Dễ thấy nước Nga hiện giờ tuy vẫn là gã khổng lồ nhưng đã nhỏ hơn một chút so với giai đoạn cực thịnh của nó ở tầm cuối thể kỷ 19. 05 phần đất lớn nhất bị mất là:
1 – Alaska: phần màu xanh lá.
Nga chiếm được Alaska trong giai đoạn cuối của một quá trình Đông tiến thành công rực rỡ: chỉ trong hơn 200 năm mà họ chiếm được toàn bộ Siberia, thâu tóm vùng Viễn Đông, vượt eo biển Bering, chiếm lấy Alaska ==> Đế quốc Nga kéo dài từ Châu Âu sang Châu Á và cả Châu Mỹ!
Đây là quá trình gian khổ, tốn nhiều máu và tiền bạc. Người Nga đã khéo léo kết hợp sử dụng vũ lực, bóc lột với mua chuộc, chia rẽ để “khai hoang” (nói theo kiểu SGK Việt Nam) thành công một vùng đất rộng lớn. Đi kèm với đó là nhiều dân tộc ở Bắc Á và Bắc Mỹ bị diệt chủng bởi người Nga và bởi tự họ đánh giết lẫn nhau (vụ này hơi giống quá trình Tây tiến của nước Mỹ).
Nguyên nhân Nga sau đó mất vùng này: Sa hoàng Nga bán cho Mỹ do các khó khăn về tài chính trong cuộc chiến ở châu Âu (nhà không có gì ngoài đất);
2 – Mãn Châu Quốc: phần màu xám.
Nga chiếm được vùng này do sự suy yếu của Mãn Thanh cuối thế kỷ 19, nhà Thanh đã buộc phải ký các hiệp ước bất bình đẳng và cắt đất cho Nga.
Nguyên nhân Nga sau đó mất vùng này: Nga thua trận trong chiến tranh Nga – Nhật.
3 – Rất nhiều nước Trung Á ngày nay (Kazakhstan, Uzbekistan, Turkmenistan, Tajikistan, Kyrgyzstan): phần màu đỏ, tiến sát Afghanistan, Pakistan.
Nga chiếm được vùng này nhờ các Hãn quốc ở đây bận đánh lẫn nhau, người Nga nhân đó di cư đến và tằm thực dần dần. Điều này giúp người Nga chiếm ưu thế trong cuộc tranh giành ảnh hưởng với người Anh và nuốt chửng vùng này (thế kỷ 19).
Nguyên nhân Nga sau đó mất vùng này: nhân lúc Đế quốc Nga suy yếu sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, các nước này tuyên bố độc lập, chính quyền Liên Xô sau đó cũng công nhận độc lập cho các quốc gia này.
4 – Phần Lan và 3 nước Baltic (Lithuania, Latvia, Estonia): phần màu xanh nước biển.
Các quốc gia này vốn là chư hầu của Thụy Điển. Đế quốc Nga sau khi đánh bại Thụy Điển trong trận gì đó bố ai nhớ được ở Phần Lan thì phải đã xâm lược luôn các nước này.
Nguyên nhân Nga mất các vùng đất này cũng do Đế quốc Nga suy yếu sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, các nước này tuyên bố độc lập.
5 – Ba Lan, Ukraine, Belarus, một phần Rumani và vùng Kavkaz (Gruzia, Armenia, Azerbaijan…): phần màu tím và vàng.
Nga chiếm được các quốc gia này nhờ bắt tay với Đức phân chia Khối thịnh vượng chung Ba Lan – Litva. Ngoài ra Nga cuối cùng đã chiến thắng trong cuộc tranh giành ảnh hưởng kéo dài hàng trăm năm với Đế quốc Ottomans (Thổ Nhĩ Kỳ) ở khu vực này.
Nguyên nhân Nga mất các vùng đất này cũng do Đế quốc Nga suy yếu sau Chiến tranh thế giới thứ nhất.
Túm lại một nước to như Nga hay không to lắm (nói nhỏ là ăn chửi đó) như Việt Nam đều “mở cõi” bằng máu của dân nước mình và dân… nước láng giềng cả. Khi mạnh thì diện tích nở ra, khi yếu thì diện tích co lại. Chẳng có quốc nào tồn tại đến giờ mà “hiền lành” hay “đất rộng rộng nhờ ăn may” đâu
Quân Lê
