Ngày 29/9/2021, gần như cùng thời điểm khi Tổng thống Nga Vladimir Putin tiến hành hội đàm với người đồng cấp Thổ Nhĩ kỳ Tayip Erdogan ở Sochi, một bản ghi nhớ đã được Bộ Quốc phòng Ukraine và công ty Bayraktar của Thổ Nhĩ Kỳ ký kết tại Kiev về việc thành lập một trung tâm đào tạo và thử nghiệm chung để vận hành và hiện đại hóa các máy bay không người lái. Ukraine có thể có khoảng 20 chiếc Bayraktar trong kho vũ khí. Vào tháng 12/2021, Bloomberg đưa tin Kiev đã đặt hàng thêm 20 chiếc UAV từ Thổ Nhĩ Kỳ.
Các máy bay không người lái – có giá dưới 2 triệu USD mỗi chiếc theo ước tính – được sản xuất bởi công ty quốc phòng Baykar, thuộc gia đình Selcuk Bayraktar, con rể của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan. Bayraktar là giám đốc kỹ thuật của Baykar.
Nhà phân tích tại Đại học Kinh tế Izmir Sitki Egeli nhận định rằng, Thổ Nhĩ Kỳ bán máy bay không người lái cho Ukraine để có công cụ gây sức ép với Nga. Theo chuyên gia, các mối quan hệ này có đặc trưng là “sự phụ thuộc lẫn nhau không đối xứng, với sự thiên lệch nghiêm trọng về phía Nga”. Moscow đang hành xử ngày càng quyết đoán hơn trong quan hệ với Ankara, nên nhà cầm quyền Thổ Nhĩ Kỳ buộc phải tận dụng mọi cơ hội. Trong khi đó, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu cho biết, thỏa thuận này không nhằm vào Nga.
Trong vòng 2 năm trở lại đây, UAV Bayraktar của Thổ Nhĩ Kỳ không chỉ xuất hiện ở Ukraine, mà còn ở cả Ethiopia, Azerbaijan, Libya và Syria. Năm ngoái, tại Ethiopia, lực lượng nổi dậy đã tấn công thủ đô Addis Ababa trước khi bị chính phủ đẩy lùi bằng UAV. Trong cuộc xung đột giữa Azerbaijan và Armenia năm 2020, UAV của Thổ Nhĩ Kỳ đã giúp Azerbaijan giành chiến thắng quyết định trước Armenia – một đồng minh thân cận của Nga.
Giờ đây, ngành công nghiệp máy bay không người lái của Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu để mắt đến châu Á. CEO của Baykar Defense, Haluk Bayraktar, anh trai của Selcuk nói với Nikkei Asia: Trung Quốc sẽ không sẵn sàng bán máy bay không người lái cho nhiều quốc gia châu Á láng giềng của mình, và chúng tôi đang cung cấp cho các quốc gia đó một lựa chọn tốt hơn. Họ đang thể hiện sự quan tâm rất lớn. Baykar hiện đang nghiên cứu máy bay không người lái thế hệ tiếp theo, TB-3, có thể cất cánh và hạ cánh từ tàu sân bay cũng như các tàu đổ bộ trực thăng (LHD). Công ty có kế hoạch công bố chiếc TB-3 đầu tiên trong năm nay, trước khi TCG Anadolu, tàu lớp LHD đầu tiên của Thổ Nhĩ Kỳ, chính thức đi vào hoạt động vào cuối năm nay. Ismail Demir, quan chức giám sát ngành công nghiệp quốc phòng của Thổ Nhĩ Kỳ, nói với truyền thông địa phương rằng TCG Anadolu sẽ được thiết kế để mang theo 50 đến 110 máy bay không người lái, tùy thuộc vào cấu hình. Bayraktar hiện đã tìm thấy một khách hàng tiềm năng cho máy bay không người lái của mình ở châu Á. CEO cho biết: Mẫu TB-3 sắp công bố sẽ rất phù hợp với các tàu lớp Izumo của Nhật Bản. Nhật Bản nên trang bị máy bay không người lái có vũ trang càng sớm càng tốt.
Baykar không phải là nhà sản xuất máy bay không người lái duy nhất của Thổ Nhĩ Kỳ. Turkish Aerospace Industries (TAI), một công ty quốc phòng lớn khác, cũng đã đạt được thỏa thuận cơ bản với Kazakhstan để xuất khẩu máy bay không người lái ANKA (Phượng Hoàng) của họ hồi tháng 11. Cuối tháng 3, TAI sẽ tham dự Hội nghị và Triển lãm Quốc phòng Châu Á lần thứ 17 tại Kuala Lumpur, Malaysia, nơi họ sẽ cạnh tranh với các quốc gia như Trung Quốc và Mỹ để giành được các gói thầu về máy bay không người lái. Nhận thấy cơ hội, TAI đã mở văn phòng vào tháng 11 năm ngoái tại Selangor, ngoại ô Kuala Lumpur. Bước đi này là một phần của việc tiến vào thị trường châu Á. Tháng trước, công ty đã mở một gian hàng lớn tại Singapore Airshow, trưng bày công nghệ máy bay không người lái và các sản phẩm chủ chốt khác của mình. Chiếc Aksungur (Bắc Ưng), máy bay không người lái vũ trang thế hệ tiếp theo của TAI, đã gia nhập kho vũ khí của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ vào năm ngoái, với khả năng bay 50 giờ và sở hữu các tùy chọn sử dụng phao âm (sonobuoy) – một tính năng rất hiếm đối với máy bay không người lái. Được trang bị các thiết bị dò tìm và cảm biến tiên tiến, nó có thể thực hiện các nhiệm vụ tác chiến chống tàu ngầm và tuần tra hàng hải, rất phù hợp cho các nước Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Ozgur Guleryuz, CEO của STM, một nhà thầu quốc phòng khác của Thổ Nhĩ Kỳ, nói với Nikkei Asia rằng công ty của ông cũng sẽ tham dự triển lãm quốc phòng ở Malaysia, với một loạt sản phẩm bao gồm cả máy bay không người lái tấn công cánh quay Kargu. Guleryuz nói với Nikkei Asia: Chúng tôi nhận thấy ở châu Á đang có sự quan tâm tới các vũ khí hiện hành của chúng tôi, bao gồm cả Kargu, và hiện đã liên hệ với các quốc gia châu Á khác nhau. Vào tháng 7, STM công bố đợt xuất khẩu Kargu đầu tiên của mình sang một quốc gia ẩn danh. Nó đã được quân đội Thổ Nhĩ Kỳ sử dụng từ năm 2018.
Trong khi đó, Oryx, một blog chuyên về lĩnh vực quốc phòng quốc tế, đã báo cáo rằng cả Malaysia và Indonesia đều quan tâm đến máy bay không người lái của Thổ Nhĩ Kỳ. Một trong những tác giả của trang này, Stijn Mitzer, hồi tháng 1 từng viết rằng Indonesia được cho là đang cân nhắc các tàu sân bay trực thăng (LPH) trong thập niên tới, và Baykar TB-3, với đôi cánh có thể gập lại, có thể “cung cấp cho Indonesia chiếc tàu sân bay (không người lái) đầu tiên.” Mitzer nói rằng sự kết hợp giữa LPH và máy bay không người lái giá rẻ “có thể mở ra những khả năng hoàn toàn mới cho Hải quân Indonesia.” Nếu Indonesia mua mẫu Akinci (Bố ráp) của Baykar, hoặc Aksungur của TAI, nó sẽ cung cấp cho quốc gia Đông Nam Á một “vũ khí tấn công tầm xa”.
Lalu Muhammad Iqbal, Đại sứ Indonesia tại Ankara, nói với một trang web công nghiệp quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng 11 rằng: Chúng tôi đang thảo luận về khả năng mua máy bay không người lái từ Thổ Nhĩ Kỳ. Chúng tôi hy vọng sự hợp tác không chỉ giới hạn trong việc cung cấp, mà còn cả trong chuyển giao công nghệ và việc được tham gia các chương trình sản xuất máy bay không người lái trong tương lai. Theo Arda Mevlutoglu, một nhà phân tích công nghiệp quốc phòng độc lập: các máy bay không người lái đã được thử nghiệm trong chiến đấu của Thổ Nhĩ Kỳ, cùng với chính sách xuất khẩu không ràng buộc chính trị, đang giúp nước này thúc đẩy doanh số bán máy bay không người lái của mình. Ông cũng lưu ý rằng Thổ Nhĩ Kỳ cũng rất cởi mở trong việc chia sẻ một số công nghệ thông qua sản xuất liên doanh.
Lịch sử thế giới hiện đại
