A: Duc Quyen, người đọc nhiều về Thế Chiến II và Chiến Tranh Đông Dương
Vào cuối năm 1967, Võ Thị Mô, một cô gái người Việt Nam, đã là nữ du kích dạn dày trận mạc khi chỉ mới 17 tuổi với thành tích tiêu diệt gần 1 tá lính Mỹ. Với Mô, lính Mỹ không khác gì lũ quái vật khát máu đã thiêu rụi làng mạc và giết chết đồng bào của mình. “Lần đầu giết người, tôi cảm thấy phấn chấn và thù hận hơn. Tôi đã ước rằng mình có thể giết sạch người Mỹ để được thấy đất nước hòa bình trở lại. ” – Mô nói chuyện với Tom Mangold và John Penycate (Tác giả cuốn sách The Tunnels of Cu Chi) nhiều năm sau đó.
Nhưng rồi sự việc xảy ra sau đó đã để lại sự xung đột trong lòng người phụ nữ này.
Một ngày nọ, trong lúc cô đang canh gác lối đi vào địa đạo tại khu vực Củ Chi, 3 lính Mỹ bước ra từ bụi rậm rồi bất ngờ ngồi xuống. Khoảng cách từ họ đến khẩu súng trường của cô chỉ là 10 yards. Họ không biết cô đang ở ngay gần đó, khẩu M16 nằm hờ hững trên đầu gối và họ cũng không có bất kỳ biện pháp phòng vệ nào.
Một kịch bản phục kích tựa như sách giáo khoa, một cô hội vàng cho cô gái trẻ nhưng dạn dày kinh nghiệm trận mạc nâng cao thành tích của mình. Mô nằm sát mặt đất, ngụy trang kỹ càng, khẩu AK-47 đã lên đạn, ngón tay của cô đặt lên cò súng, lúc này đây không còn gì có thể cứu được những người lính Mỹ kia. Cô nín thở và chuẩn bị siết cò, đột nhiên 3 người lính Mỹ lôi ra những lá thư và tấm ảnh. Tò mò, Mô dừng lại và quan sát. Cô vô cùng ngạc nhiên khi chứng kiến những người lính bắt đầu khóc như những đứa trẻ. Một trong số họ thậm chí còn lấy khăn tay để lau nước mắt cho những người đồng đội.
Vào giây phút đó, Mô đã nhận ra lính Mỹ sau cùng cũng chỉ là con người. Ngắm nhìn những tấm hình và đọc thư gửi từ những người thân yêu là những điều mà cô và những đồng chí của mình vẫn thường làm. Những người lính Mỹ kia chỉ lớn hơn cô vài tuổi, có lẽ cũng đang ở độ tuổi vị thành niên. Họ bị gửi đi nửa vòng trái đất cách xa quê hương và bị ép buộc tham gia một cuộc chiến mà họ không ủng hộ. Ngày hôm đấy, nhiệm vụ của họ chắc chắn không phải là “Tìm-và-Diệt”, mà đã trở thành “Tìm-và-Tránh”. Mô đơn giản là đã không thể kết liễu cuộc sống của 3 chàng trai trẻ, những người đang ngồi khóc trong im lặng khi đọc thư từ người thân. Khi 3 người lính đứng dậy, nữ du kích trứ danh của địa đạo Củ Chi khi ấy đã để họ bước đi.
Ủy viên chính trị của Mô ngay lập tức mở một cuộc điều tra về hành động của cô. Cuối cùng, thấu hiểu những gì đã xảy ra, ông đã bông đùa “Kẻ giết người Mỹ nay đã trở thành kẻ yêu người Mỹ” (“The American-killer has become the American-lover”). Cuộc điều tra về Mô kết thúc ngay sau đó.
===================
Bản trích viết về Võ Thị Mô – Dũng sĩ diệt Mỹ xã Nhuận Đức đăng trên báo An Ninh Thế giới, tác giả Nông Huyền Sơn (Bản trích này viết là có 4 lính Mỹ thay về 3 như bản dịch trên Quora) :
“Phục kích đến 2 giờ 30 phút chiều, bỗng từ mũi thước ngắm khẩu súng, Bảy Mô (Võ Thị Mô) trông thấy lần lượt 4 người lính Mỹ bò ra từ bụi rậm. Họ trải một tấm vải dù ngay vị trí quả mìn gài của Bảy Mô. 4 người ngồi 4 góc khui đồ hộp đặt giữa tấm khăn rồi lấy thư, hình ảnh vợ con ra xem. 4 người lính Mỹ ôm nhau khóc ròng rồi đốt các lá thư và hình ảnh vợ con.
Lúc đó chiến sỹ liên lạc của Bảy Mô rất nôn nóng lấy danh hiệu “Dũng sỹ diệt Mỹ” nên đòi bắn. Bảy Mô kiên quyết không cho.
Nhớ lại chi tiết này, bà Bảy Mô kể: “Tôi đoán 4 anh lính Mỹ đó lấy hình ảnh vợ con và thư từ của những người vừa chết trong trận đánh buổi sáng. Có thể những người chết là bạn thân của họ. Tôi nghĩ, họ cũng có lương tâm như mình nhưng do bị ép buộc cầm súng đi xâm lược. Lúc đó, họ không cầm súng bắn vào mình. Vì vậy, tôi không thể bắn”.
4 người lính Mỹ khóc chán chê rồi rút đi, để lại đống đồ hộp.
Uất ức vì không được lấy danh hiệu “dũng sỹ”, ông Năm Nh. – chiến sỹ liên lạc đã ôm đống đồ hộp của 4 người lính Mỹ đến báo cáo với Chi bộ chuyện Bảy Mô không căm thù Mỹ. Trong cuộc họp Chi bộ tối hôm đó, ông Bí thư đùng đùng quát mắng. Bảy Mô trần tình nguyên do. Hiểu ra, ông Bí thư Chi bộ làm thinh, không khen chê cũng không kỷ luật. Cuộc họp chuyển sang nội dung bố trí đội hình đánh địch vào sáng hôm sau.
Câu chuyện tưởng chừng chìm vào bí mật nếu đêm đó không có một biến cố.
Sau cuộc họp tối hôm đó, ông Ba Th. – một cán bộ du kích – chạy về phía địch xin đầu hàng. Để “làm quà” đầu hàng, ngoài chuyện khai báo cách bố trí lực lượng chiến đấu của ta, ông Ba Th. còn kể chuyện Bảy Mô tha mạng của 4 anh lính Mỹ. 1 trong 4 người lính Mỹ đó đã tiếp cận Ba Th. để hỏi chi tiết câu chuyện.
Đó là Trung úy John Penycate. Ám ảnh chiến tranh và cái chết, John Penycate đã ghi chép vào sổ tay cá nhân mẩu chuyện đó như ghi nhận một ân nghĩa đối với người nữ du kích phía bên kia chiến tuyến.
_______________________________
Cuộc hội ngộ “đối phương” sau 20 năm
Năm 1970, bà Bảy Mô được rút về làm Phó huyện đội trưởng Củ Chi. Sau đó được Tướng Nguyễn Thị Định rút về cho học quân sự ở đơn vị H12, tức Trường Sỹ quan Lục quân miền Nam. Học xong, Bảy Mô được giữ lại làm cán bộ huấn luyện sỹ quan, chuyên khoa du kích.
Kết thúc chiến tranh, Bảy Mô vẫn tiếp tục giảng dạy tại Trường Sỹ quan Lục quân cho đến năm 1978. Do sức khỏe yếu và cũng do kinh tế gia đình quá khó khăn, Bảy Mô xin ra quân với hàm Trung úy. Hộp tiếp đạn khẩu súng K54 mà Bảy Mô sử dụng được trưng bày tại Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam.
Chỉ quen chiến đấu, không hòa nhịp kịp với cuộc sống đời thường, bà Bảy Mô bươn chải đủ thứ nghề kiếm sống. Bà trôi dạt về tận Tây Ninh sống trong cảnh thiếu trước hụt sau.
Phần John Penycate, sau khi trở về Mỹ đã trở thành nhà văn và tích cực tham gia vào làn sóng phản đối chiến tranh Việt Nam. Năm 1985, ông trở về Việt Nam đến Củ Chi tìm ân nhân Bảy Mô. Không ai còn biết bà Bảy Mô trôi dạt nơi đâu. Qua những người cựu chiến binh ở vùng Đất Thép Củ Chi, John Penycate đã có được cái nhìn toàn cục cuộc chiến bảo vệ đất nước của vùng đất này. Và cũng qua những người cựu chiến binh, ông ta cũng biết thêm cuộc đời ân nhân Bảy Mô của mình.
Đầu năm 1989, John Penycate liên kết với nhà báo, đạo diễn truyền hình Tom Mangold cho xuất bản quyển sách “The tunnel of Cu Chi” (nhà xuất bản Berkly New York). Quyển sách đã ca ngợi cuộc chiến đấu chính nghĩa, nhân văn của nhân dân Việt Nam qua hình tượng những người du kích Củ Chi. Trong đó, quyển sách dành hẳn một chương ca ngợi nữ du kích Bảy Mô.
Quyển sách trở thành best seller ở Anh, Mỹ. Ngay sau đó, lần lượt các nhà xuất bản Hodder, Stougton (London), Albin Michel (Paris) tái bản hàng triệu bản.
Giữa năm 1989, nhà văn John Penycate và đạo diễn truyền hình Tom Mangold trở lại Củ Chi lần nữa với quyết tâm tìm bằng được Bảy Mô. Sau cả tháng dò hỏi, cuối cùng họ cũng tìm được bà tại … Bệnh viện Tây Ninh. Bà kiệt sức vì chống chọi với cái nghèo.
Nhà văn John Penycate và đạo diễn truyền hình Tom Mangold nhờ Sở Ngoại Vụ Tây Ninh tổ chức một cuộc đón tiếp long trọng Bảy Mô tại một khách sạn của Công ty du lịch Tây Ninh để tặng sách.
Khi đến nơi, thấy tấm thảm đỏ, bà Bảy Mô rụt rè bỏ dép bên ngoài. John Penycate vội quỳ sụp xuống mang dép vào chân của bà rồi nói: “Bà là ân nhân của tôi. Ở đây, bà là người quan trọng nhất”.
Khi kết thúc cuộc trò chuyện để quay phim tài liệu, John Penycate chân thành hỏi bà: “Bây giờ bà mong muốn gì? Bà có muốn tôi giúp bà một số tiền để cất nhà không?”
Bà Bảy Mô chân tình kể bằng giọng mộc mạc: “Trời ơi! Lúc đó đang khổ gần chết. Trong bụng thèm nói tôi cần tiền. Dì suy nghĩ lung lắm. Nếu nói cần tiền nó sẽ khinh mình. Sau khi đắn đo suy nghĩ, dì trả lời vầy, tôi cần đất nước hòa bình, không ai xâm lược. Ai xâm lược, tôi sẽ hô hào con cháu đánh nữa”.
Cái mộc mạc chân quê của bà Bảy Mô đã khiến nhà văn John Penycate và đạo diễn truyền hình Tom Mangold xúc động đến rưng rưng nước mắt.
Hiện nay, bà Bảy Mô trở về sinh sống ở ấp Phú Lợi, xã Phú Mỹ Hưng, Củ Chi. Nhờ được đồng đội cũ giúp đỡ, bà có được một căn nhà khang trang và mảnh vườn trồng cây ăn trái. Cuộc sống đã tạm ổn định. Bà đang được đề nghị xét tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng Vũ Trang Nhân Dân.
Theo: Quang Nhat
Ảnh: Trung úy cựu Sỹ quan Lục quân Võ Thị Mô chụp ảnh lưu niệm với Đại tướng Võ Nguyên Giáp