Hán Vũ Đế và cách dùng người vô lý?

Năm 90 TCN, Hán Vũ Đế phái Nhị sư tướng quân Lý Quảng Lợi đem 3 vạn quân đánh Hung Nô, bị đại bại, hầu như toàn quân bị tiêu diệt, Lý Quảng Lợi phải chạy về. Cháu của Lý Quảng (không phải Lý Quảng Lợi) là Lý Lăng, lúc đó là Kỵ đô úy, đem 5000 quân bộ, tác chiến với Hung Nô. Thiền Vu Hung Nô thân chỉ huy 3 vạn kỵ binh vây chặt toán quân ít ỏi của Lý Lăng. Mặc dù Lý Lăng có tài bắn tên rất giỏi, binh sĩ cũng hết sức dũng cảm, nhưng 5000 bộ binh sau khi đã giết chết năm, sáu ngàn kỵ binh Hung Nô vẫn bị quân địch đông đảo đánh bại. Do không có quân cứu viện, nên cuối cùng chỉ còn hơn 400 quân Hán chọc được vòng vây chạy thoát. Riêng Lý Lăng bị quân Hung Nô bắt được, phải đầu hàng.

Tin Lý Lăng đầu hàng Hung Nô làm chấn động triều đình. Hán Vũ Đế bắt mẹ và vợ con Lý Lăng giam vào ngục, rồi triệu tập đại thần, nghị tội Lý Lăng. Các đại thần đều buộc tội Lý Lăng tham sống sợ chết, nên đã đầu hàng Hung Nô. Hán Vũ Đế hỏi ý kiến Thái sử lệnh Tư Mã Thiên về việc này. Tư Mã Thiên nói: “Lý Lăng chỉ đem theo không tới 5000 bộ binh, đi sâu vào đất địch, đánh lại với mấy ngàn kỵ binh. Tuy bị thua trận, nhưng ông ta đã giết được nhiều địch như thế, cũng có thể tạ tội với thiên hạ. Lý Lăng không chịu hy sinh tính mệnh, hẳn là có chủ ý để sau này lập công chuộc tội báo đáp lại hoàng thượng”.

Hán Vũ Đế nghe nói, cho rằng Tư Mã Thiên có ý chê bai Lý Quảng Lợi (Lý Quảng Lợi là anh ruột của Lý quý phi của Hán Vũ Đế) liền đùng đùng nổi giận, nói: “Ngươi ra sức biện bạch cho kẻ đầu hàng, chẳng phải là cố ý phản bội lại triều đình sao?”. Liền quát võ sĩ lôi Tư Mã Thiên vào nhà giam, giao cho đình úy luận tội.

Sau khi luận tội, Tư Mã Thiên bị xử vào tội đáng bị phủ hình (tội bị thiến). Tư Mã Thiên không có tiền chuộc tội, phải chịu hình phạt và giam vào ngục. Tư Mã Thiên cảm thấy bị phủ hình là một điều hết sức nhục nhã, đã định tự sát….

Hán Vũ Đế đem giết cả 3 họ của Lý Lăng và Lý Quảng Lợi.

Trích từ quyển: Lịch sử Trung Quốc (éo đến) 5000 năm