Vốn ở Tây Bắc đường núi khó đi, giao thông không thuận tiện nên người ta thường làm cơm lam trong ống tre ăn kèm với cá suối nướng, ít muối vừng mỗi khi lỡ bữa bên ngoài.
Gạo làm cơm làm là gạo nếp, có thể trộn thêm một ít gạo nếp cẩm, thêm ít muối, ít gừng rồi ngâm qua đêm, hôm sau thì cho vào ống tre, thêm ít nước và nút đầu lại bằng lá chuối. Khi nào ăn thì đem ra nướng thôi. Ngoài ống tre ra cũng có thể dùng ống nứa, ống vầy để làm cơm lam, quan trọng là ống tre phải là ống tươi và vỏ dày, thịt dày.
Lúc nướng thì vùi ống tre vào bếp lửa hoặc nướng trên giá, phải quay ống liên tục để cơm chín đều và không bị cháy. Một ống cơm ngon là khi bóc vỏ cứng ra thì vẫn còn một lớp vỏ lụa tre dính trên cơm, cơm chín đều, dẻo và thơm mùi nếp mới thêm chút mùi của tre mới nữa.
Mỗi dân tộc sẽ thích ăn cơm lam với các món ăn kèm riêng biệt. Người Thái thường dùng chẩm chéo làm từ muối, ớt, tỏi, hạt mắc khén để ăn cùng. Còn nếu vào hàng quán gọi món cơm lam thì nhớ gọi thêm gà nướng đồi mật ong, bò nướng ống tre, thịt nướng xiên và chút rượu cần để say túy lúy nhé.
