Chuyên gia dinh dưỡng nói gì trước thông tin “người Việt ăn chưa đủ rau so với khuyến nghị của WHO”?

Mới đây, mạng xã hội xôn xao “người Việt ăn chưa đủ rau so với khuyến nghị của WHO”, nhiều người tỏ ra bất ngờ và cho rằng “người Việt ăn thừa rau”. Trước vấn đề này, chuyên gia dinh dưỡng, Trưởng Đại diện WHO tại Việt Nam đã chính thức lên tiếng.

Chuyên gia dinh dưỡng nói gì trước thông tin “người Việt ăn chưa đủ rau so với khuyến nghị của WHO”?

Thời gian gần đây, trên mạng xã hội xuất hiện nhiều tranh luận xoay quanh thông tin “người Việt ăn chưa đủ rau so với khuyến nghị của WHO”. Nhiều người tỏ ra bất ngờ, thậm chí phản ứng mạnh mẽ, cho rằng người Việt “ăn thừa rau” chứ không hề thiếu. Nhiều người còn vui đùa lấy ảnh minh hoạ mâm đồ ăn với đủ các loại rau xanh.

Chia sẻ về vấn đề này, PGS.TS.BS Nguyễn Trọng Hưng, Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho hay, trong các cuộc Tổng điều tra Dinh dưỡng Quốc gia đều có thống kê cụ thể về lượng rau và quả mà người dân Việt Nam tiêu thụ. Kết quả gần nhất (giai đoạn 2019–2020, công bố năm 2021) cho thấy, lượng rau và quả trung bình của người Việt vẫn thấp hơn mức khuyến nghị của WHO.

Cụ thể, mức tiêu thụ rau quả bình quân đầu người đã tăng dần trong 10 năm qua: từ 190,4g rau và 60,9g quả chín/người/ngày (năm 2010) lên 231,0g rau và 140,7g quả chín/người/ngày (năm 2020). Tuy nhiên, mức tiêu thụ này mới chỉ đạt khoảng 66,4 – 77,4% so với nhu cầu khuyến nghị trong Tháp Dinh dưỡng dành cho người trưởng thành.

Theo PGS Hưng, việc nhiều người phản ứng trên mạng xã hội là điều dễ hiểu, bởi họ nhìn nhận theo góc độ cá nhân hoặc vùng miền, chứ không phải trên bức tranh tổng thể. Cụ thể, có một số người ăn rất nhiều rau, thậm chí “ăn rau thay cơm”, nhưng cũng có không ít người ăn thiếu rau trầm trọng. Khi đánh giá dinh dưỡng, phải dựa trên khảo sát diện rộng và tính trung bình chứ không thể lấy vài trường hợp đơn lẻ để đại diện cho toàn dân.

“Mức tiêu thụ rau quả giữa các vùng miền và nhóm dân cư có sự chênh lệch đáng kể. Ở các đô thị, người dân thường ăn nhiều thịt, ít rau. Ở vùng nông thôn, miền núi hoặc khu vực khó khăn, bữa ăn còn thiếu cả rau lẫn hoa quả. Điều này khiến tổng mức tiêu thụ rau quả trung bình của người Việt chưa đạt mức khuyến nghị”, PGS Hưng cho hay.

WHO khuyến nghị, mỗi người trưởng thành nên ăn ít nhất 400g rau và quả mỗi ngày (không bao gồm khoai tây và các loại củ giàu tinh bột khác). Mức này được xem là tối thiểu để giúp phòng ngừa các bệnh mạn tính như tim mạch, ung thư, đái tháo đường và béo phì, đồng thời giảm nguy cơ thiếu vi chất dinh dưỡng, đặc biệt ở các quốc gia đang phát triển.

WHO cũng lưu ý, 400g/người/ngày chỉ là mức cơ bản, các quốc gia có thể điều chỉnh tùy theo đặc điểm tự nhiên và tập quán ăn uống, nhưng không nên thấp hơn ngưỡng này. Tuy nhiên, theo khảo sát trong nước, phần lớn người Việt chưa đạt được lượng rau quả khuyến nghị. Nhiều người hiểu lầm rằng uống nước ép hoặc ăn vài miếng trái cây đã đủ, trong khi thực tế lượng đó rất nhỏ.

“Một cốc nước ép có thể chứa lượng đường cao và không cung cấp đầy đủ chất xơ, thành phần rất quan trọng trong việc tiêu hóa và phòng ngừa bệnh lý mạn tính”, PGS Hưng nhấn mạnh.

PGS Hưng cũng nhìn nhận, việc thông tin “người Việt ăn thiếu rau” được bàn luận sôi nổi trên mạng xã hội cũng mang lại tác động tích cực, giúp người dân quan tâm hơn đến dinh dưỡng và thói quen ăn uống hàng ngày.

“Quan trọng không phải là tranh cãi đúng sai mà là mỗi người nên tự xem lại bữa ăn của mình: liệu đã ăn đủ rau xanh, hoa quả chín và đa dạng thực phẩm chưa? Bởi dinh dưỡng hợp lý là nền tảng cho sức khỏe bền vững”, PGS Hưng nói.

Vị chuyên gia cũng lưu ý, khuyến nghị dinh dưỡng chỉ mang tính định hướng chung, còn lượng ăn cụ thể của mỗi người cần dựa vào tuổi, giới tính, tình trạng sức khỏe và nhu cầu năng lượng cá nhân. Với những người có bệnh lý nền, tốt nhất nên tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng hoặc nhân viên y tế để điều chỉnh khẩu phần phù hợp.

Trưởng Đại diện WHO tại Việt Nam: Con số cho thấy người Việt vẫn ăn chưa đủ rau

Về vấn đề này, Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng Đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam cũng thông tin, WHO khuyến nghị mỗi người nên tiêu thụ ít nhất 400g rau và trái cây mỗi ngày. Con số này tương đương với 5 khẩu phần, mỗi khẩu phần khoảng 80g, ví dụ như nửa bát rau luộc hoặc một quả chuối cỡ nhỏ. Đây là mức được khẳng định có lợi cho sức khỏe và giúp phòng ngừa các bệnh không lây nhiễm.

Theo Tiến sĩ Angela Prat, những khuyến nghị của WHO tại Việt Nam dựa trên các nghiên cứu và điều tra có kết quả cụ thể. Theo Tổng điều tra Dinh dưỡng quốc gia năm 2020, mức tiêu thụ trung bình hằng ngày của người dân Việt Nam đã tăng từ 190g rau và 60,9g trái cây/người/ngày vào năm 2010 lên 230g rau và 127g trái cây/người/ngày vào năm 2020. Tổng lượng tiêu thụ rau và trái cây đạt 357g/người/ngày, tương đương khoảng 90% mức khuyến nghị của WHO.

“Kết quả từ Điều tra quốc gia STEPS (về các yếu tố nguy cơ bệnh không lây nhiễm) cùng năm 2020 cũng cho thấy xu hướng tương tự: lượng tiêu thụ rau và trái cây trung bình của người Việt Nam là 4,7 khẩu phần mỗi ngày, tức hơn 90% so với khuyến nghị là 5 khẩu phần. Tuy nhiên, một phần tư số người tham gia khảo sát chỉ ăn từ 1–2 khẩu phần mỗi ngày và gần một phần ba chỉ ăn 3–4 khẩu phần. Điều này cho thấy một bộ phận lớn dân số vẫn chưa ăn đủ lượng rau và trái cây theo mức khuyến nghị”, Tiến sĩ Angela Pratt nêu rõ.

Đại diện WHO tại Việt Nam cũng nhấn mạnh, tổng điều tra Dinh dưỡng được tiến hành cách đây 5 năm và khảo sát tiếp theo dự kiến sẽ được triển khai vào năm tới. Do đó, lượng rau và trái cây người Việt tiêu thụ có thể đã thay đổi trong thời gian gần đây.

“Đúng là ở Việt Nam, rau và trái cây là thực phẩm quen thuộc trong bữa ăn hằng ngày. Là quốc gia nhiệt đới, Việt Nam có nguồn rau, củ, quả phong phú, giá cả phải chăng, nên nhiều người nghĩ rằng mình đã ăn đủ. Tuy nhiên, cũng như ở nhiều quốc gia khác, không phải ai cũng biết đến khuyến nghị 400g rau và trái cây mỗi ngày của WHO. Việt Nam có nhiều rau củ quả nhưng không có nghĩa là ai cũng ăn đủ. Các khảo sát quốc gia như STEPS cho thấy hơn một nửa dân số vẫn chưa đạt mức này. Cụ thể, 57,2% người được khảo sát vào năm 2015 và 59% người được khảo sát vào năm 2020 cho biết họ ăn dưới 5 khẩu phần rau quả mỗi ngày”, Tiến sĩ Angela Pratt chia sẻ.

Tiến sĩ Angela Pratt nói, điều quan trọng không chỉ nằm ở việc ăn rau quả thường xuyên mà còn phải ăn đảm bảo đủ số lượng được khuyến nghị. Ăn đủ rau và trái cây giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đột quỵ, một số loại ung thư, đồng thời hỗ trợ phòng tránh béo phì và tiểu đường tuýp 2.

Để tăng mức tiêu thụ rau và trái cây, nâng cao nhận thức cộng đồng là yếu tố then chốt. Bộ Y tế đã và đang triển khai nhiều sáng kiến, trong đó có Chương trình Sức khỏe Việt Nam (bắt đầu từ năm 2018 với sự hỗ trợ của WHO) và Kế hoạch Hành động Quốc gia về Dinh dưỡng, nhằm thúc đẩy chế độ ăn lành mạnh và tăng tiêu thụ rau quả hằng ngày.

Ngoài ra, theo Tiến sĩ Angela Pratt, các can thiệp thay đổi hành vi cũng rất cần thiết để hình thành thói quen lâu dài, chẳng hạn như: Lồng ghép giáo dục dinh dưỡng trong chương trình học; Khuyến khích lựa chọn thực phẩm lành mạnh tại nơi làm việc; Thúc đẩy các gia đình bổ sung rau và trái cây trong bữa ăn hằng ngày.

“Việt Nam đang đạt được nhiều tiến bộ đáng kể về các chỉ số sức khỏe. Tuy nhiên, tỷ lệ mắc các bệnh có thể phòng tránh vẫn đang gia tăng. Duy trì chế độ ăn đủ rau và trái cây mỗi ngày, kết hợp với lối sống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên sẽ giúp mỗi cá nhân, gia đình và cộng đồng Việt Nam ngày càng khỏe mạnh, vững vàng hơn”, Tiến sĩ Angela Pratt chia sẻ thêm.

Đọc thêm