Chuyện hiếm về cặp vợ chồng được tặng Huân chương Độc lập hạng Nhất, từng hiến hàng nghìn lượng vàng cho nhà nước

Có lẽ tại Việt Nam hiếm có cặp vợ chồng nào được nhà nước trao tặng Huân chương Độc lập hạng Nhất như vợ chồng ông Trịnh Văn Bô và bà Hoàng Thị Minh Hồ, người từng hiến 5.147 lượng vàng cho cách mạng. Đây cũng là gia đình được biết đến là người kinh doanh phát đạt và giàu có bậc nhất Hà thành những năm 40 của thế kỷ trước.

Chuyện hiếm về cặp vợ chồng cùng được tặng Huân chương Độc lập hạng Nhất

Chiều một ngày tháng 8, chúng tôi gặp ông Trịnh Cần Chính (76 tuổi), tại biệt thự phủ màu rêu phong rộng hơn 300m2 trong khuôn viên 3.000m2 ở phố Hoàng Diệu, Hà Nội. Ít ai biết, ông Chính là con nhà tư sản dân tộc yêu nước Trịnh Văn Bô và Hoàng Thị Minh Hồ, người từng hiến 5.147 lượng vàng cho cách mạng. Đặc biệt hơn, có lẽ tại Việt Nam hiếm có cặp vợ chồng nào được nhà nước trao tặng Huân chương Độc lập hạng Nhất như vợ chồng ông Trịnh Văn Bô.

Trong câu chuyện với PV Dân Việt, ông Chính chia sẻ, là con thứ 6 trong gia đình có 7 anh chị em. Hiện chỉ có gia đình ông Chính và gia đình người anh trai Trịnh Kiến Quốc cùng sống trong ngôi biệt thự trên.

“Gia đình tôi trước đây là một hãng buôn tơ lụa, vải vóc hiệu mang tên Phúc Lợi vào loại lớn nhất ở Hà Nội những năm 40 của thế kỷ trước. Ngôi nhà ấy hiện là số 48 phố Hàng Ngang đã được gia đình trao tặng cho Chính phủ”, ông Chính kể.

Theo ông Chính kể, những năm 1940, cha mẹ ông là cụ Trịnh Văn Bô và cụ bà Hoàng Thị Minh Hồ được xem là một trong những người kinh doanh phát đạt trong lĩnh vực tơ lụa. Hai cụ sở hữu nhà máy dệt và kinh doanh bất động sản. Hai cụ cũng được xem là có khối tài sản khổng lồ vào thời điểm đó.

“Cha mẹ tôi trước đây đều sinh ra trong gia đình gia giáo, nề nếp, thừa hưởng một nền giáo dục cẩn thận từ ông bà. Cha tôi giỏi ngoại giao, đối ngoại tốt khi nói được tiếng Anh, tiếng Pháp. Mẹ tôi thì rất giỏi nữ công gia chánh, tháo vát. Bố mẹ tôi được ông bà cho ở riêng tại nhà số 48 Hàng Ngang và kế thừa tên hiệu Phúc Lợi cùng số vốn ban đầu 30.000 đồng Đông Dương.

Nhờ tiếng tăm của gia đình, với tài kinh doanh thiên bẩm, cha tôi đã kế tục sự nghiệp của ông bà để lại, từng bước tạo dựng và đưa thương hiệu Phúc Lợi phát triển”, ông Chính kể lại.

Khi đã có chỗ đứng vững chắc, vợ chồng ông Bô, bà Minh Hồ không ngừng mở rộng sản xuất, giảm giá thành cho sản phẩm của mình. Ông bà mạnh dạn mua lại một dây chuyền dệt vải và xây dựng nhà máy. Nhà máy dệt đã sản xuất ra nhiều loại vải thành phẩm đẹp, bán ra thị trường với mức giá hợp lý. Với vốn ngoại ngữ, ông Trịnh Văn Bô mạnh dạn đưa thương hiệu vải Phúc Lợi ra thị trường ngoài nước. Sản phẩm tơ lụa của Phúc Lợi đã được buôn bán sang các nước như Lào, Campuchia, Thái Lan, Anh, Pháp, Ấn Độ…

“Vào năm 1945, cha mẹ tôi khi đó mới ngoài 30 tuổi nhưng là thương nhân giàu có bậc nhất Hà thành. Dù vậy cha mẹ tôi lại rất chân chất, cư xử với gia nhân ân cần, không bao giờ to tiếng quở trách. Cha mẹ tôi luôn đặt triết lý kinh doanh ‘buôn bán 10 đồng thì giữ lại 7, còn lại giúp đỡ người nghèo và làm việc phúc đức’. Chính chúng tôi cũng được thừa hưởng đức tính yêu nước, yêu mọi người từ cha mẹ mình”, ông Chính chia sẻ.

Gia đình cụ Trịnh Văn Bô đã dành rất nhiều tiền để đóng góp từ thiện, giúp đỡ người nghèo và công lao lớn nhất là hỗ trợ cho cách mạng và nền độc lập của đất nước. Ông bà đã bỏ hàng nghìn đồng Đông Dương mua gạo cứu tế cho người dân bị lũ lụt. Trong nạn đói năm 1945, hai cụ đều kịp thời mang tiền đi cứu trợ người dân, mua 1.000 vé phát cháo phát cho người đói, nhờ thế mà nhiều người thoát chết trong gang tấc.

Đầu năm 1945, doanh nhân Trịnh Văn Bô quyết định ủng hộ 10.000 đồng Đông Dương, tương đương 250 cây vàng, cho Mặt trận Việt Minh, khởi đầu sự nghiệp đóng góp tài chính của gia đình. Hai cụ còn ủng hộ tài chính rất nhiều lần cho cách mạng. Tính đến trước Cách mạng tháng 8, gia đình cụ đã ủng hộ 8.500 đồng Đông Dương, tương đương khoảng 200 cây vàng theo thời giá bấy giờ.

Sau Cách mạng tháng Tám, ngân khố quốc gia khi đó chỉ còn 1,2 triệu đồng tiền Đông Dương, trong đó đa phần đã rách nát, không thể tiêu dùng được. Chính phủ phát động quyên góp ủng hộ và gia đình cụ được tiến cử vào Ban vận động Quỹ Độc lập và tiếp tục ủng hộ Quỹ này 20.000 đồng, tương đương 500 cây vàng. Ngoài ra, cụ còn vận động thêm được hơn 1 triệu đồng Đông Dương cho Quỹ.

Trong Tuần lễ Vàng, gia đình cụ tiếp tục đóng góp 117 cây vàng. Ngoài ra, vợ chồng cụ Trịnh Văn Bô còn là thành viên cốt cán trong Ban vận động “Tuần lễ vàng”, khích lệ giới công thương và nhân dân quyên góp được 20 triệu đồng Đông Dương và 370kg vàng.

Các tài liệu chính thức ghi nhận, chỉ riêng gia đình cụ Trịnh Văn Bô đã ủng hộ cho Chính phủ 5.147 lượng vàng, tương đương với 2.000.000 đồng Đông Dương (thời giá lúc đó). Gia đình cụ cũng hiến tặng Chính phủ căn nhà số 48 Hàng Ngang để làm địa điểm lưu niệm.

Cặp vợ chồng được tặng Huân chương Độc lập hạng Nhất: Niềm tự hào của con cháu

Ông Chính cho biết, căn biệt thự trên phố Hoàng Diệu được cha mẹ ông mua của một cặp vợ chồng người Pháp từ năm 1942. Căn biệt thự này cũng từng được cho Nhà nước mượn phục vụ vào việc chung.

“Thời đó, cặp vợ chồng người Pháp không có con nên khi biết tin họ có ý định bán căn nhà để vào Đà Lạt sinh sống, bố mẹ tôi sang xem thử và trong vòng 30 phút, bố mẹ tôi rất ưng ý mua với giá gần 300.000 đồng tiền Đông Dương. Khi đó tiền Đông Dương còn có giá hơn cả đồng đô la. Thời đó không đủ tiền để mua lại ngôi nhà này nên bố mẹ tôi đã vay cả tiền của Ngân hàng Đông Dương để mua cho được. Biết tiếng gia đình tôi nên ngân hàng cho vay luôn”, ông Chính kể lại.

Ông Chính cho biết, tuy cha mẹ đều đã mất nhưng gia đình luôn tự hào về họ.

Ông tâm sự, hiếm có ở Việt Nam cặp vợ chồng nào đều được Hội đồng nhà nước trao tặng Huân chương Độc lập hạng Nhất như vợ chồng cụ Trịnh Văn Bô – Hoàng Thị Minh Hồ. Cụ Trịnh Văn Bô được trao tặng Huân chương vào năm 1988, 3 năm sau Hội đồng nhà nước trao tặng cho cụ bà Hoàng Thị Minh Hồ.

“Tôi vô cùng tự hào khi cha mẹ, gia đình tôi giàu lòng yêu nước. Tự hào hơn khi chính tại ngôi nhà số 48 Hàng Ngang – nơi gia đình tôi từng sinh sống, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã soạn bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Tôi sẽ gìn giữ những kỷ vật cha mẹ để lại để các thế hệ mai sau mãi nhớ về tổ tiên của mình. Cả đời mình, ông bà luôn sống mẫu mực với các con cháu, luôn dạy những điều hay, ý đẹp với các con của mình”, ông Chính bày tỏ.

>> Nhà sử học Dương Trung Quốc: “Xét tặng danh hiệu Anh hùng Lao động đối với bà Nguyễn Thị Bình lẽ ra nên làm sớm hơn”

Đọc thêm