Hai ngày sau khi Tổng thống Vladimir Putin cử lực lượng vũ trang của mình vào Ukraine, hãng thông tấn nhà nước Nga RIA Novosti đã đăng một bài báo cho rằng Nga sắp chiến thắng. Hãng thông tấn này tán dương “một kỷ nguyên mới”, được đánh dấu bằng việc kết thúc sự thống trị của phương Tây, sự cắt đứt quan hệ giữa Hoa Kỳ và lục địa Châu Âu, và sự trở lại của Nga với “không gian và vị trí” hợp lý trên thế giới.
Khi chiến tranh tiếp tục hoành hành, báo trước sự xuất hiện của một “Thế giới Nga duy nhất” để thống nhất Ukraine với Belarus và Nga có vẻ là quá sớm. RIA Novosti ngay sau đó đã gỡ bài báo xuống. Nhưng RIA Novosti đã đúng về một điều: quyết định xâm lược của Putin dường như đang thay đổi trật tự quốc tế, nhưng không nhất thiết phải theo cách mà ông ấy đã lên kế hoạch.
Từ Berlin đến London và các thủ đô Baltic như Tallinn, các chỉ số phòng thủ châu Âu đã bị phá vỡ. Một cuộc chiến tranh quy mô lớn không còn là điều không tưởng và các quốc gia đang xem xét lại những gì họ chi tiêu, những gì họ mua và họ sẽ cần phải chiến đấu như thế nào.
Thay vì tách khỏi Mỹ, các thành viên châu Âu của NATO đã gắn bó với Mỹ. Thay vì thu nhỏ về quy mô trước khi mở rộng vào những năm 1990 – như Putin yêu cầu trước khi xâm lược – liên minh đang bố trí nhiều nhân lực hơn ở biên giới của mình. NATO đã điều thêm khoảng 3.000 binh sĩ tới sườn phía đông của mình, cũng như trực thăng, xe tăng và máy bay chiến đấu, để ngăn chặn bất kỳ quyết định mở rộng chiến trường nào của Điện Kremlin.
“Dù cuộc chiến này diễn ra như thế nào – và nghe có vẻ hoài nghi như bây giờ – thì các nhà sử học sẽ nói rằng cuộc tấn công của Putin vào Ukraine đã cho châu Âu thời gian phục hồi cần thiết để có thể đối đầu với Nga và xa hơn là với Trung Quốc”, Tướng Richard Barrons, cựu chỉ huy Bộ Chỉ huy Lực lượng Liên hợp của Vương quốc Anh nói. “Ukraine đang trả một giá đắt để câu giờ cho chúng ta.”
Câu hỏi lớn đối với châu Âu là sẽ làm gì với thời gian đó. Việc Đức cam kết chi thêm 100 tỷ euro (110 tỷ USD) chỉ là ví dụ rõ ràng nhất về việc đẩy mạnh quân sự, một điều có ý nghĩa đối với sự cân bằng sức mạnh ở châu Âu, cũng như với Nga.
Những nước khác cũng đang tăng ngân sách quốc phòng của họ, bao gồm cả ba nước Baltic nhỏ bé, vốn từ lâu đã gióng lên hồi chuông cảnh báo đối với Putin. Họ cũng đang yêu cầu NATO cung cấp các căn cứ thường trực, cũng như các hệ thống phòng không tầm xa, ngay cả khi chưa rõ ràng họ sẽ có được chúng.
Không điều gì trong số đó gợi ý sự ổn định trở lại ở châu Âu, mà là thừa nhận về sự mất ổn định. Cuộc xâm lược Ukraine của Putin “là một cuộc chiếm đất hậu đế quốc, hậu thuộc địa”, Fiona Hill, cựu giám đốc cấp cao phụ trách các vấn đề châu Âu và Nga thuộc Hội đồng An ninh Quốc gia Hoa Kỳ, cho biết vào tuần trước. “Nếu chúng ta để điều này xảy ra, chúng ta đang thiết lập một tiền lệ cho tương lai.”
Hàng tỷ đồng tăng thêm có thể được chi tiêu một cách hiệu quả hoặc không. Khi cú sốc ban đầu của cuộc chiến và tác động truyền cảm hứng của cuộc kháng chiến ở Ukraine chắc chắn sẽ mờ nhạt dần, sự thống nhất và quyết tâm của NATO cũng có thể như vậy.
Putin có thể vẫn chưa thể đạt được một số mục tiêu của mình và có mọi dấu hiệu cho thấy ông có thể chọn sự cô lập cho Nga – và sự bất ổn vĩnh viễn cho Ukraine và châu Âu – khi nhận ra sai lầm của mình. Thất bại có thể đặt ra câu hỏi về sự tồn tại chính trị của ông ta.
David Shlapak, nhà nghiên cứu quốc phòng cấp cao tại Rand Corporation, Hoa Kỳ cho biết: “ Đó là một cuộc đua mà họ đã thúc đẩy chúng tôi bắt đầu chạy, và nhưng nó vẫn là một cuộc đua mà không bên nào được định trước về thắng thua. NATO vẫn cần rất nhiều quân bài để tìm ra điều đó ”.
Sau khi Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014, Shlapak chủ trì một game chiến tranh mà Rand thực hiện, để dự đoán điều gì sẽ xảy ra nếu Nga xâm lược ba nước Baltic. Các kết quả đã khiến tin tức rầm rộ vì chúng rất nghiêm trọng: Các lực lượng Nga sẽ tiếp cận các thủ đô của Estonia, Latvia và Litva sau 60 giờ.
Trong một “sự đã rồi”, Nga cũng sẽ phong tỏa cái gọi là Khoảng trống Suwalki – một hành lang đất liền chạy từ biên giới Belarus đến vùng đất Kaliningrad của Nga – trước khi NATO có thời gian để phản ứng.
Ông Shlapak cho biết, nghi ngờ về một cuộc tấn công chớp nhoáng như vậy là điều hiển nhiên sau các sự kiện ở Ukraine trong ba tuần qua, nhưng còn quá sớm để nói cuộc chiến sẽ thay đổi những gì trong số các giả định đưa vào game chiến tranh của Rand. Các nhà lãnh đạo và chỉ huy của Nga chắc chắn sẽ tiến hành một cuộc tấn công vào NATO theo cách rất khác.
Tuy nhiên, quân đội Nga đã bị đánh bầm dập và kho tên lửa dẫn đường chính xác của họ đã cạn kiệt. Ngăn chặn sự leo thang thảm khốc của cuộc xung đột hiện tại, điều đó sẽ khiến một cuộc chiến giữa Nga với NATO ít khả năng xảy ra hơn trong tương lai so với trước ngày 24 tháng 2, theo Michael Mazarr, một cựu trợ lý đặc biệt của Hoa Kỳ. Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân.
Ông nói, chắc chắn trong 3 hoặc 5 năm nữa, các tướng lĩnh của Putin sẽ rút ra được bài học, tập hợp lại và tái cơ cấu, nhưng họ sẽ gặp khó khăn bởi các lệnh trừng phạt hạn chế khả năng tiếp cận công nghệ và tài chính. Vào thứ Ba, Cố vấn An ninh Quốc gia Hoa Kỳ, Jake Sullivan nói với các phóng viên rằng các đồng minh sẽ tìm cách siết chặt và mở rộng quy mô các biện pháp trừng phạt đối với Nga khi họ gặp nhau vào cuối tuần này.
Mazarr nói, đó là nơi mà sự thay đổi đáng lo ngại hơn đối với trật tự an ninh của châu Âu xuất hiện. Ông nói: Sự ổn định giữa các cường quốc phụ thuộc vào việc đạt được một số thỏa thuận chung để duy trì hiện trạng. Điều đó đã đạt được ngay cả với Liên Xô sau những năm 1960, nhưng với nước Nga của Putin thì chưa bao giờ. Và, bất kể NATO có khôn ngoan đến đâu khi mở rộng sau Chiến tranh Lạnh, một thỏa thuận như vậy có thể là bất khả thi.
Sau Ukraine, “không có chế độ nào coi Điện Kremlin là đối tác địa chính trị”, Mazarr nói. “Giờ đây chúng ta đang bị nhốt trong một cuộc đối đầu vô thời hạn với một cường quốc ngày càng bị làm bẽ mặt, theo chủ nghĩa siêu quốc gia và nguy hiểm, đang suy tàn.”
Mối quan tâm ở Washington tập trung vào việc liệu Trung Quốc có quyết định giúp Nga trốn tránh các lệnh trừng phạt và tái trang bị hay không, một động thái có thể thu hút thêm các lệnh trừng phạt của Mỹ và đẩy nhanh sự phân chia lại thế giới thành các khối kinh tế và địa chính trị. Trung Quốc thậm chí đã từ chối yêu cầu giúp đỡ của Moscow và cho đến nay có rất ít dấu hiệu cụ thể cho thấy họ sẽ làm.
Tại các quốc gia tiền tuyến của NATO, các quan chức quốc phòng ít tập trung vào các cuộc tấn công của quân đội Nga ở Ukraine mà tập trung nhiều hơn vào bằng chứng cho thấy Putin có thể hành động dựa trên các giả định sai lầm.
Chuẩn tướng Riho Uhtegi, chỉ huy Liên đoàn Phòng thủ Estonia, một đội quân dự bị tình nguyện gồm 19.000 người lớn và 6.000 học viên, cho biết: “Nga muốn khôi phục lại khối các quốc gia kiểu Liên Xô ở khu vực này của thế giới. Có thể chúng ta không phải là người tiếp theo – có Moldova và vẫn còn Gruzia, đang có xung đột đóng băng giữa Azerbaijan và Armenia, và còn Kazakhstan nữa – có nhiều nơi Nga phải làm gì đó. Nhưng chúng tôi phải sẵn sàng”.
Uhtegi cho biết ông đã nhận được khoảng 1.000 đơn đăng ký tham gia lực lượng của mình kể từ khi cuộc xâm lược Ukraine bắt đầu, một nửa từ phụ nữ. Ông ta cũng đang có kế hoạch mua thêm vũ khí chống tăng và tên lửa phòng không vác vai mà Ukraine đã triển khai để đạt được hiệu quả như vậy.
Tuy nhiên, trên hết tất cả, Uhtegi tin rằng các sự kiện đã chứng minh những giả định sai lầm của Rand về một cuộc chiến như vậy trên thực tế sẽ diễn ra ở các xứ Baltic. Không nghi ngờ gì nữa, các lực lượng Nga sẽ nhanh chóng di chuyển đến các thủ đô, nhưng cuộc chiến – cũng như ở Ukraine – sẽ diễn ra sau chiến tuyến của Nga và trong các thành phố. Nó sẽ không phải là một “việc đã rồi”. Ông Uhtegi nói: “Nếu các lực lượng NATO mất một thời gian ngắn, họ sẽ không đến một lãnh thổ bị chiếm đóng. Họ sẽ đến một khu vực chiến tranh.”
Ngoài ngân sách mới của Đức, Thủ tướng Đức Olaf Scholz đã cam kết tăng chi tiêu quốc phòng hàng năm lên ít nhất 2% GDP theo mục tiêu của NATO, từ 1,53% vào năm ngoái (mức chi tiêu thấp dưới chuẩn NATO này là nguyên nhân gây căng thẳng với các chính phủ liên tiếp của Hoa Kỳ). Dựa trên GDP hiện tại của Đức, con số đó sẽ đại diện cho mức tăng hàng năm là 21 tỷ đô la, khoảng một phần ba toàn bộ ngân sách quốc phòng của Nga.
Cuộc xâm lược của Putin đã có tác động như vậy trên khắp châu Âu bởi vì mọi người đều hiểu rõ rằng khoảng cách mang lại ít sự bảo vệ hơn trong thời đại vũ khí siêu thanh và chiến tranh mạng, thông tin và kinh tế. “Chỉ cần 90 phút để những tên lửa hành trình xuất hiện trên bầu trời Luân Đôn”, đó là ý kiến của Barrons, tướng Anh đã nghỉ hưu, hiện là đồng chủ tịch của Universal Defense & Security Solutions, một công ty tư vấn chiến lược.
Ukraine is changing the world order, just not how Putin hoped
By Marc Champion
