc thậm chí là hưng phấn. Ít nhất 20 loại endorphin đã được xác định ở người. Một số loại thực phẩm, chẳng hạn như sô cô la và thức ăn cay, cũng có thể kích thích giải phóng endorphin.
