Cải cách ruộng đất được tiến hành từ 1953 đến 1956 với 8 đợt giảm tô và 5 đợt cải cách ruộng đất trên 3.314 xã (sau chia nhỏ thành 3.653 xã) thuộc 22 tỉnh, thành phố. Qua đó, 810.000 ha ruộng đất của thực dân, địa chủ phong kiến, ruộng đất tôn giáo, ruộng đất công và nửa công nửa tư ở miền Bắc đã bị tịch thu, trưng thu, trưng mua và đã được chia cho hơn 8 triệu nhân khẩu tức 72,8% số nông hộ. Ngoài ra còn 1,8 triệu nông cụ, hơn 10 vạn trâu bò, hàng vạn nhà cửa cũng được đem chia cho nông dân. Sau cải cách ruộng đất, giai cấp địa chủ đã bị xóa bỏ hoàn toàn, ruộng đất đã thuộc về tay nông dân. Nhiệm vụ“người cày có ruộng” đã hoàn thành ở miền Bắc.
Thế nhưng câu hỏi được đặt ra là họ chia ruộng đất cho người nông dân để làm gì khi ngay sau đó họ lại thu hồi và chuyển sang mô hình Hợp tác xã?
Sau CCRĐ, Ủy ban Kế hoạch Quốc gia đã cùng với các Bộ, ngành, địa phương xây dựng, tổng hợp và tổ chức thực hiện kế hoạch khôi phục kinh tế sau chiến tranh (1955-1957) và kế hoạch 3 năm cải tạo phát triển kinh tế (1958-1960) ở Miền Bắc.
Nhiệm vụ cơ bản của Kế hoạch nhà nước 5 năm 1961-1965 là “phấn đấu xây dựng bước đầu cơ sở vật chất và kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội, thực hiện một bước công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa và hoàn thành công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa, tiếp tục đưa miền Bắc tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc lên chủ nghĩa xã hội” với mục tiêu “Các nông trường quốc doanh sẽ tǎng giá trị sản lượng lên gấp hơn 10 lần, chiếm khoảng 5,8%, các hợp tác xã sản xuất nông nghiệp chiếm khoảng 86,2%, sản xuất cá thể còn khoảng 8%.”
Nếu như vậy, ngay từ đầu họ không chuyển ruộng đật từ tay địa chủ phong kiến sang mô hình hợp tác xã, nông trường quốc doanh luôn lại phải trung gian một bước “chia cho dân cày”? Phải chăng đây chỉ là một “nước cờ nghệ thuật” để nhân dân miền Bắc “sẵn sàng hy sinh tất cả” cho chiến tranh?
Đến năm 1993, chỉ đến khi mô hình chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và các nước Đông Âu sụp đổ thì người ta mới chia lại ruộng cho nông dân với hình thức “cho thuê”. Tức là người nông dân vẫn chưa sở hữu ruộng đất của mình !
