Chiều 16-4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã thảo luận về dự án Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (sửa đổi), dự kiến trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 3 (tháng 5-2022)
Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày tờ trình về dự án Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT-DL) Nguyễn Văn Hùng nêu rõ bên cạnh những kết quả đạt được, bạo lực gia đình vẫn còn là một vấn đề nhức nhối, nan giải ở Việt Nam. Kết quả điều tra quốc gia công bố năm 2021 cho thấy cứ 3 phụ nữ thì có gần 1 người (32%) bị chồng bạo lực thể xác/hoặc bạo lực tình dục.
Điều đáng nói, trong đó có 90,4% phụ nữ bị chồng bạo lực thể xác hoặc tình dục không tìm kiếm sự giúp đỡ, chỉ có 4,8% tìm kiếm sự giúp đỡ của công an. Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng, thống kê cho thấy năm 2019, bạo lực gia đình với phụ nữ gây thiệt hại 1,8% GDP (tăng 0,2% so với năm 2012). Không chỉ với phụ nữ mà bạo lực gia đình với trẻ em, người già cũng diễn ra phổ. Trong số trẻ bị xâm hại tình dục có tới 21,3% bị chính người thân trong gia đình xâm hại.
Theo kết quả điều tra về bạo lực gia đình năm 2019 do Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới thực hiện, 69% trẻ em cho biết từng bị bố mẹ xử phạt bằng hình thức bạo lực và cũng có 31,6% cha mẹ thừa nhận họ xử phạt con bằng hình thức trên. Ngoài ra, trẻ em cũng là nhóm xã hội có nguy cơ cao bị xâm hại tình dục trong gia đình. Theo đó, trong số trẻ bị xâm hại tình dục có tới 21,3% bị chính người thân trong gia đình xâm hại. Các hành vi bạo lực gia đình với người cao tuổi cũng được ghi nhận khá phổ biến ở những hành vi như: “bỏ mặc không quan tâm về tình cảm” chiếm 10,2%; “không quan tâm, chăm sóc ăn uống, thuốc men” chiếm 8,5%; các hành vi khác như bị ép buộc lao động, bị đập phá tài sản, bị coi thường, sỉ nhục, quát mắng, dọa nạt… còn khá phổ biến và vẫn đang tiếp diễn.
“Nạn bạo lực gia đình có xu hướng trầm trọng, đa dạng, phức tạp hơn đã và đang để lại những hậu quả nặng nề cho nhiều gia đình, gây ra những thiệt hại to lớn cho toàn xã hội. Việc sửa đổi luật hiện hành là thực sự cần thiết” – Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh, đồng thời cho rằng nếu không được giải quyết kịp thời, bạo lực gia đình sẽ đe dọa đến sự phát triển bền vững của gia đình, làm xói mòn các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, làm suy yếu động lực phát triển và là rào cản đối với tiến trình phát triển bền vững của đất nước.
Từ thực trạng trên, Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch cho rằng, việc sửa đổi Luật Phòng, chống bạo lực gia đình hiện hành là thực sự cần thiết nhằm khắc phục những vướng mắc, bất cập của Luật Luật Phòng, chống bạo lực gia đình hiện hành.
Cụ thể, biện pháp phòng ngừa, bảo vệ, hỗ trợ người bị bạo lực gia đình còn chưa cụ thể, chưa bao quát, nhiều biện pháp còn nặng về thủ tục hành chính nên thiếu tính khả thi, đặc biệt là người cao tuổi, trẻ em, phụ nữ có thai, phụ nữ nuôi con nhỏ và những người khuyết tật trong gia đình; các biện pháp xử lý, giáo dục người có hành vi bạo lực gia đình còn thiếu tính đặc thù, chủ yếu dựa vào các biện pháp, chế tài trong Bộ luật Hình sự, Luật xử lý vi phạm hành chính; chưa có quy định về bảo vệ, hỗ trợ người tham gia phòng, chống bạo lực gia đình; việc xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành, cũng như quy định về điều kiện bảo đảm để thực hiện phòng, chống bạo lực gia đình và khuyến khích xã hội hóa công tác phòng, chống bạo lực gia đình còn chưa phù hợp.
Đại diện cơ quan thẩm tra dự luật, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh bày tỏ sự đồng tình với sự cần thiết sửa luật. Tuy nhiên, bà Nguyễn Thúy Anh đề nghị cơ quan soạn thảo, trong quá trình sửa đổi luật, tiếp tục bám sát phương pháp tiếp cận quyền con người, bảo đảm quyền con người, nhất là đối tượng đặc thù như phụ nữ, trẻ em, người cao tuổi, ưu tiên nguyện vọng chính đáng của người bị bạo lực gia đình, tôn trọng các quyền của công dân khi xử lý các hành vi vi phạm về bạo lực gia đình và quan tâm các vấn đề về văn hóa, gia đình, đặc điểm tâm lý của các nhóm đối tượng cũng như đặc thù vùng miền, dân tộc.
Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cho rằng, phòng, chống bạo lực gia đình là lĩnh vực nhạy cảm, nhiều nội dung riêng tư trong mối quan hệ gia đình, được điều chỉnh bởi cả quy phạm đạo đức, tập quán, quy phạm pháp luật… và việc khắc phục tình trạng bạo lực gia đình đòi hỏi phải sử dụng nhiều biện pháp đồng bộ, cả về kinh tế, giáo dục, văn hóa, xã hội, pháp luật và phải mang tính toàn diện.
Thường trực Ủy ban Xã hội đánh giá cao nỗ lực của cơ quan chủ trì soạn thảo với tinh thần cầu thị đã tiếp thu rất nhiều ý kiến đóng góp trong quá trình xây dựng dự án luật. Thường trực Ủy ban Xã hội thấy rằng, hồ sơ dự án luật đủ điều kiện để trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 3.
Bên cạnh đó, Ủy ban Xã hội đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục lấy ý kiến, bổ sung, hoàn thiện hồ sơ và giải trình các nội dung Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cơ quan chủ trì thẩm tra, cơ quan phối hợp thẩm tra nêu ra, hoàn thiện hồ sơ trước khi trình Quốc hội.
Thể hiện quan điểm cần thiết phải sửa luật Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết đây không chỉ là vấn đề được quan tâm rất lớn của Đảng, Nhà nước mà của toàn xã hội.
“Vì hậu quả của bạo lực gia đình cả về thể chất và tinh thần rất lớn, nhất là đối với phụ nữ, trẻ em và khối ông chồng cũng bị bạo lực gia đình. Chắc chắn dự án luật này sẽ nhận được sự quan tâm lớn của Quốc hội và cả xã hội” – Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị làm rõ hơn trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong chủ trì, phối hợp thực hiện công tác này và cho rằng nếu không phát hiện, xử lý kịp thời thì trách nhiệm thuộc về ai và nếu không rõ thì khó phân định khi hậu quả vụ việc xảy ra rất nghiêm trọng. “Anh nào cũng lo mà không rõ trách nhiệm thì có khi không bằng một anh lo. Phần nhiều các trường hợp bạo lực gia đình là do báo chí phát hiện” – Chủ tịch Quốc hội nói.
Góp ý nội dung cụ thể, Chủ tịch Quốc hội đánh giá dự luật chưa làm rõ những nội dung bảo vệ nạn nhân bị bạo lực về tinh thần, bạo lực tình dục, “bạo lực tình dục không giao hợp”, trong khi dày vò về tinh thần nhiều khi còn nặng nề hơn thể chất.
Dẫn ý kiến chuyên gia cho rằng việc lựa chọn giới tính thai nhi cũng là bạo lực gia đình, Chủ tịch Quốc hội chia sẻ: “Nhiều trường hợp có thai không theo ý muốn là mấy ông chồng hành hạ khủng khiếp lắm. Hay tình trạng mẹ kế bạo hành con riêng của chồng, rồi bố dượng, người tình xâm hại, bạo hành con riêng của vợ là rất nhiều gây bức xúc xã hội nên các ngành tư pháp cần đặc biệt quan tâm đối tượng này”.
Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cùng các bộ thuộc khối tư pháp rà soát hiện tượng nhức nhối trong thời gian qua là mẹ kế bạo hành con riêng của chồng, bố dượng, thậm chí là người tình xâm hại bạo hành con riêng của vợ.
“Ngày xưa các cụ hay nói câu “mấy đời bánh đúc có xương”. Tất nhiên, giờ xã hội phát triển khác rồi, mình dần khắc phục được nhưng các cụ nói chưa sai câu nào cả. Những vụ việc như cháu bé 3 tuổi bị người tình của mẹ đóng đinh vào đầu thì việc phát hiện, ngăn chặn, xử lý không kịp thời thì quy trách nhiệm cho ai?”- Chủ tịch Quốc hội đặt vấn đề và đề nghị các cơ quan liên quan có nghiên cứu, nhận diện và có biện pháp để khắc phục vấn đề này.
Chủ tịch Quốc hội cũng gợi ý dự luật cần quy định rõ hơn vấn đề xã hội hóa trong công tác phòng, chống bạo lực gia đình vì đây là vấn đề đặc biệt quan trọng cần sự đồng lòng của cả xã hội để luật ra đời phải tạo ra chuyển biến căn bản trong phòng chống bạo lực gia đình.
Ở góc độ khác của bạo lực gia đình, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) Nguyễn Kim Sơn đưa ra thực tế có hiện tượng cha mẹ kỳ vọng quá lớn vào con cái dẫn đến yêu cầu các cháu phải học đến 2-3 giờ sáng cũng như mong muốn con cái cứ phải được điểm 10. Hay phải đi theo nghề nghiệp cha mẹ, trở thành hãnh diện của cha mẹ đã tạo ra áp lực, vượt quá năng lực, khả năng của trẻ em. Do đó dự thảo cần diễn đạt rõ hơn về việc không gây áp lực quá lớn trong lao động và học tập.
Ông Nguyễn Kim Sơn góp ý dự luật đã quy định điều cấm hành vi bỏ rơi cha mẹ, người già không chăm sóc, bỏ rơi trẻ em thì cũng cần bổ sung những hành vi như cha mẹ nhưng không thực hiện trách nhiệm dạy con hay trách nhiệm phối hợp với nhà trường có phải là bạo lực gia đình. “Cha mẹ không chỉ có trách nhiệm nuôi con mà còn phải có trách nhiệm dạy và dạy thái quá thì cũng cần xem là bạo lực với học sinh” – Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn đề nghị.
Để khắc phục tình trạng bạo lực gia đình, dự thảo Luật Phòng chống bạo lực gia đình (sửa đổi) được xây dựng với 6 chương, 62 điều (tăng 16 điều so với luật hiện hành) và tập trung vào 3 nhóm chính sách, gồm: các biện pháp phòng ngừa bạo lực gia đình, tăng cường bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân; cơ chế phối hợp và các điều kiện bảo đảm để thực hiện công tác phòng chống bạo lực gia đình; khuyến khích xã hội hóa công tác phòng chống bạo lực gia đình.
Theo báo Người lao động, VTC News
